Часлаў Манюшка
Аўтапартрэт. 1835 г.
Крыўда
Нараджэнне	20 ліпеня 1790(1790-07-20) Смілавічы, Менскі павет, Менскае ваяводства, Вялікае Княства Літоўскае, Рэч Паспалітая
Смерць	1870
Месца пахавання	Роткаўшчына[d]
Род	Манюшкі
Бацька	Станіслаў Манюшка
Маці	Ева з Вайніловічаў[d]
Жонка	Альжбета з Маджарскіх[d]
Дзеці	Станіслаў Манюшка і Міхаліна з Манюшкаў[d]
Член у	Паўночная паходня Ніжэйшы капітул «Святыні Спакою»
Дзейнасць	мастак
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Часлаў Станіслававіч Манюшка (20 ліпеня 1790, Смілавічы, Менскі павет, Менскае ваяводства, Вялікае Княства Літоўскае — 1870) — арыстакрат, бацька кампазітара Станіслава Манюшкі.

Біяграфія

Прадстаўнік старажытнага беларускага шляхецкага роду Манюшкаў герба «Крыўда», сын Станіслава (1734—1807) і Евы з Вайніловічаў.

Нарадзіўся 20 ліпеня 1790 года ў Смілавічах. Як адзначае А. Валіцкі, Часлаў Манюшка ў той жа дзень быў ахрышчаны мясцовым ксяндзом М. Гродскім. Пачатковую адукацыю Часлаў атрымаў пад кіраўніцтвам ксяндза экс-місіянера Ю. Корвеля. Пасля гэтага вучыўся ў Смілавіцкім канвенце. Потым пераехаў у Вільню, відаць, хутчэй за ўсё ён хацеў паступіць у Віленскі ўніверсітэт^[1].

Нягледзячы на тое, што яшчэ ў пяцігадовым узросце страціў адно вока, у 1807 годзе ўступае ў войска Герцагства Варшаўскага, у складзе якога прымае ўдзел ў кампаніі 1807 года, падчас якой быў ад’ютантам маршала Мюрата, біўся пры Гофе, Эйлау, Гутштаце, Гейльсбергу. У 1808 годзе суправаджаў свайго патрона ў Мадрыд, прызначанага камандуючым Іспанскай арміяй. Удзельнічаў у падаўленні Мадрыдскага паўстання, 7 верасня — ад’ютант генерала Валанса, камандуючага 3-й польскай дывізіі IV корпуса Арміі Іспаніі.

Удзельнік вайны 1812 года. Прызначаны капітанам у полк конных літоўскіх стралкоў, сфарміраваны яго старэйшым братам Ігнацыем Манюшкам, але ж з-за праблем з камплектацыяй і навучаннем адзінкі амаль увесь час састаяў пры штабе маршала Даву. У 1813 (ці ў 1815) годзе ён выйшаў у адстаўку^[1]. Не вярнуўся з-за мяжы, і таму яго маёнтак у Ігуменскім павеце паводле царскага маніфеста быў канфіскаваны ў казну^{[2][удакладніць]}.

20 ліпеня 1818 года ён ажаніўся з Альжбетай Маджарскай і асеў у маёнтку Убель паблізу Смілавічаў. Як адзначаў А. Валіцкі, «… Часлаў меў характар надзвычай сяброўскі і вясёлы. З погляду навуковай адукацыі ён не мог параўнацца са сваімі братамі, але вайсковая служба, шматлікія падарожжы і сяброўства з цікавымі людзьмі, не толькі з арыстакратыі, але і з вельмі адукаванымі, аказалі значны ўплыў на яго выхаванне»^[1].

Капліца-пахавальня Манюшкаў у Роткаўшчыне. Малюнак Яна Часлава Манюшкі

У 1820 годзе — адстаўны капітан ВП^[2].

Член масонскай ложы «Паўночная паходня» ў Мінску, масон 3-й ст. у 1820; член ніжэйшага капітула «Святыні Спакою» ў Нясвіжы^[2].

Пасля Дамініка быў гаспадаром маёнтка Радкаўшчызна, паставіў яму тут каменны абеліск з надпісам «Заснавальніку агранамічнай школы ў 182… у Радкаўшчызне. Брат Часлаў Манюшка. 1861 г. чэрвеня 20 дня. Любі Бога і Бліжняга з цэлага свайго сэрца. Рабі дабро…»^[2]. У 1842 годзе Часлаў Манюшка быў вымушаны прадаць Убель губернскаму сакратару Івану Дзічкоўскаму^[1]. Пасля смерці Манюшкі маёнтак Пацігола перайшоў праз шлюб Паўліны да роду Ваньковічаў^[2].

Пахаваны разам з жонкай у сямейнай капліцы-пахавальні ў Роткаўшчыне.

Мастацкая спадчына

Захапляўся маляваннем і з задавальненнем прысвячаў яму вольны час. Як адзначалі сучаснікі, Часлаў не атрымаў добрай мастацкай адукацыі, але сяброўства з рознымі мастакамі і шматлікія з німі сувязі дапамагло Чаславу дасягнуць добрага ўзроўня. Сяброўскія адносіны склаліся ў яго з Валенціем Ваньковічам і Янам Дамелем. З першым з іх ён некаторы час нават жыў у адным доме і меў сумесную майстэрню. Акрамя таго, Часлаў быў заўзятым калекцыянерам. Ён збіраў творы мастацтва і вельмі часта плаціў вялікія грошы за каштоўныя рэчы. Даследчыкі адзначалі, што Часлаў Манюшка быў таленавітым рысавальшчыкам і яго матэрыялы з’яўляюцца каштоўнай іканаграфічнай крыніцай па гісторыі роду і асяроддзя Станіслава Манюшкі^[1].

• Малюнкі Часлава Манюшкі
• 
  Панарама Мінска з боку Плябанскіх Млыноў. 1840-я
• 
  Плябанскія Млыны з боку Высокага Места. 1840-я
• 
  Дворык на Валоцкай вуліцы ў Мінску, удалечыні — касцёл Святога Тамаша Аквінскага. 1830-я
• 
  Валокі Полацкія. 1849
• 
  Палац Ваньковічаў у Вялікай Сляпянцы. 1830-я
• 
  Мінск з боку Людамонта. 1840-я
• 
  Малая Сляпянка. 1846
• 
  Сядзіба Манюшкаў ва Убелі
• 
  Станіслаў Манюшка за арганам ў віленскім касцёле Святых Янаў

Сям’я

Жонка Альжбета ў інтэр’еры кватэры Манюшкаў у Мінску. Малюнак Часлава Манюшкі, 1840 г.

У шлюбе з Альжбетай Маджарскай (памерла ў 1850 годзе, пахавана ў Радкаўшчызне), праўнучкай майстра слуцкіх паясоў Яна Маджарскага, меў трох дзяцей:

• Станіслаў (1819—1872) — кампазітар;
• Марыяна, у шлюбе з Корсакам;
• Міхаліна, у шлюбе з Эдвардам Ваньковічам.

Зноскі

Літаратура

• Швед, В. В. Манюшка Чэслаў Станіслававіч // Масоны і ложы на землях Беларусі (канец XVIII — першая чвэрць XIX ст.) : біябібліягр. слоўн.. — Гродна: ГрДУ, 2007. — 275 с. — ISBN 978-985-417-866-0.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Часлаў Манюшка