Фінансавы (эканамічны) крызіс 2011 года ў Рэспубліцы Беларусь — комплекс з'яў у эканоміцы краіны, выкліканы шматгадовым адмоўным сальда гандлёвага балансу і выдаткамі элементаў адміністрацыйна-каманднай сістэмы ў эканоміцы, і з-за ажыятажнага попыту на замежную валюту і павышэння заработнай платы перад прэзідэнцкімі выбарамі 2010 года (гл. #Прычыны крызісу). Крызіс выяўляецца ў недахопе валюты, падзенні рэнтабельнасці імпарту, росце коштаў і падзенні пакупной здольнасці насельніцтва з прычыны больш за 50%-най дэвальвацыі беларускага рубля (гл. #Наступствы). Нягледзячы на правядзенне дэвальвацыі і ўвядзенне антыкрызіснага рэгулявання эканомікі, крызісныя з'явы не зніклі, а інфляцыя шматразова перавысіла прагнозныя паказчыкі (гл. #Інфляцыя і грашовыя ўклады). Большасць незалежных экспертаў лічаць, што без правядзення структурных рэформаў сітуацыя працягне пагаршацца (гл. #Перспектывы). Акрамя таго, з-за курсу, які праводзіцца кіраўніцтвам краіны, узніклі праблемы з атрыманнем замежных крэдытаў (гл. #Прыцягненне крэдытаў).

У выніку крызісу ўстаноўлены Нацбанкам курс долара за студзень-жнівень вырас з 3000 да 5035 рублёў. З-за адсутнасці валюты ў абменных пунктах сфармаваўся чорны рынак, дзе курс долара дасягнуў 8000-9000 рублёў (гл. #Змена курсу долара ЗША ў беларускіх рублях). Інфляцыя за студзень-ліпень склала 41%. Кошты на прадукты харчавання (у тым ліку кантралюемыя дзяржавай) за першае паўгоддзе выраслі ў сярэднім на 44,4%, на нехарчовыя тавары — на 52,3%, на паслугі — на 23,1%, на пасажырскія перавозкі — на 43,8%.

Хроніка

Хроніка падзей 2011 года

  • Студзень:
    • Інфляцыя за месяц — 1,4%[1].
  • 10 студзеня. Золатавалютныя рэзервы Беларусі паменшыліся да 5 мільярдаў долараў[2].
  • 12 студзеня. Збор з пакупнікоў валюты на Беларускай валютна-фондавай біржы павялічаны з 0,0095 % да 2 % (у 210 раз)[3].
  • 25 студзеня. У Мінску распачала працу місія МВФ для карэктоўкі макраэканамічнага прагнозу[4].
  • 27 студзеня. У Беларусь паступілі сродкі ад размяшчэння еўрааблігацый на суму 800 млн. долараў, працэнты па якіх будуць гасіцца двойчы ў год да 2018 года[5].
  • 31 студзеня. Па стане на 1 студзеня 2011 года дзяржаўны доўг Беларусі склаў больш 12,7 млрд. долараў (у нацыянальным эквіваленце - больш 38,3 трлн. рублёў). Такім чынам, за год дзярждоўг павялічыўся на 25,9%[6].
  • Люты:
    • Інфляцыя за месяц — 2,7%[7].
  • Сакавік:
    • За месяц фізічныя асобы купілі ў банкаў валюты больш за $700 млн больш, чым прадалі.
    • Золатавалютныя рэзервы Нацбанка зменшыліся прыкладна на $260 млн.
    • Інфляцыя за сакавік склала 1,9%.
  • 10 сакавіка. МВФ заклікаў урад Беларусі ўзмацніць жорсткасць манетарнай палітыкі[8].
  • 15 сакавіка. Standard & Poor’s панізіла доўгатэрміновы рэйтынг РБ па абавязацельствах: з «В+» да «В» у замежнай валюце і з «ВB» да «В+» у беларускіх рублях [9].
  • 16 сакавіка. Міністр фінансаў Расіі Аляксей Кудрын, знаходзячыся ў Мінску 15 сакавіка заявіў, што ў Беларусі досыць магчымасцяў пазбягаць дэфолтаў[10].
  • 17 сакавіка. Глава Нацбанка Пётр Пракаповіч даў абяцанне не праводзіць дэвальвацыю рубля (гл. ніжэй).
  • 22 сакавіка:
  • 29 сакавіка. Калідор дапушчальных адхіленняў курсу ў абменных пунктах і на міжбанкавым рынку павялічаны з 2 % да 10 %[13].
  • 31 сакавіка. Нацбанк заявіў пра ўвядзенне мараторыя на змены ў крэдытна-грашовай палітыцы[14].
  • Красавік:
    • Фарміраванне сталага дэфіцыту валюты. З'яўленне шматдзённых чэргаў у абменных пунктаў.
    • Ажыятажны попыт насельніцтва на цукар і алей.
    • Пачаў працу сайт prokopovi.ch па заключэнню здзелак на чорным рынку валюты.
    • Золатавалютныя рэзервы Нацбанка малаважна выраслі — прыкладна на $30 млн.
    • Інфляцыя ў красавіку склала 4,5%[15].
  • 1 красавіка:
    • Сфарміраваны рынак льготнага (прыярытэтнага) забеспячэння валютай імпарцёраў медыкаментаў і энерганосьбітаў па афіцыйным курсе за кошт валюты, якая паступае на біржу ў выніку абавязковай перадачы 30 % экспартнай выручкі прадпрыемствамі.
    • Беларусь скарачае выдаткі бюджэту і плануе паменшыць узровень дэфіцыту бюджэту да 1,5% да ВУП. Пра гэта паведаміў журналістам намеснік прэм'ер-міністра Беларусі Сяргей Румас[16].
  • 3 красавіка. Аляксандр Лукашэнка заявіў, што прычынай недахопу валюты стаў «ажыятаж з аўтамабілямі»[17].
  • 6 красавіка. ЕЎРАЗЭС пачаў разгляд заяўкі Беларусі пра даванне буйнага крэдыту.
  • 8 красавіка:
    • Нацбанк абавязаў абменныя пункты прадаваць усю наяўную ў іх валюту, якая паступае ў выніку продажу грошай насельніцтвам[18].
  • 12 красавіка. У I квартале 2011 года ВУП Беларусі вырас на 10,9% у гадавым вылічэнні[19].
  • 13 красавіка. Стала вядома пра тое, што Пятру Пракаповічу была зроблена аперацыя на сэрцы[20].
  • 15 красавіка:
    • Нацбанк прыпыніў рэалізацыю зліткаў каштоўных металаў насельніцтву за беларускія рублі[21].
    • Аб'ём наяўных грошай у абароце (грашовы агрэгат M0) у студзене-сакавіку 2011 г. павялічыўся на 1,8% да 4,575 трлн. рублёў. За 2010 год прырост шырокай грашовай масы склаў 31,9% супраць 23,1% за 2009 год[22].
  • 16 красавіка:
    • Нацбанк увёў свабоднае курсаўтварэнне на міжбанкавым рынку валюты, аднак сакрэтна рэкамендаваў абмежаваць максімальны курс 4500 рублёў за долар[23].
    • Аляксандр Лукашэнка паабяцаў нармалізаваць сітуацыю на валютным рынку на працягу некалькіх дзён ці тыдня[24].
  • 20 красавіка. Стаўка рэфінансавання была падвышана да 13 %[25].
  • 21 красавіка. Аляксандр Лукашэнка звярнуўся са штогадовым пасланнем да беларускага народа і парламенту.
  • 28 красавіка:
    • Старшыня Белстата заявіў, што 600 000 працоўных рэальнага сектара эканомікі прыпынілі вытворчую дзейнасць[26].
    • Зняты абмежаванні на продаж валюты на міжбанкавым рынку валюты[27].
  • Май:
    • Ажыятажны попыт насельніцтва на спажывецкія тавары ў чаканні росту коштаў.
    • Хуткі рост коштаў. Дэфіцыт асобных відаў тавараў.
    • Інфляцыя ў маі склала 13,1%.
  • 6 мая. Нацбанк пашырыў калідор ваганняў курсу беларускага рубля да кошыка валют з 8 % да 12 %[28].
  • 10 мая:
    • Да 83 пазіцый звужаны пералік найменняў і відаў медыкаментаў, для імпарту якіх валюта адпускаецца ў льготным рэжыме[29].
    • Дэфіцыт гандлёвага балансу ў I квартале 2011 года склаў 2,35 млрд. долараў[30].
  • 11 мая:
    • Аляксей Кудрын заявіў, што крэдыт Беларусі будзе прадстаўлены не з расійскага бюджэту, а з фондаў ЕЎРАЗЭС[31].
    • Нацбанк увёў свабоднае курсаўтварэнне на міжбанкавым рынку валюты, аднак сакрэтна рэкамендаваў банкам абмежаваць максімальны курс 4000 рублёў за долар[32].
  • 12 мая. Аляксандр Лукашэнка паабяцаў нармалізаваць сітуацыю на валютным рынку на працягу двух месяцаў.
  • 13 мая. З-за актыўнай грашовай эмісіі Нацбанка колькасць наяўных рублёў у абароце(грашовы агрэгат M0) вырасла прыкладна на 1 трыльён за красавік ці на 21,3% за месяц[33].
  • 16 мая. У адпаведнасці з сакрэтнай рэкамендацыяй Нацбанка курс долара ў абменных пунктах быў павялічаны да 4500 рублёў[34].
  • 17 мая. Аляксандр Лукашэнка абвясціў пра гатоўнасць Расіі падаць Беларусі крэдыт на $6 млрд. Пацверджання з Крамля не было[35].
  • 18 мая. Стаўка рэфінансавання падвышана да 14 %[36].
  • 19 мая. Аляксандр Лукашэнка сустрэўся з прэм'ер-міністрам Расіі У. Пуціным. Якіх-небудзь падрабязнасцяў пра тое, што яны абмяркоўвалі не паведамляецца[37].
  • 20 мая. Міхаіл Мясніковіч абвясціў пра пачатак двухэтапнай стабілізацыі курсу рубля і пра хуткае прыняцце антыкрызіснага пакета мер[38].
  • 23 мая. Нацбанк абвясціў пра дэвальвацыю беларускага рубля з 24 мая і вярнуў курс у абменных пунктах і на пазабіржавым рынку ў рамкі двухпрацэнтнага калідора (гл. ніжэй).
  • 24 мая. Кошты на бензін выраслі ў сярэднім на 20 %[39].
  • 27 мая:
    • Аляксандр Лукашэнка загадаў спыніць рост коштаў, а таксама ўсклаў віну за крызіс спажывецкіх тавараў на жыхароў Беларусі і замежныя СМІ[40][41].
    • Міністэрства эканомікі павялічыла адпускныя кошты на цукар на 40 %[42].
  • 30 мая. З 1 чэрвеня стаўка рэфінансавання павялічана да 16 %[43].
  • Чэрвень:
    • Курс на чорным рынку стабілізаваўся на ўзроўні 6100—6300 рублёў за долар (прыкладна на 25% вышэй афіцыйнага курсу Нацбанка).
    • Інфляцыя за месяц — 8,6%[44].
  • 1 чэрвеня. Беларусь накіравала афіцыйны запыт у МВФ пра падаванне крэдыту на суму ад 3,5 да 8 млрд долараў[45].
  • 4 чэрвеня. Антыкрызісны фонд ЕЎРАЗЭС прыняў рашэнне пра вылучэнне Беларусі крэдыту сумай у $3 млрд пад 4,1 % у год пры ўмове прыватызацыі актываў на суму $7,5 млрд[46].
  • 7 чэрвеня:
    • Кошты на бензін на АЗС выраслі ў сярэднім на 30 %[47].

Меркаванні

Як адзначыў беларускі аналітык Юры Хашчавацкі, нягледзячы на дэманстратыўную жорсткасць, уладам не атрымоўваецца здушыць акцыі пратэсту. Ён таксама нагадаў, што, па апытаннях беларускага Незалежнага інстытута сацыяльна-эканамічных і палітычных даследаванняў, каля 70% апытаных грамадзян Беларусі вінаваціць у крызісе ў краіне «цёплую палітыку перспектывы» прэзідэнта А.Р. Лукашэнка[48].

Зноскі

  1. ↑ Инфляция в Беларуси в январе составила 1,4 процента — Новости OPEN.BY Архівавана 19 лютага 2011.
  2. ↑ Lenta.ru: Экономика: В международных резервах Белоруссии осталось пять миллиардов долларов
  3. ↑ Lenta.ru: Финансы: Белоруссия повысила сбор на покупку валюты в 210 раз
  4. ↑ МВФ начал корректировку макроэкономического прогноза для Беларуси, telegraf.by (25.01.2011)
  5. ↑ Telegraf.by | Беларусь получила 800 млн. долларов от размещения евробондов(недаступная спасылка)
  6. ↑ Telegraf.by |Госдолг Беларуси за год вырос до 12,7 млрд. долларов(недаступная спасылка)
  7. ↑ Инфляция в Беларуси за февраль составила 2,7%, за 2 месяца 4,2% - Белстат(недаступная спасылка), interfax.by (11.03.2011)
  8. ↑ TUT.BY | НОВОСТИ — МВФ склоняет власти Беларуси к девальвации — Новость дня — 10.03.2011, 03:43 Архівавана 13 красавіка 2011.
  9. ↑ Lenta.ru: Экономика: Standard & Poor’s снизило долговые рейтинги Белоруссии
  10. ↑ Народная Воля - Кудрин: Дефолта Беларусь еще может избежать Архівавана 2 лістапада 2015.
  11. ↑ Lenta.ru: Экономика: ЦБ Белоруссии отказался продавать банкам валюту для населения
  12. ↑ Белорусский Банк Малого Бизнес :: Об изменении условий покупки иностранной валюты на ОАО «Белорусская валютно-фондовая биржа» Архівавана 15 снежня 2014.
  13. ↑ Lenta.ru: Финансы: Белоруссия расширила валютный коридор для банков
  14. ↑ БелаПАН. Нацбанк Беларуси вводит мораторий на меры по регулированию валютного рынка Архівавана 20 мая 2011.
  15. ↑ Telegraf.by |Инфляция в Беларуси с начала года составила 10,9% (обновлено)(недаступная спасылка)
  16. ↑ Беларусь планирует сократить дефицит бюджета до 1,5процента к ВВП Архівавана 3 красавіка 2015., ekonomika.by (01.04.2011)
  17. ↑ Лукашенко: «Нас сильно подкосил ажиотаж с автомобилями» // KP.RU — Беларусь(недаступная спасылка)
  18. ↑ Нацбанк обязал обменники продавать валюту населению | Новостной портал ALE.BY | Картина дня Архівавана 10 красавіка 2011.
  19. ↑ regnum.ru |Белстат: В I квартале 2011 года ВВП Белоруссии вырос на 10,9% Архівавана 11 студзеня 2012.
  20. ↑ Петр Прокопович перенес операцию на сердце — Euroradio
  21. ↑ Нацбанк прекратил продажу драгметаллов в слитках за белорусские рубли — Хартия’97 :: Новости из Беларуси — Белорусские новости — Республика Беларусь — Минск
  22. ↑ Afn.by |Широкая денежная масса Беларуси увеличилась в январе-марте на 1,5%
  23. ↑ Валютный рынок Беларуси замер на 4500 в ожидании множественности курсов(недаступная спасылка)
  24. ↑ Лукашенко обещает наладить ситуацию на валютном рынке за несколько дней — Газета. Ru | Новости дня
  25. ↑ Ставка рефинансирования с сегодняшнего дня — 13 % — Белорусы и рынок. Еженедельная аналитическая газета для деловых людей Архівавана 9 сакавіка 2016.
  26. ↑ Из-за проблем на валютном рынке 600 тыс. работников приостановили свою деятельность - Белстат Архівавана 26 жніўня 2011., interfax.by (28.04.2011)
  27. ↑ Lenta.ru: Экономика: Белорусские компании и банки возобновили торги валютой
  28. ↑ Расширение коридора колебаний белорусского рубля не решит проблем валютного рынка — представитель МВФ | Новости на interfax.by Архівавана 9 мая 2011.
  29. ↑ НББ включил презервативы и витамины в перечень импортных медикаментов для покупки валюты на бирже(недаступная спасылка)
  30. ↑ Telegraf.by |Отрицательное торговое сальдо Беларуси достигло 2,35 млрд долларов
  31. ↑ Кудрин: кредита из бюджета России не будет, только из фонда ЕврАзЭС — Белорусы и рынок. Еженедельная аналитическая газета для деловых людей Архівавана 10 сакавіка 2016.
  32. ↑ Даже свободный курс доллара умудрились ограничить | БЕЛОРУССКИЕ НОВОСТИ
  33. ↑ В Беларуси объем наличных денег в обращении увеличился за апрель на 21,3%, afn.by (13.05.2011)
  34. ↑ Курс доллара в обменниках уже 4500 рублей, евро — 6400 — Euroradio
  35. ↑ Лукашенко заявляет, что Россия готова предоставить кредит в 6 млрд долларов — Euroradio
  36. ↑ Нацбанк установил ставку рефинансирования 14 процентов — Новости OPEN.BY Архівавана 19 мая 2011.
  37. ↑ Telegraf.by | Подробности беседы Лукашенко и Путина не сообщаются(недаступная спасылка)
  38. ↑ Мясникович: В понедельник-вторник начнем стабилизировать ситуацию на валютном рынке
  39. ↑ В повышении цен на бензин в Беларуси виноваты соседи | Новости на DATE.BS Архівавана 27 мая 2011.
  40. ↑ Лукашенко приказал остановить рост цен | Reuters Архівавана 4 лістапада 2011.
  41. ↑ Белорусский Партизан: Лукашенко: Во всем виноваты зарубежные СМИ Архівавана 22 красавіка 2014.
  42. ↑ Ситуация на потребительском рынке беларуси, рост цен на сахар | Kризис на interfax.by Архівавана 30 мая 2011.
  43. ↑ БелаПАН. Нацбанк повышает ставку рефинансирования до 16 % годовых Архівавана 22 красавіка 2014.
  44. ↑ В Беларуси инфляция за первое полугодие составила 36,2% - Белстат(недаступная спасылка), interfax.by (08.07.2011)
  45. ↑ Telegraf.by | МВФ обсуждает с правительством меры по стабилизации экономики Архівавана 10 чэрвеня 2011.
  46. ↑ TUT.BY | НОВОСТИ — ЕврАзЭС выделит Беларуси кредит на $3 млрд в обмен на приватизацию госактивов — Новость дня — 4.06.2011, 19:02(недаступная спасылка)
  47. ↑ Белорусов ждет новое повышение цен на автомобильное топливо | БЕЛОРУССКИЕ НОВОСТИ
  48. ↑ В. Каган. Белорусская милиция заработала по будильнику. ЗАО «Коммерсантъ. Издательский дом». (15 ліпеня 2011). Праверана 16 ліпеня 2011.

Спасылкі

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.