Горад Франкфурт-на-Майне ням.: Frankfurt am Main Герб Сцяг Краіна  Германія Федэральная зямля Гесэн Каардынаты 50°06′38″ пн. ш. 8°40′56″ у. д. Бургамістр Петэр Фелдман Заснаваны I стагоддзе Першая згадка 794 Плошча 248,31 км² Вышыня НУМ 112 м Водныя аб’екты Майн Насельніцтва 701 350 чалавек (2013) Шчыльнасць 2824 чал./км² Часавы пояс UTC+1 і UTC+2 Тэлефонны код +49 69 Паштовыя індэксы 60001–60599, 65929–65936 Аўтамабільны код F Афіцыйны сайт frankfurt.de Франкфурт-на-Майне на карце Германіі ±

Медыяфайлы на Вікісховішчы

Франкфурт-на-Майне (ням.: Frankfurt am Main [ˈfʁaŋkfʊɐt am ˈmaɪn] ) — пяты паводле велічыні горад Германіі пасля Берліна, Гамбурга, Мюнхена і Кёльна. Адзін з найбуйнейшых фінансавых цэнтраў свету, цэнтр рэгіёна Рэйн-Майн, аднаго з рэгіёнаў Еўропы з найбольш дынамічным развіццём, а таксама найбуйнейшы горад зямлі Гесэн. Дзякуючы свайму цэнтральнаму месцазнаходжанню і міжнароднаму аэрапорту, горад з’яўляецца таксама важным транспартным цэнтрам.

Разам з прыгарадамі колькасць жыхароў г.зв. Вялікага Франкфурта складае каля 1,5 млн.

Франкфурт вядомы вялікай колькасцю хмарачосаў, якія адносяцца да вышэйшых у Еўропе.

Сярод жыхароў Франкфурта вельмі шмат іншаземцаў. Каля чвэрці жыхароў не з’яўляюцца грамадзянамі ФРГ.

Назва

Назва горада ўпершыню згадваецца ў адной з грамат у 794 годзе як Frankonovurd, што азначае брод франкаў. Згодна са старажытнай легендай, кароль франкаў Карл Вялікі, адступаючы са сваімі войскамі ў час вайны з саксамі, выйшаў да ракі Майн. Пры гэтым ён не ведаў, як пераправіцца на другі бок ракі. У гэты час белы алень перайшоў раку ў мелкім месцы, і такім чынам паказаў шлях каралю.

Геаграфія

Горад ляжыць па абодвух баках ракі Майн на паўднёвым усходзе горнага масіву Таўнус у паўднёва-заходняй Германіі. Ён распасціраецца на 23,4 км з захаду на ўсход і на 23,3 км з поўначы на поўдзень. Вышэйшая кропка (212 м над узроўнем мора) ляжыць у раёне Зэкбах, ніжэйшая (88 м.) на беразе Майна ў раёне Зіндлінген.

Франкфурт знаходзіцца ў адным з цяплейшых рэгіёнаў Германіі. У перыяд з 1971 па 2000 сярэднегадавая тэмпература складала 10,1 °C, сярэднегадавая колькасць ападкаў — 611 мм. Пры гэтым самым цёплым месяцам быў ліпень (19,4 °C), самым халодным — студзень (1,6 °C)^[1].

Раёны горада

Горад падзелены на 46 раёнаў (Ortsteile), якія ў сваю чаргу падзяляюцца на 118 гарадскіх акруг (Stadtbezirke). 46 раёнаў аб’яднаны ў 16 акруг (Ortsbezirke) наступным чынам:

16 акруг (Ortsbezirke) Франкфурта

Гісторыя

Статуя Карла Вялікага перад музеем гісторыі ў Франкфурце

Першыя пасяленні на тэрыторыі сучаснага Франкфурта з’явіліся прыблізна 2000 гадоў да н.э., яшчэ ў каменным веку.

Пасля пераможнага паходу рымскага імператара Даміцыяна ў 83/84 г. н.э. рымляне захапілі рэгіён Таўнус і пабудавалі тут свае ваенныя лагеры. Галоўны з іх знаходзіўся на рацэ Ніда на тэрырыторыі сучаснага раёна Франфурта Хедэрнхайм. Каля 260 г. рымляне былі выцеснены з гэтага рэгіёна геманскімі плямёнамі.

Упершыню назва Франкфурт упамінаецца ў сувязі з скліканнем так званага Франкфурцкага Сінода (схода царкоўных прадстаўнікоў Франкскай Імперыі), інцыяванага каралём франкаў Карлам Вялікім у 794 годзе. У 843 годзе, пасля падзелу Франкскай Імперыі, Франкфурт становіцца цэнтрам яе ўсходняй часткі.

У 1152 князь Фрыдрых І Барбароса быў абраны ў Франкфурце германскім каралём, што стала пачаткам традыцыі абрання германскіх каралёў, а пазней і імператараў Свяшчэннай Рымскай Імперыі ў гэтым горадзе аж да 19 века.

У 1848—1949 гадах у Франкфурце ў Паўльскірхе (Pauluskirche) адбываюцца паседжанні першага свабодна абранага нямецкага парламента.

Падчас другой сусвенай вайны ў 1943-44 гадах горад быў практычна цалкам разбураны ў выніку налётаў авіяцыі. 26 сакавіка 1945 Франкфурт быў заняты войскамі ЗША.

Падчас абрання сталіцы ФРГ у 1949, Франкфурт быў спачатку фаварытам, але саступіў Бону з прычыны падтрымкі апошняга Конрадам Адэнаўэрам.

У 1968 у горадзе адчынена першая лінія метро.

У 1998 Франкфурт абраны месцам знаходжання Еўрапейскага Цэнтральнага Банка.

Эканоміка

Франкфурт з’яўляецца буйным фінансавым цэнтрам. Згодна з рознымі аўтарытэтнымі рэйтынгамі ён уваходзіць у дзясятак найважнейшых фінансавых цэнтраў свету^[2][3]. Тут месцяцца Еўрапейскі цэнтральны банк, Бундэсбанк, а таксама штаб-кватэры буйнейшых немецкіх банкаў (сярод іншых Deutsche Bank, Commerzbank, KfW, DZ Bank).

Франкфурцкая фондавая біржа (ФФБ) пад кіраўніцтвам Deutsche Börse — галоўная фондавая біржа Германіі. Каля 98 % гандлю акцыямі нямецкіх прапрыемстваў адбываецца на ФФБ і XETRA, электроннай пляцоўцы Deutsche Börse, трэцяй па велічыні фондавай біржы Еўропы пасля London Stock Exchange і NYSE Euronext.

Акрамя таго ў Франкфурце знаходзяцца нямецкія штаб-кватэры трох асноўных рэйтынгавых агенцтваў: Standard & Poors, Moody’s і Fitch Ratings.

Гарадскія кірмашовыя традыцыі маюць даўнюю гісторыю, а сёння ў Франкфурце праводзяцца буйныя выставачныя мерапрыемствы — Internationale Automobil-Ausstellung (IAA, выстаўка аўтамабільнай індустрыі), Frankfurter Buchmesse (кніжная выстаўка), Ambiente (выстаўка спажывецкіх тавараў), Frankfurt Musikmesse (музычная выстаўка), Achema (хімічная і фармацэўтычная выстаўка).

Палітыка

Выбары ў Гарадскі Савет (Stadtverordnetenversammlung) адбываюцца кожныя пяць гадоў. На апошніх выбарах, якія прайшлі 27 сакавіка 2011, бальшыню галасоў атрымалі хрысціянскія дэмакраты (30,5 % галасоў). Другое месца занялі Зялёныя з 25,8 % галасоў.

Обер-бургамістрам (Oberbürgermeister) горада з’яўляецца прадстаўнік СПДГ Петэр Фельдман (Peter Feldmann), які на выбарах у сакавіку 2012 перамог у другім туры ХДС-кандыдата Борыса Райна (Boris Rhein), набраўшы 57,4 % галасоў.

Транспарт

Сетка чыгуначнага транспарту

Франкфурт-на-Майне з’яўляецца адным з галоўных транспартных вузлоў Еўропы. Франфурцкі аэрапорт займае па колькасці пасажыраў трэцяе месца ў Еўропе, пасля лонданскага Хітроў і парыжскага Шарль-дэ-Голь. У 2012 годзе праз яго было перавезена 57,5 млн пасажыраў і 2,0 млн тон грузаў. Аэрапорт Франкфурт-Хан (Frankfurt-Hahn) знаходзіцца за 120 кіламетраў ад горада ў заходнім кірунку.

Паблізу Франкфурцкага аэрапорту перасякаюцца аўтабаны A 5 (Hattenbacher Dreieck-Basel) і A 3 (Arnheim-Linz). Гэтае скрыжаванне, вядомае пад назвай Франкфурцкі крыж (Frankfurter Kreuz), самае ажыўленае ў Германіі (каля 320.000 аўтамабіляў у дзень).

Франкфурцкі галоўны вакзал адзін з найбуйнейшых у Еўропе. Найдаўжэйшы прамы чыгунаны маршрут, праходзячы праз Франкфурт-на-Майне гэта Базель-Масква.

Грамадскі транспарт горада ўключае прыгарадныя цягнікі (S-Bahn), метро (U-Bahn), аўтобусныя і трамвайныя лініі.

Адукацыя

У Франкфурце знаходзяцца два ўніверсітэты і шмат спецыялізаваных адукацыйных і навукова-даследчых устаноў.

Культура

Спорт

У Франкфурце размяшчаюцца розныя спартыўныя каманды і клубы:

• Eintracht Frankfurt, футбол (Бундэсліга)
• FSV Frankfurt, футбол, (2-я Бундэсліга)
• Rot-Weiss Frankfurt, футбол (Оберліга Гесэн)
• 1. FFC Frankfurt, жаночы футбол (Бундэсліга)
• Frankfurt Lions, хакей (Оберліга)
• Fraport Skyliners, баскетбол (Бундэсліга)
• Frankfurter RG Germania 1869, адзін з найбуйнейшых і найстарэйшых нямецкіх вяслярных клубаў

Значныя спартыўныя мерапрыемствы, якія адбываюцца штогод:

• Frankfurt-City-Triathlon, спаборніцтвы па трыятлону ў жніўні
• Frankfurt-Marathon, гарадскі марафон у кастрычніку
• Rund um den Finanzplatz Eschborn-Frankfurt (Вакол фінансавай пляцоўкі Эшборн-Франкфурт), велагонка
• Ironman Germany, спаборніцтвы па трыятлону ў ліпені
• JPMorgan Chase Corporate Challenge, спаборніцтвы па бегу
• Frankfurter City-Halbmarathon, паўмарафон у сакавіку
• Hessen tanzt (Гесен танчыць), буйны турнір спартыўных танцаў

Асноўныя спартыўныя збудаванні Франкфурта:

• Commerzbank-Arena, футбольны стадыён
• Frankfurter Volksbank Stadion, футбольны і лёгкаатлетычны стадыён
• Fraport Arena, баскетбольная і гандбольная зала
• Лядовы каток
• Іпадром Нідэррад

У Франкфурце снаходзяцца штаб-кватэры нямецкага Нацыянальнага алімпійскага камітэта і Нямецкага футбольнага саюза.

Варта ўбачыць

Небаскробы Франкфурта

Commerzbank Tower

Асноўны артыкул: Спіс самых высокіх будынкаў Франкфурта-на-Майне

Франкфурт-на-Майне, як ніякі іншы горад Еўропы, адметны вялікай колькасцю небаскробаў, якія будуюцца ў горадзе з 50-х гадоў 20-га стогоддзя. З гэтай прычыны Франкфурт часта называюць Mainhattan (гэта назва нагадвае Манхэтан у Нью-Ёрку).

	Назва будынка	Вышыня (м.)	Год пабудовы	Колькасць паверхаў
1.	Commerzbank Tower	259	1997	63
2.	Messeturm	257	1990	70
3.	Westend Tower (DZ Bank)	208	1993	53
4.	Maintower	200	2000	55
4.	Tower 185	200	2011	55
6.	Trianon (DekaBank)	186	1993	47
7.	Новы будынак Еўрапейскага цэнтральнага банка	185	2014	46
8.	Opernturm	170	2009	42
8.	Taunusturm	170	2014	40
10.	Silver Tower	166	1978	32

Старая Опера

Старая Опера ў Франкфурце

Былы оперны тэатр выкарыстоўваецца сёння як канцэртная зала і месца правядзення святочных мерапрыемстваў. Будынак Старай Оперы (Alte Oper) ў стылі неа-рэнесанс, спраектаваны берлінскім архітэктарам Рыхардам Люкэ (Richard Lucae), быў адчынены ў 1880. На адкрыцці прысутнічаў імператар Вільгельм І, які адзначыў: «У Берліне я б сабе такога дазволіць не змог». Будаўніцтва была фінансавана жыхарамі горада і каштавала 6,8 млн залатых марак. У 1937 тут адбылася прэм’ера оперы «Карміна Бурана» Карла Орфа. У сакавіку 1944 будынак быў моцна разбураны ў выніку бамбардзіроўкі з паветра. Пасля шматгадовых дэбатаў будынак быў адноўлены і зноў адчынены ў 1981. На фасадзе будынка знаходзіцца надпіс: «Праўдзіваму, прыгожаму, добраму».

Галоўны вакзал

Франкфурцкі галоўны вакзал

Франкфурцкі галоўны вакзал — адзін з найбуйнейшых і найбольш важных у Германіі.

Тупіковы вакзал быў адчынены ў 1888 годзе і з’яўляецца сёння, з 350.000 падарожнікамі і наведвальнікамі штодзень, трэцім паводле пасажыраабароту вакзалам пасля вакзалаў у Гамбургу і Мюнхене (па 450.000 падарожнікаў і наведвальнікаў). Будаўніцтва вакзала цягнулася пяць гадоў. Да 1915 года, калі быў пабудаваны вакзал у Лейпцыгу, гэта быў найбуйнейшы вакзальны будынак у Еўропе. Даўжыня будынка сёння 270 м (у 1888 годзе — 210 м), вышыня 30 м. Вялізная зала з платформамі (усяго 24 пуці) падзелена сёння пяццю нефамі (першапачаткова тры нефа і 18 пуцей). Фасад будынка ў стылі неарэнесасу ўпрыгожваюць ляпныя фігуры. Пад вакзалам знаходзяцца падземныя станцыі метро і прыгарадных цягнікоў.

Сродкі масавай інфармацыі

У Франкфурце выдаюцца две шматтыражныя нямецкія газеты — ліберальна-кансерватыўная Франкфуртэр Альгемайнэ Цайтунг (Frankfurter Allgemeine Zeitung) і левалібеальная Франкфуртэр Рундшаў (Frankfurter Rundschau). Таксама тут знаходзяцца цэнтральныя нямецкія прадстаўніцтва агенстваў навін Асашыэйтэд Прэс (Associated Press) і Ройтэрс (Reuters).

Кулінарыя

• Яблачнае віно (Apfelwein)
• Зялёны соус (Grüne Sauce)
• Ручны сыр з музыкай (Handkäs mit Musik)
• Франкфурцкія сасіскі (Frankfurter Würstchen)
• Рабрынкі з кіслай капустай (Rippchen mit Kraut)

Адметныя асобы

• Тэадор Адорна — нямецкі філосаф і сацыёлаг, адзін з галоўных прадстаўнікоў Крытычнай грамадскай тэорыі, нарадзіўся ў Франкфурце ў 1903 годзе. З 1921 па 1924 ён вывучаў у Франкфурцкім універсітэце філасофію, сацыялогію, псіхалогію і музыку. З 1949 па 1969 (пасля вяртання з эміграцыі) Адорна выкладаў у гэтай навучальнай установе філасофію і сацыялогію. Ён таксама кіраваў Інстытутам сацыяльных даследванняў пры ўніверсітэце. Погляды Адорна мелі вялікі ўплыў на нямецкае студэнцтва ў 60-х гадах 20-га стагоддзя.
• Васіль Быкаў — вядомы беларускі пісьменнік, жыў і працаваў у Франкфурце з 2001 па 2002 ў рамках праекту Гарады прытулку, атрымаўшы запрашэнне ад Ведамства Мультыкультурных Спраў і Франкфурцкага Кніжнага Кірмашу ^[4].
• Іаган Вольфганг фон Гётэ — нямецкі паэт, грамадскі дзеяч і прыродазнаўца. Нарадзіўся і вырас у Франкфурце. У 1971 г., пасля заканчэння вучобы ў Страсбурге, Гётэ адчыніў у Франкфурце адвакатскую кантору, якая праіснавала да яго ад’езду ў Веймар у 1775 г. У гэты перыяд ён напісаў сярод іншага раман Пакуты маладога Вертэра (1774).
• Барыс Кіт — беларускі грамадскі дзеяч, настаўнік, матэматык, вядомы фізік, канструктар амерыканскай ракетнай тэхнікі. Жыў у Франкфурце з 1972 г. «Мне вельмі падабаецца тут. У сэрцы я ж еўрапеец» — сказаў Б. Кіт на імпрэзе, прысвечанай яго 100-гадоваму юбілею ^[5].
• Майер Амшэль Ротшыльд — заснавальнік вядомага аднайменнага франкфуртскага банка.
• Ганна Франк — нямецкая дзяўчынка яўрэйскага паходжання, якая пасля прыхода Гітлера да ўлады хавалась ад нацысткага тэрору разам з сям’ёй у Нідэрландах. Аўтар сусветна вядомага Дзённіка Ганны Франк — дакумента, які аблічае нацызм. Ганна Франк нараділась у Франкфурце і жыла там да 1933 г.
• Эрых Фром — нямецка-амерыканскі філосаф і псіхааналітык. Нарадзіўся і жыў у Франкфурце да сваёй эміграцыі ў ЗША ў 1934 г. Кіраўнік сацыяльна-псіхалагічнага аддзела франкфуртскага Інстытута сацыяльных даследванняў з 1930 па 1934.
• Ота Ган — нямецкі хімік. Выхадзец з Франкфуту адкрыў у 1938 г. разам з Лізэ Майтнер і Фрыдрыхам Штрасманам расшчапленне ўрана. Атрымаў у 1944 г. Нобелеўскую прэмію.
• Артур Шапенгаўэр — нямецкі філосаф. Пераехаў у 1833 з Берліна, дзе ў гэты час пачалась эпідэмія халеры, у Франкфурт і жыў тут да сваёй смерці ў 1860. У сваім дзённіке Шапенгаўэр так апісвае прычыны выбара Франкфурта: «Здаровы клімат. Прыгожыя мясціны. Прыемнасці вялікіх гарадоў. Лепшая чытальня. Прыродна-гістарычны музей. Лешыя тэатры, опера і канцэрты. Больш англічан. Лепшыя кавярні. Нядрэннае надвор’е. Зэнкенбергская бібліятэка. Няма паводак.» ^[6]
• Роланд Кох — нямецкі палітык.
• Фрыдрых Вёлер — нямецкі хімік.

Гарады-пабрацімы

• Ліён (Францыя) (з 1960)
• Бірмінгем (Вялікабрытанія) (з 1966)
• Мілан (Італія) (з 1971)
• Каір (Егіпет) (з 1979)
• Тэль-Авіў (Ізраіль) (з 1980)
• Гуанчжоу (Кітай) (з 1988)
• Таронта (Канада) (з 1989)
• Будапешт (Венгрыя) (з 1990)
• Прага (Чэхія) (з 1990)
• Лейпцыг (Германія) (з 1991)
• Гранада (Нікарагуа) (з 1991)
• Кракаў (Польшча) (1991)
• Дубай (Аб’яднаныя Арабскія Эміраты) (з 2002)
• Чэнаі (Індыя) (з 2005)
• Ісламабад (Пакістан)

Зноскі

Спасылкі

• Афіцыйны сайт Архівавана 8 красавіка 2007.
• Інфармацыя для турыстаў
• Стары Франкфурт Архівавана 5 снежня 2006.
• Інфармацыйны партал
• Блог аб Франкфурце Архівавана 31 сакавіка 2009.