Маўзалей першага імператара дынастыі Цын*
**
Сусветная спадчына ЮНЕСКА
Краіна	Кітай
Тып	Культурны
Крытэрыі	i, iii, iv, vi
Спасылка	441
Рэгіён***	Азія
Гісторыя ўключэння
Уключэнне	1987  (11-я сесія)
* Міжнародная канвенцыя «ЮНЕСКА» ** Назва ў афіцыйным англ. спісе *** Рэгіён па класіфікацыі ЮНЕСКА

Тэракотавая армія (кіт. трад. 兵馬俑, спр. 兵马俑, піньінь bīngmǎ yǒng, пал. бінма юн) — пахаванне не менш як 8099 поўнапамерных тэракотавых статуй кітайскіх ваяроў і іх коней. Выяўлена ў 1974 годзе побач з магілай кітайскага імператара Цынь Шыхуандзі непадалёк ад горада Сіянь.

Стварэнне

Тэракотавыя статуі былі пахаваныя разам з першым імператарам дынастыі Цынь — Цынь Шыхуандзі (які аб’яднаў Кітай і злучыў усе часткі Вялікай сцяны) у 210-209 гг. да н.э.

Гэтыя статуі павінны былі, верагодна, даць яму магчымасць задавальняць свае ўладныя амбіцыі ў тым свеце гэтак жа, як ён рабіў гэта пры жыцці. І хоць замест жывых ваяроў, насуперак звыклай традыцыі, разам з імператарам былі пахаваныя іх гліняныя копіі (што некаторымі спецыялістамі расцэньваецца як вельмі прагрэсіўны крок), акрамя статуй ваяроў, разам з Цынем было закапана, па розных ацэнках, да 70 тысяч працоўных разам са сваімі сем’ямі. Гэтыя людзі, у адрозненне ад салдат, былі цалкам рэальнымі.

Адкрыццё

Статуі былі выяўленыя ў сакавіку 1974 года мясцовымі сялянамі падчас свідравання артэзіянскай свідравіны на ўсход ад гары Лішань. Першы этап раскопак прайшоў з 1978 па 1984 год. Другі — з 1985 па 1986. 13 чэрвеня 2009 года пачаўся трэці этап раскопак. Армія гліняных ваяроў спачывае ў баявым шыхце ў паралельных скляпеннях у 1,5 кіламетрах на ўсход ад грабніцы самога імператара.

Галерэя

• 
  Тэракотавая армія. Вонкавы выгляд.
• 
  Строй салдатаў. У адной са скульптур злева няма галавы, таму што яна была зроблена з кавалачкаў, якія потым рассыпаліся.
• 
  Звярніце ўвагу, наколькі твары гэтых двух салдат адрозніваюцца адзін ад аднаго. Кожная статуя з'яўляецца ўнікальнай.
• 
  Статуя афіцэра.
• 
  Строй тэракотавых пехацінцаў.
• 
  Тэракотавыя воіны калісьці былі пафарбаваны. Сёння толькі некалькі статуй утрымліваюць невялікую колькасць фарбы. Звярніце таксама ўвагу на дэталі падэшвы ў воіна.
• 
  Статуі ўключаюць мноства вайсковых частак імператарскай арміі таго часу. Тут мы бачым калясніцу, запрэжаную чацвёркай коней.
• 
• 
  Тэракотавы салдат з канём.

Гл. таксама

• Кітайскія піраміды
• Сінеча Чжуй
• Спіс аб’ектаў Сусветнай спадчыны ЮНЕСКА ў Кітаі
• Нефрытавы прынц

Літаратура

• Debaine-Francfort, Corrine. «The Search for Ancient China». (Harry N. Abrams Inc. Pub. 1999): 91-99.
• Dillon, Michael (ed). «China: A Cultural and Historical Dictionary». (Curzon Press, 1998): 196.
• Ledderose, Lothar. «A Magic Army for the Emperor» // «Ten Thousand Things: Module and Mass Production in Chinese Art», ed. Lothar Ledderose, (Princeton UP, 2000): 51-73.
• Perkins, Dorothy. «Encyclopedia of China: The Essential Reference to China, Its History and Culture». (Roundtable Press, 1999): 517—518.
• Ульянов, М. Ю. Цинь Шихуан и его армия // Восточная коллекция, 2007, с. 20-38.

Спасылкі

Сусветная спадчына ЮНЕСКА, аб’ект № 441 рус. • англ. • фр.

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Тэракотавая армія
• Charles Billich created the Terracotta warriors traditional symbol as the official turtle image of the 2008 Beijing Bid. Billich’s images are represented on a collection of 16 postage stamps. Архівавана 29 верасня 2007.
• Museum of Terracotta Army Travel Guide and Photo Gallery
• People’s Daily article on the Terracotta Army
• Wide angle shot of the Terracotta Army (requires Quicktime) Архівавана 10 кастрычніка 2008.
• Выратаванне Тэракотавай арміі. computerra.ru Архівавана 29 чэрвеня 2009.