Аграгарадок Туча Сядзібны дом Краіна Беларусь Вобласць Мінская Раён Клецкі Сельсавет Кухчыцкі Каардынаты 52°57′39″ пн. ш. 26°32′38″ у. д. Вышыня цэнтра 158 м Часавы пояс UTC+3 Тэлефонны код +375 1793 Паштовыя індэксы 222654 Аўтамабільны код 5 Туча на карце Беларусі ±

Туча на Вікісховішчы

Ту́ча^[1] (трансліт.: Tuča, руск.: Туча) — аграгарадок у Клецкім раёне Мінскай вобласці. Уваходзіць у склад Кухчыцкага сельсавета.

Гісторыя

У часы Вялікага Княства Літоўскага вёска адносілася да Новагародскага ваяводства, а пасля падзелаў Рэчы Паспалітай стала ўваходзіць у склад Слуцкага павета Мінскай губерні Расійскай імперыі.

Павел Тэадоравіч Яленскі, польны стражнік ВКЛ

На працягу стагоддзяў вёска Туча (каля Клецка) бесперапынна (да 1939) была ўладаннем старажытнага шляхецкага роду Яленскіх гербу «Корчак». Дзесьці ў пачатку 1630-х упершыню ва ўладанне роду вёскі Дунайчыцы і Туча набыў польны стражнік Вялікага Княства Літоўскага Павел Тэадоравіч Яленскі. Маёнтак Туча (разам з Дунайчыцамі, Капаткевічамі, Людзяневічамі і Лучыцамі) стаў адной з сядзіб Яленскіх, якія мелі значныя маёнткі ў Новагародскім ваяводстве і Мазырскім павеце, дзе займалі высокія земскія пасады і адосіліся да рэгіянальнай эліты.

Пасля Паўла Яленскага вёскі Туча і Дунайчыцы перайшлі да яго сына Яна Паўлавіча Яленскага, мазырскага земскага пісара, а пасля мазырскага земскага суддзі, які выбіраўся ад Мазырскага павета паслом на элекцыйныя соймы (1669, 1674) і дэпутатам (1726) у Трыбунал ВКЛ. Ад Яна вёска перайшла да яго сына Антона-Даджыбога Янавіча Яленскага, мазырскага падчашага (1702—1731), а пасля да ўнука — новагародскага кашталяна (1780—1795) Гедэона Антонавіча Яленскага (1712—1798), які пабудаваў у Дунайчыцах (побач са старым і маленькім мураваным, атрымаўшым пазней назву «кашталянка») новы драўляны атынкаваны і пакрыты гонтай класіцыстычны палац. І ў Тучы Яленскія ў канцы XVIII ст. пабудавалі пакрыты гонтай мураваны палац у стылі класіцызм з порцікам, упрыгожаным чатырма іанічнымі калонамі. Каля палаца быў разбіты парк, перад палацам быў пасаджаны газон і траўнік, а таксама пабудавана ўяздная брама з алеяй дрэў да палаца.

На працягу XIX ст. вёска належала розным прадстаўнікам роду Яленскіх.

Пасля Рыжскага мірнага дагавора (1921) вёска апынулася ў складзе Другой Рэчы Паспалітай і належала Марыяну-Казіміру Казіміравічу Яленскаму (1864—1922). Яе апошняй уладальніцай была жонка графа Андрэя Мяльжынскага — графіня Ядвіга Мяльжынская (1914—?), дачка Марыяна-Казіміра Казіміравіча Яленскага (1864—1922) і яго жонкі Марыі Кончы (1876—1941).

У 1939 вёска, як і іншая тэрыторыя паўночна-ўсходніх ваяводстваў Другой Рэчы Паспалітай (Заходняя Беларусь), увайшла ў склад БССР, маёнтак быў канфіскаваны савецкай уладай.

Да 28 мая 2013 года вёска ўваходзіла ў склад Тучанскага сельсавета^[2].

Славутасці

У Тучы захаваліся фрагменты комплексу былой сядзібы Яленскіх: сядзібны дом, вадаёмы, фрагменты парку, рэшткі гаспадарчых пабудоў i спіртзавода (апошняя чвэрць XVIII — пачатак XX ст.).

У снежні 2011 г. увесь сядзібна-паркавы комплекс Яленскіх у Тучы на аўкцыёне быў набыты італьянска-беларускай кампаніяй «Дольчэ Аўта», якая паводле дамоўленасці павінна аднавіць сядзібу ў першасным выглядзе і стварыць там турыстычны аб'ект.

• 
  Сядзібны дом
• 
  Драўляны свіран
• 
  Кузня
• 
  Спіртзавод

Вядомыя асобы

• Гедэон Антонавіч Яленскі (1712—1798) — новагародскі кашталян (1780—1795)

Зноскі

Літаратура

• Aftanazy, R. Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej : w 11 t. / R. Aftanazy. — Wrocław — Warszawa — Kraków : Zaklad im. Ossolinskich Wyd-wo, 1991. — Cz. 1. Wielkie księstwo Litewskie. Inflanty. Kurlandia. — T. 2. Województwa brzesko-litewskie, nowogródzkie. — 474 s.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Туча
• Глобус Беларусі: Туча // globustut.by
• Сядзіба Яленскіх у Тучы // radzima.org
• Кто купил заброшенные шляхетские усадьбы в Вилейском и Поставском районах? // govorim.by
• По мнению Министерства культуры, разрушенная усадьба Чечотов стоит дороже замка в Венгрии Архівавана 4 сакавіка 2016. // belarus.tio.by