Тукумс
лат.: Tukums
Герб Сцяг
Герб Сцяг
Краіна
Каардынаты
56°58′08″ пн. ш. 23°09′13″ у. д.
Заснаваны
1795
Плошча
  • 13,64 км² (1 студзеня 2023)[1]
  • 13,49 км² (1 студзеня 2023)[1]
Вышыня цэнтра
61 м
Водныя аб’екты
Насельніцтва
  • ▲16 597 чал. (1 студзеня 2023)[2]
Часавы пояс
Паштовыя індэксы
3101, 3102, 3104
Афіцыйны сайт
tukums.lv (лат.)
Тукумс на карце Латвіі
Тукумс (Латвія)
Тукумс
Тукумс (Латвія)
Тукумс

Тукумс (лат.: Tukums) — горад у Латвіі. З’яўляецца адміністрацыйным цэнтрам Тукумскага краю. Плошча 12,9 км². Насельніцтва 16 528 чал. (2022).

Этымалогія

Меркаванне лінгвістаў на гэты конт падзяляюцца. Адны лічаць, што назва Тукумс паходзіць ад двух ліўскіх слоў «tukku» — купа i «mägi» — пагорак, гара. Іншыя думаюць, што назва паходзіць ад слова «tutkom», што на мове ліваў азначае канец зямлі, інакш кажучы, тое месца, дзе Курземе і Земгале мяжуюць паміж сабой[3].

Гісторыя

У XI—XII стагоддзях на месцы цяперашняга горада знаходзілася паселішча ліваў.

Назва горада ўпершыню згадваецца ў крыніцах пад 1253 годам, калі быў заключаны дагавор пра падзел зямель паміж Курляндскім епіскапствам і Лівонскім ордэнам[4]. У 1299 годзе нямецкія рыцары пабудавалі тут замак Тукум (ням. Tuckum), які служыў пасля рэзідэнцыяй гермайстра Лівонскага ордэна[5].

Пасля ліквідацыі Лівонскага ордэна ў 1561 годзе замак перададзены Рэччу Паспалітай як лен курляндскаму герцагу[6].

У канцы XIX стагоддзя Тукум — павятовы горад Курляндскай губерні Расійскай імперыі, у якім было 7542 жыхара[7].

У 1905 годзе ў Тукумсе адбылося ўзброенае паўстанне, задушанае Рускай імператарскай арміяй[8].

У ходзе Вялікай Айчыннай вайны 27 чэрвеня 1941 года быў акупаваны нямецка-фашысцкімі войскамі. Вызвалены 30 ліпеня 1944 года войскамі 1-га Прыбалтыйскага фронту ў ходзе Шаўляйскай аперацыі. Другі раз акупаваны 21 жніўня 1944 года. Вызвалены 8 мая 1945 года войскамі Ленінградскага фронту ў ходзе блакады Курляндскай групоўкі праціўніка[9].

Насельніцтва

Паводле звестак Цэнтральнага статыстычнага ўпраўлення Латвіі, на 1 студзеня 2022 года колькасць насельніцтва горада складала 16 528 чалавек[10].

Нацыянальны склад

Нацыянальны склад горада паводле перапісу насельніцтва на пачатак 2022 года:

нацыянальнасць чал. %
латышы 13881 83,98 %
рускія 1532 9,27 %
беларусы 305 1,85 %
украінцы 210 1,27 %
літоўцы 132 0,8 %
палякі 111 0,67 %
іншыя 357 2,16 %
усяго 16528 100 %

Транспарт

Да Тукумсу падыходзіць рэгіянальная аўтадарога P98 Елгава (Тушкі) — Тукумс. Тут пачынаюцца рэгіянальныя трасы P104 Тукумс — Аўцэ — Віціні (літоўская мяжа), P121 Тукумс — Кулдыга і P131 Тукумс — Кёстэрцыемс — Мерсрагс — Колка.

За 4 кіламетры на паўднёвы ўсход ад горада размешчаны аэрапорт «Юрмала»[11].

Культура

У горадзе ёсць музей мастацтваў, дом культуры і некалькі цэркваў.

Вядомыя асобы

Зноскі

  1. 1 2 Reģionu, novadu, pilsētu un pagastu kopējā un sauszemes platība gada sākumā — Central Statistical Bureau of Latvia. Праверана 18 студзеня 2023.
  2. ↑ Iedzīvotāju skaits pēc tautības reģionos, pilsētās, novados, pagastos, apkaimēs un blīvi apdzīvotās teritorijās gada sākumā (pēc administratīvi teritoriālās reformas 2021. gadā) 2021 - 2022 — Central Statistical Bureau of Latvia. Праверана 3 кастрычніка 2023.
  3. ↑ Lielā Latvijas enciklopēdija : daba, tauta, valsts = Большая латвийская энциклопедия - книга 2005 года. — ISBN 978-9984-22-266-0.
  4. ↑ Tukuma pilskalns. web.archive.org (6 снежня 2022). Архівавана з першакрыніцы 6 снежня 2022. Праверана 24 сакавіка 2024.
  5. ↑ ЭСБЕ/Туккум — Викитека (руск.). ru.wikisource.org. Праверана 24 сакавіка 2024.
  6. ↑ КУРЛЯНДСКОЕ ГЕРЦОГСТВО • Большая российская энциклопедия - электронная версия. old.bigenc.ru. Праверана 24 сакавіка 2024.
  7. ↑ ЕЭБЕ/Туккум — Викитека (руск.). ru.wikisource.org. Праверана 24 сакавіка 2024.
  8. ↑ 110 gadu kopš bruņotās sacelšanās Tukumā (лат.). www.lsm.lv. Праверана 24 сакавіка 2024.
  9. ↑ Администратор. Освобождение города Тукумс (руск.). Дивизии РККА в годы Великой Отечественной войны (10 лютага 2019). Праверана 24 сакавіка 2024.
  10. ↑ Iedzīvotāju skaits Latvijā 2022. gadā pieaudzis imigrācijas dēļ (лат.). www.lsm.lv. Праверана 24 сакавіка 2024.
  11. ↑ Jurmala Airport. jurmalaairport.com. Праверана 24 сакавіка 2024.

Спасылкі

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.