Сімфілы
Навуковая класіфікацыя
прамежныя рангі Дамен:  Эўкарыёты Царства:  Жывёлы Падцарства:  Эўметазоі Без рангу:  Двухбакова-сіметрычныя Без рангу:  Першаснаротыя Без рангу:  Ecdysozoa Без рангу:  Panarthropoda Тып:  Членістаногія Падтып:  Трахейнадыхальныя Надклас:  Мнаганожкі Клас:  Сімфілы
Міжнародная навуковая назва
Symphyla Ryder, 1880
Сямействы
Scutigerellidae Scolopendrellidae
Сістэматыка на Віківідах Выявы на Вікісховішчы ITIS   154408 NCBI   61986 EOL   6560 FW   294419

Сімфі́лы (Symphyla) — клас вельмі маленькіх членістаногіх, даўжынёй да 8 мм, з надкласа мнаганожак.

Апісанне

Сімфілы маюць белае ці жаўтаватае цела. На галаве пара шматчленікавых ружанцападобных вусікаў і тры пары ротавых органаў. Вачэй няма. Тулава мае 12 пар ног. Спінных шчыткоў 14-15, прычым пярэдні самы маленькі. У асноў ног 3-12-й пар маюцца перапончатыя мяшэчкі, праз сценкі якіх адбываецца ўсмоктванне вады. На апошнім членіку цела знаходзіцца пара адросткаў-цэрак, на якіх адкрываюцца адтуліны прадзільных павуціных залозак.

Трахейная дыхальная сістэма адкрываецца 1 парай дыхальцаў на галаве. Палавая адтуліна адкрываецца на 3-м членіку тулава, на ніжнім яго баку.

Пашырэнне

Сімфілы развіваюцца і жывуць у глебе, подсцілцы, пад камянямі і інш.

Распаўсюджаны на ўсіх кантынентах, акрамя Антарктыды; сустракаюцца паўсюдна. На Беларусі найбольш адзначана ў парніках і цяпліцах скалапендрэла няплямістая (Scutigerella immaculata), якая пашкоджвае маладыя ўсходы раслін.

Асаблівасці біялогіі

Сілкуюцца гнілымі расліннымі рэшткамі, зрэдку жывымі расліннымі тканкамі. Хутка бегаюць па розных трэшчынах і хадах. Вельмі адчувальныя да высыхання, пазбягаюць святла.

Яйцы, лічынкі і дарослая асобіна Scutigerella immaculata

Раздзельнаполыя. Спосаб апладнення сімфіл вельмі своеасаблівы: самец адкладае на сценкі хадоў у глебе сперматафоры; самка падбірае іх ротавымі органамі (пры гэтым сперма пранікае ў спецыяльныя поласці ў сківіцах), затым захоплівае сківіцамі яйцо, якое выходзіць у яе з адтуліны на 3 сегменце тулава (тым часам яйцо апладняецца спермай), і прымацоўвае яго да субстрата. З яец цераз 10 дзён выходзяць лічынкі з няпоўным лікам тулававых сегментаў (6—7). Развіццё лічынкі (з кожнай лінькай дадаецца па пары ног) працягваецца каля 2 месяцаў.

Жывуць смфілы да 6 гадоў. У дарослым стане здольныя аднаўляць страчаныя членікі вусікаў.

Сістэматыка

Да класа адносяцца два сямействы, больш ста відаў.

• Сямейства: Scutigerellidae
  • Род: Scutigerella
  • Род: Neoscutigerella
  • Род: Scopoliella
  • Род: Scolopendrelloides
  • Род: Hanseniella
  • Род: Millotellina
  • Род: Tasmaniella
• Сямейства: Scolopendrellidae
  • Род: Scolopendrella
  • Род: Scolopendrellopsis
  • Род: Symphylella
  • Род: Symphylellina
  • Род: Geophilella
  • Род: Remysymphyla
  • Род: Symphylellopsis
  • Род: Ribautiella

Літаратура

• Радкевіч У. Сімфілы // Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 4. Недалька — Стаўраліт / Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ імя Петруся Броўкі, 1985. — 599 с., іл. — 10 000 экз.