Еўропа геаграфічна абмежавана Арктыкай і Атлантычным акіянам, Міжземным і Чорным морамі, гарамі Каўказ і Урал. Па гістарычных і культурных прычынах геапалітычныя межы на кантыненце значна шырэйшыя і ахопліваюць вобласці Азіі (Расія, Турцыя, Кіпр, Каўказ), Афрыкі (іспанскія валоданні), Арктыкі (уладанні Расіі і Нарвегіі) і Паўночнай Амерыкі (уладанні Даніі).

Еўропа палітычна падзелена на каля 50 незалежных краін, 6 непрызнаных краін і шэраг тэрыторый з асаблівым статусам. Па форме дзяржаўнага ладу на кантыненце ёсць 5 федэрацый і адна канфедэрацыя, у адпаведнасці з формай праўлення — 38 рэспублік і 12 манархій.

Усе краіны на кантыненце з’яўляюцца членамі Арганізацыі па бяспецы і супрацоўніцтве ў Еўропе, Арганізацыі Аб’яднаных Нацый (за выключэннем Ватыкана), Савета Еўропы (за выключэннем Беларусі). 27 членаў Еўрапейскага Саюза, 8 краін з’яўляюцца афіцыйнымі кандыдатамі на членства ў ЕС.

Незалежныя дзяржавы

Краіны Еўропы, якія маюць арганізаваны ўрад і якія валодаюць унутраным і знешнім суверэнітэтам.

НазваАфіцыйная назваПлошчаНасельніцтваСталіцаДзяржаўны ладЧленства ў ЕС
Сцяг Аўстрыі Аўстрыя Рэспубліка Аўстрыя 83 858 км² 8 308 906 Вена Парламенцкая рэспубліка, федэрацыя член ЕС
Сцяг Албаніі Албанія Рэспубліка Албанія 28 748 км² 3 600 523 Тырана Парламенцкая рэспубліка кандыдат на членства ў ЕС
Сцяг Андоры Андора Княства Андора 468 км² 69 150 Андора-ла-Велья Парламенцкае княства -
Сцяг Арменіі Арменія[1] Рэспубліка Арменія 29 800 км² 3 231 900 Ерэван Парламенцкая рэспубліка -
Сцяг Азербайджана Азербайджан Рэспубліка Азербайджан 86 600 км² 9 165 000 Баку Прэзідэнцкая рэспубліка -
Сцяг Беларусі Беларусь Рэспубліка Беларусь 207 600 км² 9 200 617 Мінск Прэзідэнцкая рэспубліка -
Сцяг Бельгіі Бельгія Каралеўства Бельгія 30 528 км² 10 511 352 Брусель Канстытуцыйная манархія, федэрацыя член ЕС
Сцяг Босніі і Герцагавіны Боснія і Герцагавіна Боснія і Герцагавіна 51 129 км² 3 981 239 Сараева Федэральная рэспубліка кандыдат на членства ў ЕС
Сцяг Балгарыі Балгарыя Рэспубліка Балгарыя 110 990 км² 7 640 290 Сафія Парламенцкая рэспубліка член ЕС
Сцяг Ватыкана Ватыкан[2] Горад-дзяржава Ватыкан 0,44 км² 821 - Абсалютная тэакратычная манархія -
Сцяг Вялікабрытаніі Вялікабрытанія[3] Злучанае каралеўства Вялікабрытанія і Паўночная Ірландыя 244 101 км² 60 441 457 Лондан Канстытуцыйная монархия -
Сцяг Германіі Германія Федэратыўная рэспубліка Германія 357 021 км² 82 314 900 Берлін Парламенцкая рэспубліка, федэрацыя член ЕС
Сцяг Грузіі Грузія Грузія 69 700 км² 4 730 841 Тбілісі Парламенцкая рэспубліка -
Сцяг Грэцыі Грэцыя[4] Грэчаская рэспубліка 131 990 км² 11 216 708 Афіны Парламенцкая рэспубліка член ЕС
Сцяг Даніі Данія [5] Каралеўства Данія 43 094 км² 5 451 826 Капенгаген Канстытуцыйная манархія член ЕС
Сцяг Эстоніі Эстонія Рэспубліка Эстонія 45 226 км² 1 342 409 Талін Парламенцкая рэспубліка член ЕС
Сцяг Ірландыі Ірландыя Ірландыя 70 273 км² 4 239 848 Дублін Парламенцкая рэспубліка член ЕС
Сцяг Ісландыі Ісландыя Рэспубліка Ісландыя 103 125 км² 290 570 Рэйк’явік Парламенцкая рэспубліка -
Сцяг Іспаніі Іспанія Каралеўства Іспанія 504 782 км² 45 200 737 Мадрыд Канстытуцыйная манархія член ЕС
Сцяг Італіі Італія Італьянская рэспубліка 301 338 км² 59 131 287 Рым Парламенцкая рэспубліка член ЕС
Сцяг Казахстана Казахстан[6] Рэспубліка Казахстан 2 724 900 км² 16 402 861 Астана Прэзідэнцкая рэспубліка -
Сцяг Кіпра Кіпр[7] Рэспубліка Кіпр 9 251 км² 788 457 Нікасія Прэзідэнцкая рэспубліка член ЕС
Сцяг Латвіі Латвія Рэспубліка Латвія 64 589 км² 2 286 700 Рыга Парламенцкая рэспубліка член ЕС
Сцяг Літвы Літва Рэспубліка Літва 65 200 км² 3 575 439 Вільнюс Парламенцкая рэспубліка член ЕС
Сцяг Ліхтэнштэйна Ліхтэнштэйн Княства Ліхтенштэйн 160 км² 33 717 Вадуц Канстытуцыйная манархія -
Сцяг Люксембурга Люксембург Вялікае герцагства Люксембург 2 586 км² 480 222 Люксембург Канстытуцыйная манархія член ЕС
Сцяг Паўночнай Македоніі Паўночная Македонія Рэспубліка Паўночная Македонія 25 713 км² 2 038 514 Скоп’е Парламенцкая рэспубліка кандыдат на членства ў ЕС
Сцяг Мальты Мальта Рэспубліка Мальта 316 км² 405 577 Валета Парламенцкая рэспубліка член ЕС
Сцяг Малдовы Малдова Рэспубліка Малдова 33 843 км² 4 455 421 Кішынёў Паўпрэзідэнцкая рэспубліка кандыдат на членства ў ЕС
Сцяг Манака Манака Княства Манака 1,95 км² 32 409 Манака Канстытуцыйная манархія -
Сцяг Нідэрландаў Нідэрланды Каралеўства Нідэрланды 41 528 км² 16 570 613 Амстэрдам Канстытуцыйная манархія член ЕС
Сцяг Нарвегіі Нарвегія Каралеўства Нарвегія 385 155 км² 4 721 600 Осла Канстытуцыйная манархія -
Сцяг Польшчы Польшча Рэспубліка Польшча 312 679 км² 38 518 241 Варшава Парламенцкая рэспубліка член ЕС
Сцяг Партугаліі Партугалія Партугальская Рэспубліка 92 345 км² 10 642 836 Лісабон Парламенцкая рэспубліка член ЕС
Сцяг Румыніі Румынія Румынія 238 391 км² 22 276 056 Бухарэст Парламенцкая рэспубліка член ЕС
Сцяг Расіі Расія[8] Расійская Федэрацыя 17 075 200 км² 142 200 000 Масква Прэзідэнцкая рэспубліка, федэрацыя -
Сцяг Сан-Марына Сан-Марына Рэспубліка Сан-Марына 61,2 км² 29 615 Сан-Марына Парламенцкая рэспубліка -
Сцяг Славакіі Славакія Славацкая Рэспубліка 49 036 км² 5 447 502 Братыслава Парламенцкая рэспубліка член ЕС
Сцяг Славеніі Славенія Рэспубліка Славенія 20 273 км² 2 009 245 Любляна Парламенцкая рэспубліка член ЕС
Сцяг Сербіі Сербія[9] Рэспубліка Сербія 88 361 км² 7 498 001 Бялград Парламенцкая рэспубліка кандыдат на членства ў ЕС
Сцяг Турцыі Турцыя[10] Рэспубліка Турцыя 780 580 км² 71 892 647 Анкара Парламенцкая рэспубліка кандыдат на членства ў ЕС
Сцяг Украіны Украіна[11] Украіна 603 700 км² 46 299 874 Кіеў Прэзідэнцкая рэспубліка кандыдат на членства ў ЕС
Сцяг Венгрыі Венгрыя Венгерская Рэспубліка 93 030 км² 10 064 000 Будапешт Парламенцкая рэспубліка член ЕС
Сцяг Фінляндыі Фінляндыя Рэспубліка Фінляндыя 338 145 км² 5 289 128 Хельсінкі Парламенцкая рэспубліка член ЕС
Сцяг Францыі Францыя Французская Рэспубліка 675 417 км² 64 102 140 Парыж Паўпрэзідэнцкая Рэспубліка член ЕС
Сцяг Харватыі Харватыя Рэспубліка Харватыя 56 542 км² 4 441 000 Заграб Парламенцкая рэспубліка член ЕС
Сцяг Чарнагорыі Чарнагорыя Рэспубліка Чарнагорыя 13 812 км² 684 736 Падгорыца Парламенцкая рэспубліка кандыдат на членства ў ЕС
Сцяг Чэхіі Чэхія Чэшская Рэспубліка 78 866 км² 10 306 709 Прага Парламенцкая рэспубліка член ЕС
Сцяг Швецыі Швецыя Каралеўства Швецыя 449 964 км² 9 127 058 Стакгольм Канстытуцыйная манархія член ЕС
 Швейцарыя Швейцарская канфедэрацыя 41 290 км² 7 507 300 Берн Парламенцкая рэспубліка, федэрацыя -

Непрызнаныя ці часткова прызнаныя дзяржавы

НазваАфіцыйная назваПлошчаНасельніцтваСталіцаДзяржаўны ладФактычнае знаходжанне і палітычны статус
Сцяг Абхазіі Абхазія Рэспубліка Абхазія 8 432 км² 216 000 Сухумі Прэзідэнцкая рэспубліка Суверэнітэт прызнан 4 краінамі, юрыдычна — аўтаномія ў складзе Грузіі.
Сцяг Косава Косава Рэспубліка Косава 10 887 км² 1 900 000 Прышціна Парламенцкая рэспубліка Суверэнітэт прызнаны 84 краінамі. Паводле іншых краін — аўтаномная тэрыторыя ў Сербіі ў кіраванні ААН.
Мальтыйскі ордэн Суверэнны Ваенны Ордэн Гаспітальераў Святога Іаана Іерусалімскага Родаса і Мальты 0,06 км² - - каталічны ордэн са спецыяльным статусам Мае статус пастаяннага назіральніка пры ААН. Падтрымлівае рэгулярныя дыпламатычныя адносіны са 105 краінамі.
Нагорна-Карабахская Рэспубліка[12] Нагорна-Карабахская Рэспубліка 4 988 км² 146 600 Сцепанакерт Прэзідэнцкая рэспубліка Непрызнаная дзяржава, юрыдычна — аўтаномія ў складзе Азербайджана. Рэспубліка фактычна спыніла існаванне 28 верасня 2023 г.[13]
Сцяг Прыднястроўскай Малдаўскай Рэспублікі Прыднястроўе Прыднястроўская Малдаўская Рэспубліка 4 163 км² 533 500 Ціраспаль Прэзідэнцкая рэспубліка Непрызнаная дзяржава, юрыдычна — аўтаномія ў складзе Малдовы.
Паўночны Кіпр[14] Турэцкая Рэспубліка Паўночнага Кіпра 3 355 км² 264 172 Нікасія Прэзідэнцкая рэспубліка Суверэнітэт прызнаны толькі Турцыяй, астатнія краіны лічаць яе часткай Кіпра.
Паўднёвая Асеція Рэспубліка Паўднёвая Асеція 3 900 км² 70 000 Цхінвалі Прэзідэнцкая рэспубліка Суверэнітэт прызнан 4 краінамі, юрыдычна — аўтаномія ў складзе Грузіі.

Тэрыторыі з асаблівым статусам

Спіс залежных тэрыторый (з самакіраваннем або без яго), рэспублік і рэгіёнаў, якія маюць статус аўтаномій, і іншых абласцей з асаблівым статусам у геапалітычных межах Еўропы. Спіс не ўключае акругі Расіі, якія цалкам знаходзяцца ў Азіі. Не ўваходзяць федэральныя землі Аўстрыі, федэральныя землі Германіі і кантоны Швейцарыі, таму што яны не маюць статусу аўтаномій. У спіс не ўключаны аўтаномныя супольнасці і гараі Іспаніі, бо зараз усе раёны і два спецыяльныя гарады ў Іспаніі маюць аўтаномію і роўныя адзін аднаму, а гэта значыць, што Іспанія з’яўляецца дэ-факта федэрацыяй.

НазваАфіцыйная назваПлошчаНасельніцтваСталіцаСтатус
Аджарыя Аджарская Аўтаномная Рэспубліка 2 900 км² 392 432 Батумі Аўтаномія ў складзе Грузіі
Адыгея Адыгейская Рэспубліка 7 600 км² 447 109 Майкоп Суб’ект Расійскай Федэрацыі
Сцяг Вялікабрытаніі Акратыры і Дэкелія Акратыры і Дэкелія 254 км² 14 500 - Брытанскія ваенныя базы
Сцяг Англіі Англія Англія 130 395 км² 49 138 831 Лондан Краіна ў складзе Вялікабрытаніі
Афон Манаская Рэспубліка Святая Гара 335,64 км² 2 262 Кар'е Тэрыторыя са спецыяльным статусам у Грэцыі
Башкартастан Рэспубліка Башкартастан 92 600 км² 410 433 Уфа Суб’ект Расійскай Федэрацыі
Вале-д’Аоста Аўтаномны рэгіён Вале-д’Аоста 3 262 км² 119 548 Аоста Аўтаномія ў складзе Італіі
Валонія Валонская правінцыя 16 844 км² 3 395 942 Намюр Састаўны рэгіён Бельгіі
Ваяводзіна Аўтаномны край Ваяводзіна 21 500 км² 2 031 992 Нові Сад Аўтаномія ў складзе Сербіі
Гагаузія Аб’яднаная аўтаномная тэрыторыя Гагаузія 1 832 км² 155 700 Камрат Аўтаномія ў складзе Малдовы
Гібралтар Гібралтар 6,8 км² 28 875 Гібралтар Заморская тэрыторыя Вялікабрытаніі
Гернсі Востраў Гернсі 78 км² 65 228 Сент-Пітэр-Порт Тэрыторыя пад юрысдыкцыяй брытанскай кароны
Дагестан Рэспубліка Дагестан 50 300 км² 2 576 531 Махачкала Суб’ект Расійскай Федэрацыі
Джэрсі Востраў Джэрсі 116 км² 89 300 Сент-Хельер Тэрыторыя пад юрысдыкцыяй брытанскай кароны
Інгушэція Рэспубліка Інгушэція 4 300 км² 467 294 Магас Суб’ект Расійскай Федэрацыі
Кабардзіна-Балкарыя Кабардзіна-Балкарская Рэспубліка 12 500 км² 901 494 Нальчык Суб’ект Расійскай Федэрацыі
Калмыкія Рэспубліка Калмыкія 76 100 км² 292 410 Эліста Суб’ект Расійскай Федэрацыі
Карачаева-Чаркесія Рэспубліка Карачаева-Чаркесія 14 100 км² 434 470 Чаркеск Суб’ект Расійскай Федэрацыі
Карэлія Рэспубліка Карэлія 172 400 км² 703 080 Петразаводск Суб’ект Расійскай Федэрацыі
Комі Рэспубліка Комі 415 900 км² 1 018 674 Сыктыўкар Суб’ект Расійскай Федэрацыі
Крым Аўтаномная Рэспубліка Крым 26 100 км² 1 973 185 Сімферопаль Аўтаномная рэспубліка ў складзе Украіны
Мадэйра Востраў Мадэйра 828 км² 245 806 Фуншал Аўтаномія ў складзе Партугаліі
Мэн Востраў Мэн 572 км² 80 058 Дуглас Тэрыторыя пад юрысдыкцыяй брытанскай кароны
Марый Эл Рэспубліка Марый Эл 23 200 км² 727 979 Іашкар-Ала Суб’ект Расійскай Федэрацыі
Мардовія Рэспубліка Мардовія 26 200 км² 888 776 Саранск Суб’ект Расійскай Федэрацыі
Нахічаван Нахічаванская Аўтаномная Рэспубліка 5 500 км² 382 059 Нахічаван Аўтаномія ў складзе Азербайджана
Ненецкая аўтаномная акруга Ненецкая аўтаномная акруга 176 700 км² 42 000 Нар’ян-Мар Суб’ект Расійскай Федэрацыі
Сцяг Аландскіх выспаў Аландскія астравы Аландскія астравы 13 517 км² 26 711 Марыехамн Аўтаномія ў складзе Фінляндыі
Сардзінія Аўтаномны рэгіён Сардзінія 24 090 км² 1 643 096 Кальяры Аўтаномія ў складзе Італіі
Паўночная Ірландыя Паўночная Ірландыя 14 139 км² 1 685 000 Белфаст Краіна ў складзе Вялікабрытаніі
Паўночная Асеція Рэспубліка Паўночная Асеція — Аланія 8 000 км² 710 275 Уладзікаўказ Суб’ект Расійскай Федэрацыі
Сіцылія Аўтаномны рэгіён Сіцылія 25 710 км² 5 087 000 Палерма Аўтаномія ў складзе Італіі
Рэспубліка Сербская Рэспубліка Сербская 25 053 км² 1 479 634 Баня-Лука Састаўная частка Босніі і Герцагавіны
Татарстан Рэспубліка Татарстан 68 000 км² 3 779 265 Казань Суб’ект Расійскай Федэрацыі
Трэнціна-Альта-Адыджэ Аўтаномны рэгіён Трэнціна-Альта-Адыджэ 13 619 км² 940 000 Трэнта Аўтаномія ў складзе Італіі
Удмуртыя Удмурцкая Рэспубліка 42 100 км² 1 616 200 Іжэўск Суб’ект Расійскай Федэрацыі
Уэльс Уэльс 20 779 км² 2 903 085 Кардыф Краіна ў складзе Вялікабрытаніі
Сцяг Фарэрскіх астравоў Фарэрскія астравы Фарэрскія астравы 1 399 км² 48 470 Торсхаўн Аўтаномія ў складзе Даніі
Фрыулі-Венецыя-Джулія Аўтаномны рэгіён Фрыулі-Венецыя-Джулія 7 845 км² 1 191 588 Трыест Аўтаномія ў складзе Італіі
Сцяг Босніі і Герцагавіны Федэрацыя Босніі і Герцагавіны Федэрацыя Босніі і Герцагавіны 26 110,5 км² 3 064 413 Сараева Састаўная частка Босніі і Герцагавіны
Фламандскі рэгіён Фламандскі рэгіён 13 522 км² 6 016 024 Брусель Састаўны рэгіён Бельгіі
Чачня Чачэнская Рэспубліка 19 300 км² 1 104 300 Грозны Суб’ект Расійскай Федэрацыі
Чувашыя Чувашская Рэспубліка 18 340 км² 1 299 306 Чэбаксары Суб’ект Расійскай Федэрацыі
Шатландыя Шатландыя 78 772 км² 5 062 011 Эдынбург Краіна ў складзе Вялікабрытаніі
Шпіцберген Шпіцберген 61 020 км² 2 321 Лонгір Спецыяльная тэрыторыя Нарвегіі

Зноскі

  1. ↑ Арменія геаграфічна знаходзіцца ў Азіі, але культурна і палітычна яе адносяць да еўрапейскіх краін.
  2. ↑ Ватыкан не з’яўляецца членам ААН, але ён прызнаны суверэннай дзяржавай.
  3. ↑ Вялікабрытанія: без яе ўладанняў па-за Еўропай.
  4. ↑ Грэцыя: уключна з Рэспублікай Афон.
  5. ↑ Данія: без аўтаномнай тэрыторыі Фарэрскія астравы і Грэнландыі.
  6. ↑ 90 % тэрыторыі Казахстана знаходзіцца ў Азіі.
  7. ↑ Кіпр геаграфічна знаходзіцца ў Азіі, але культурна і палітычна яго адносяць да еўрапейскіх краін.
  8. ↑ Расія геаграфічна знаходзіцца ў Азіі і Еўропе, але культурна і палітычна яе адносяць да еўрапейскіх краін.
  9. ↑ Сербія: уключаючы Ваяводзіну і Косава.
  10. ↑ 97 % тэрыторыі Турцыі знаходзіцца ў Азіі.
  11. ↑ Украіна: уключаючы АРК.
  12. ↑ Нагорны Карабах геаграфічна знаходзіцца ў Азіі, але гістарычна і палітычна яго адносяць да еўрапейскіх краін.
  13. ↑ Nagorno-Karabakh Republic will cease to exist from Jan 1 2024 — Nagorno-Karabakh authorities (англ.)
  14. ↑ ТРПК геаграфічна знаходзіцца ў Азіі, але культурна і палітычна яе адносяць да еўрапейскіх краін.

Спасылкі

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.