Распяцце, вачамі з крыжа, Джеймс Цісо, 1890 г.

Словы Ісуса на крыжы (Сем апошніх слоў з крыжа) — сем выразаў, які традыцыйна адносяцца да Ісуса падчас Яго распяцця, сабраных з чатырох кананічных Евангелляў. Тры выказвання з'яўляюцца толькі ў Евангелле ад Лукі і тры толькі ў Евангеллі ад Яна. Астатнія выказванні з'яўляюцца як у Евангеллі ад Марка і Евангелля ад Матфея. У Евангеллі ад Марка і Матфея Ісус звяртаецца да Бога. У Евангеллі ад Лукі Ён даруе Сваім забойцам, супакойвае добрага злодзея, і аддае Свой дух у рукі Айцу. У Евангеллі ад Яна Ісус звяртаецца да Сваёй маці, кажа, што Ён прагне, і аб'яўляе аб завяршэнні Свайго зямнога жыцця.

Гэтыя сем словаў былі інтэрпрэтаваныя як маючыя асаблівае значэнне. Так як у 16-м стагоддзі яны сталі шырока выкарыстоўвацца ў багаслужэннях у Вялікую пятніцу, і былі напісаныя цэлыя кнігі для іх тэалагічнага аналізу. Сем апошніх слоў на крыжы, з'яўляюцца неад'емнай часткай літургіі ў англіканскай, каталіцкай, метадыстскай і іншых хрысціянскіх традыцый. Некалькі кампазітараў пераклалі семь словаў на музыку.

Сем словаў

Сем выказванняў з'яўляюцца часткай хрысціянскай малітвы, яны часта выкарыстоўваецца падчас Вялікага посту, Страснога тыдня і ў Вялікую пятніцу. Традыцыйны парадак выказванняў з'яўляецца:

1. Лук. 23:34: Ойча, прабач ім, бо не ведаюць, што яны робяць.

2. Лук. 23:43: Сапраўды кажу табе, будзеш са Мною ў раi.

3. Ян. 19:26-27: Жанчына, вось сын твой. Сын вось, Маці твая.

4. Мф. 27:46 і Марк. 15:34: Божа мой, Божа мой, нашто Ты пакінуў Мяне?

5. Ян. 19:28: Я прагну.

6. Ян. 19: 29-30: Адбылося.

7. Лук. 23:46: Ойча! У рукі Твае аддаю дух Мой.

Традыцыйна, гэтыя сем прымаўкі называюць словы: 1. прабачэння, 2. выратавання, 3. адносін, 4. безнадзейнасці, 5. бедства, 6. трыумфу і 7. уз'яднання.

Сем словаў складзены з розных апавяданняў распяцця Ісуса і упарадкаваныя з усіх чатырох Евангелляў. У Евангеллях ад Матфея і Марка, Ісус цытуецца на арамейскай мове, вымаўляючы толькі чацвёртую фразу перад самай смерцю. У Евангеллі ад Лукі запісаныя першае, другое і сёмае выказванне. Трэцяе, пятае і шостае выказванне запісана толькі ў Евангеллі ад Яна.

Тлумачэнні

Апошнія словы Ісуса былі прадметам шырокага дыяпазону хрысціянскага вучэння і пропаведзі, а таксама вялікай колькасці аўтараў кніг, спецыяльна прысвечаных апошнім выказванням Хрыста. Некаторыя даследчыкі сцвярджаюць, што ў Бібліі сем з'яўляецца лікам дасканаласці, таму сем апошніх слоў звязваюцца з Божым стварэннем свету.

Словы: «Божа Мой, Божа Мой! Для чаго Ты Мяне пакінуў» як правіла, даецца ў транслітарацыі арамейскай з наступным перакладам (першапачаткова на грэчаскую мову). Гэтая фраза з'яўляецца пачатковымі словамі псальма 22, псальма пра пакуты, ласку і выратаванне Божае. Гэта была звычайная практыка для людзей таго часу цытаваць першыя радкі псальмаў. У абодвух Евангеллях, сведкі распяцця, якія чуюць словы Ісуса, разумеюць іх як заклік на дапамогу Іллі. Невялікія адрозненні паміж двума Евангеллямі, хутчэй за ўсё, адбыліся з-за дыялекта. У Матфея мова была больш пад уплывам іўрыта, тады як у Марка, магчыма, была больш гутарковай.