Сенненскі раён
Герб Сцяг
Герб Сцяг
Краіна  Беларусь
Уваходзіць у Віцебская вобласць
Адміністрацыйны цэнтр Сянно
Дата ўтварэння 17 ліпеня 1924
Кіраўнік Ігар Аляксандравіч Мароз[d][1]
Афіцыйныя мовы Родная мова: беларуская 79,49 %, руская 19,29 %
Размаўляюць дома: беларуская 50,25 %, руская 44,94 %[2]
Насельніцтва (2009)
 26 307 чал.[2] (12-е месца)
Шчыльнасць 13,38 чал./км² (12-е месца)
Нацыянальны склад беларусы — 94,21 %,
рускія — 4,31 %,
іншыя — 1,48 %[2]
Плошча 1 966,05[3]
(8-е месца)
Вышыня
над узроўнем мора		 152 м[4]
Сенненскі раён на карце
Часавы пояс UTC+03:00
Паштовыя індэксы 211117
Афіцыйны сайт
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Се́нненскі раён — адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка ў складзе Віцебскай вобласці Беларусі. Адміністрацыйны цэнтр — горад Сянно. Мяжуе з Бешанковіцкім, Віцебскім, Лёзненскім, Аршанскім, Талачынскім і Чашніцкім раёнамі.

Плошча раёна 2 тыс. км². Насельніцтва 31,6 тыс. чал. (2003).

Прырода

Паверхня паўднёвай часткі ўзгорыста-платопадобная, у межах Аршанскага ўзвышша, паўночная і паўночна-заходняя часткі раўнінныя, з асобнымі ўчасткамі астраўных павышэнняў у межах Чашніцкай раўніны; на крайнім усходзе Лучоская нізіна. Найвышэйшы пункт 263 м (каля вёскі Папіна), найбольш нізкая адзнака 154 м (урэз вады возера Серакаротня каля вёскі Рыбнае).

У тэктанічных адносінах раён прымеркаваны да Аршанскай упадзіны. Зверху залягаюць марэнныя і водна-ледавіковыя адклады паазерскага, сожскага і бярэзінскага зледзяненняў магутнасцю ад 30—40 да 240 м (у ледавіковых лагчынах), ніжэй — дэвонскія пясчанікі, гліны, мергелі і даламіты — да 350 м, верхнепратэразойскія гліны, алеўраліты і пясчанікі — да 900—1000 м. Пароды крышталічнага фундамента на глыбіні 750—900 м на захадзе і 1200—1400 м ніжэй узроўню мора на ўсходзе. Вядомы 184 радовішчы торфу з агульнымі запасамі 36,7 млн тон (найбуйнейшыя Мох-Ніжняя Крывіна, Капланскі Мох, Крыпец, Кічынскае, Забоціна—Бярозка); 5 радовішчаў пясчана-жвіровага матэрыялу з запасамі 6,4 млн куб. м. (найбольшыя Оўсішчанскае, Латыгальскае, Дубнякоўскае, Яноўскае); 5 радовішчаў глін і суглінкаў з запасамі 5,2 млн куб. м (найбольшыя Ракіта, Тупічанскае, Мелькавіцкае, Папоўскае); 3 радовішчы пяскоў з запасамі 24,2 млн куб. м (Маргойскае, Папоўскае 1-е, Мішчукоўскае).

Сенненшчына — азёрны край. У раёне 71 возера і 8 буйных сажалак (штучных вадаёмаў). Сярод буйнейшых: Сянно, Вялікае Святое, Багданаўскае Бярозаўскае, Ліпна, Сосна, Кічына, Серакаротня, Ходцы (Любач). Буйных рэк няма.

Пераважаюць дзярнова-падзолістыя глебы. Агульная плошча балот 15,4 тыс. га. Найбольшыя балотныя масівы: Мох-Ніжняя Крывіна, Хабоціна-Бярозка, Капланскі Мох, Замашанскі Мох, Рудзецкае. Пад сельскагаспадарчымі ўгоддзямі каля 48 % тэрыторыі раёна.

Сістэма ахоўваемых прыродных тэрыторый Сенненшчыны ўключае гідралагічныя заказнікі.

  • «Гурынскае»
  • «Замашанскі Мох»
  • «Капланскі Мох»

Гісторыя

Раён утвораны 17 ліпеня 1924 года ў складзе Віцебскай акругі БССР. Цэнтр — горад Сянно. 20 жніўня 1924 года падзелены на 14 сельсаветаў: Алексініцкі, Беліцкі, Гарывецкі, Застадольскі, Машчонскі, Навасельскі, Нямойтаўскі, Падворыцкі, Паўлавіцкі, Пустынкаўскі, Раснянскі (Расненскі), Сенненскі, Сукрэмненскі, Ульянавіцкі. 29 кастрычніка 1924 года Паўлавіцкі сельсавет перайменаваны ў Ходчанскі, Сукрэмненскі сельсавет — у Латыгальскі. 24 верасня 1926 года скасаваны Сенненскі сельсавет, 12 кастрычніка 1929 года — Падворыцкі сельсавет. Пасля скасавання акруговага падзелу 26 ліпеня 1930 года раён у прамым падпарадкаванні БССР. 8 ліпеня 1931 года да раёна далучаны Будскі, Навасельскі і Сідорніцкі (Тур’еўскі) сельсаветы скасаванага Багушэўскага раёна. 20 жніўня 1933 года Машчонскі сельсавет падзелены на Машчонскі і Падворыцкі сельсаветы. 12 лютага 1935 года Будскі, Застадольскі і Навасельскі сельсаветы перададзены адноўленаму Багушэўскаму раёну. З 20 лютага 1938 года раён у складзе Віцебскай вобласці. 16 ліпеня 1954 года скасаваны Падворыцкі і Сідорніцкі сельсаветы. 20 студзеня 1960 года да раёна далучаны гарадскі пасёлак Багушэўск, Астапенскі, Забараўскі, Застадольскі, Какоўчынскі, Ледневіцкі, Машканскі і Навасельскі сельсаветы скасаванага Багушэўскага раёна. 20 мая 1960 года скасаваны Астапенскі, Застадольскі, Латыгальскі, Ледневіцкі і абодва Навасельскія сельсаветы, утвораны Багушэўскі сельсавет. 14 красавіка 1962 года Забараўскі сельсавет перайменаваны ў Обальскі, 2 жніўня 1966 года Пустынкаўскі сельсавет — у Студзёнкаўскі, 7 чэрвеня 1968 года Машчонскі сельсавет — у Белаліпскі, 19 лютага 1971 года Гарывецкі сельсавет — у Запруддзеўскі. На 1 студзеня 1974 года ў складзе раёна 13 сельсаветаў, 359 населеных пунктаў[5]. 30 сакавіка 1992 года скасаваны Белаліпскі сельсавет. 21 чэрвеня 1993 года Запруддзеўскі сельсавет перайменаваны ў Багданаўскі. 20 кастрычніка 1995 года Сенненскі раён і горад Сянно аб’яднаны ў адну адміністрацыйную адзінку. 8 красавіка 2004 года скасаваны Алексініцкі, Обальскі, Раснянскі, Ульянавіцкі сельсаветы[6].

Насельніцтва

1995 — 37,8 тыс.[7]
1999 — 33,9 тыс.
2001 — 33,4 тыс. (гарадское 37,4 %)
2008 — 27,4 тыс.

Гарадскія паселішчы: горад Сянно, гарадскі пасёлак Багушэўск.

Гаспадарка

Буйнейшыя прадпрыемствы:

  • Багушэўскі льнозавод, ААТ
  • Багушэўскі лясгас, ДЛГУ
  • Багушэўскі спіртзавод, РУП Віцебскі лікёра-гарэлачны завод
  • Камбінат кааператыўнай прамысловасці, ПГПП
  • Сенненскі завод сухога абястлушчанага малака, ААТ
  • Сенненскі льнозавод, ААТ

Культура і грамадства

Старшыні райвыканкома

  • Ануфрый Мікітавіч Зыкаў 1924
  • Іосіф Мікалаевіч Навумчык 1924—1926
  • Сямён Агеевіч Брыкаў 1926—1927
  • Фёдар Сідаравіч Шляяхтуноў 1927—1929
  • Уладзімір Крышкіян 1929
  • Нічыпар Сяргеевіч Гнеўка 1929—1930
  • Павел Купрыянавіч Грынкевіч 1930
  • Себясевіч 1931
  • Мікіта Сямёнавіч Брэль 1933
  • Рыгор Р. Бялуга 1933
  • Рудольф Пятровіч Квіліс 1933—1934
  • Алесь Мацвеевіч Качук 1934
  • Ілля Якубаў Вераб’ёў 1936—1937
  • Міхаіл Якаўлевіч Міклушлоў 1937
  • Іван Сямёнавіч Грыгор’еў 1937
  • Фёдар Пракопавіч Шлёмін 1938—1941
  • Міхаіл Якаўлевіч Міклушоў 1944
  • Максім Васільевіч Гавядка 1945—1952
  • Пётр Сідаравіч Фіткевіч 1952
  • Аркадзь Фролавіч Клімаў 1952—1957
  • Кірыла Цімафеевіч Новікаў 1958—1960
  • Іван Фёдаравіч Молахаў 1960—1962
  • Пётр Купрыянавіч Пацей 1962
  • Васіль Васільевіч Бармінскі 1962—1970
  • Яўгенія Захараўна Бураўцава 1970—1977
  • Яўген Мікалаевіч Маханькоў 1977—1978
  • Георгій Віктаравіч Стук 1978—1984
  • Мікалай Фёдаравіч Дамашкевіч 1984—1985
  • Станіслаў Трафімавіч Вайцяховіч 1985—1996
  • Валерый Аляксандравіч Дзегалевіч 1996—2000
  • Віктар Іванавіч Зэльман 2000—

Вядомыя асобы

Зноскі

  1. ↑ http://www.senno.vitebsk-region.gov.by/ru/rukovodstvo/
  2. 1 2 3 Вынікі перапісу 2009 года
  3. ↑ «Дзяржаўны зямельны кадастр Рэспублікі Беларусь» Архівавана 4 сакавіка 2016. (па стане на 1 студзеня 2011 г.)
  4. ↑ GeoNames — 2005. Праверана 9 ліпеня 2017.
  5. ↑ Белорусская ССР. Административно-территориальное деление. На 1 января 1974 года. (руск.). — Выданне 5-е. — Мн.: Беларусь, 1974. — С. 59. — 248 с. — 10 000 экз.
  6. ↑ Решение Витебского областного Совета депутатов от 8 апреля 2004 г. № 55 Об изменении административно-территориального устройства районов Витебской области Архівавана 5 кастрычніка 2021.
  7. ↑ Беларусь 1995.
  8. ↑ Энцыклапедыя літаратуры і мастацтва Беларусі: У 5-і т., Т. 3. Карчма — Найгрыш / Рэдкал.: І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ, 1986. — Т. 3. — 751 с. — 9 500 экз.

Літаратура

  • Се́нненскі раён // Беларусь: энцыклапедычны даведнік / Рэдкал. Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. М. В. Драко, А. М. Хількевіч. — Мн.: БелЭн, 1995. — С. 658. — 800 с. — 5 000 экз. — ISBN 985-11-0026-9.
  • Памяць: гісторыка-дакументальная хроніка Сенненскага раёна / уклад. С. В. Шайко; мастак Э. Э. Жакевіч. — Мн., 2003. — 616 с.
  • Князева В. М. Сенненскі раён // Падарожжа па Беларусі: гарады і гарадскія пасёлкі / В. М. Князева. — Мн., 2005. — С. 157—160. — 303 с. — ISBN 985-01-0549-6.
  • Сенненскі раён // Рэспубліка Беларусь: вобласці і раёны Рэспубліка Беларусь : энцыклапедычны даведнік / склад. Л. В. Календа. — Мн., 2004. — С. 156—160.
  • Паўлавец Р. Р., Шайко С. В. Сенненскі раён // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 14: Рэле — Слаявіна / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 14. — С. 330. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0238-5 (т. 14).
  • Республика Беларусь. Атлас охотника и рыболова: Витебская область / Редактор Г. Г. Науменко. — Мн.: РУП «Белкартография», 2010. — С. 31, 32, 38. — 72 с. — 10 000 экз. — ISBN 978-985-508-136-5. (руск.)
  • Административно-территориальное устройство БССР: справочник: в 2 т. / Главное архивное управление при Совете Министров БССР, Институт философии и права Академии наук БССР. — Минск: «Беларусь», 1985―1987.
  • Административно-территориальное устройство Республики Беларусь (1981—2010 гг.): справочник. — Минск: БелНИИДАД, 2012. — 172 с.

Спасылкі

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.