Савецка-кітайскі раскол — дыпламатычны, ідэалагічны і палітычны канфлікт паміж СССР і КНР.

Карані канфлікту ляжаць у рэзкім ідэалагічным павароце СССР пасля смерці І. Сталіна. Новае кіраўніцтва краіны на чале з М. Хрушчовым абвясціла выкрыццё культу асобы Сталіна і мірнае суіснаванне сацыялістычнай і капіталістычнай сістэм (гл. Хрушчоўская адліга). Гэтыя крокі не знайшлі разумення ў КНР. Іншым праблемным момантам стала тое, што Масква настойвала на салідарнасці сацыялістычных краін пад сваёй эгідай. У сваю чаргу савецкі бок не быў задаволены пекінскімі ідэямі рэвалюцыйнай барацьбы. Часам кітайскае кіраўніцтва не грэбавала нават сусветнай ядзернай вайной як сродкам барацьбы з імперыялізмам.

Да канца 50-х гадоў бакі ўсё часцей абменьваліся ўзаемнымі выпадамі ў адрас адзін аднаго на з’ездах сацыялістычных партый, у афіцыйным друку, праз паслоў і дэлегацыі. Кітай крытыкаваў КПСС за рэвізіянізм і змякчэнне палітыкі з Захадам. СССР крытыкаваў КПК за сацыяльныя эксперыменты накшталт «Вялікага скачка», за грубую знешнюю палітыку, якая справакавала другі тайваньскі крызіс, кітайска-індыйскі памежны канфлікт (у ім СССР упершыню не падтрымаў Пекін). Апагеем канфрантацыі сталі памежныя сутыкненні на востраве Даманскі і на возеры Жаланашколь. Новы віток супрацьстаяння пачаўся ў сувязі з кітайска-в’етнамскай вайной 1979 года.

У 80-я гады двухбаковыя адносіны пачалі нармалізавацца. Працэс быў запушчаны ў апошнія месяцы кіравання Л. Брэжнева і працягнуты пры М. Гарбачове.

Раскол прывёў да глыбокага крызісу ў адносінах дзвюх краін. Гандаль КНР з Савецкім Саюзам скараціўся за 1960—1967 гады амаль у 16 разоў. Але на фоне крызісу адносін з Масквой, Кітай здолеў да пачатку 70-х гадоў выйсці з палітычнай ізаляцыі, усталяваўшы дыпламатычныя адносіны з шэрагам развітых краін, а на працягу 70-х гадоў наладзіць адносіны з ЗША. У 1971 годзе КНР стала пастаянным членам Савета Бяспекі ААН (у тым ліку, пры настойлівай падтрымцы СССР). Кітай стаў актыўна ўзаемадзейнічаць з развіванымі краінамі Азіі, Афрыкі, Лацінскай Амерыкі, афармляючы блок дзяржаў, якія не захацелі прымыкаць ні да капіталістычнага лагера, ні да сацыялістычнага.

Літаратура

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.