Гісторыя Арменіі
Дагістарычны перыяд на тэрыторыі Арменіі
Дзяржавы і ўтварэнні
  • Сярэдневякоўе (V—XV стагоддзі)
    Марзпанская Арменія
  • Аран
  • Армянскі эмірат
  • Анійскае царства
  • Сюнік
  • Васпуракан
  • Ташыр-Дзарагет
  • Арцах
  • Хачэн
  • Карс
  • Царства Варажнуні
  • Ефратэс
  • Эдеса
  • Мелітэна
  • Пір
  • Кілікія
  • Шах-Армен
Войны і бітвы
Царскія дынастыі
Нацыянальна-вызваленчы рух

Большая частка насельніцтва Арменіі з'яўляецца хрысціянамі — паслядоўнікамі Армянскай апостальскай царквы.

Хрысціянства

Хрышчэнне Трдата III.

Хрысціянства з’явілася ў Арменіі ў I стагоддзі н.э. калі, паводле падання, у краіне навучалі апосталы Ісуса Хрыста Фадзей і Варфаламей, апошнія лічацца заснавальнікамі Армянскай апостальскай царквы. У пачатку IV стагоддзя (традыцыйная дата — 301 год) цар Трдат III абвясціў хрысціянства дзяржаўнай рэлігіяй, такім чынам Арменія стала першай хрысціянскай дзяржавай у свеце.

У апублікаваных дадзеных перапісу насельніцтва Арменіі 2011 года 92,6 % насельніцтва краіны належаць да Армянскай апостальскай царквы, 1,0 % насельніцтвы адносяцца да пратэстанцкай Армянскай евангелісцкай царквы, 0,5 % адносяцца да Армянскай каталіцкай царквы, 0,3 % да дэнамінацыі Сведак Іеговы (мае адрозненні як ад традыцыйных хрысціянскіх цэркваў, так і ад пратэстанцкіх), 0,25 % праваслаўных, 0,1 % адносяцца да духоўна-хрысціянскай дэнамінацыі малакане, таксама невядомы лік хрысціянаў у дадзеных перапісу аднесены да катэгорыі «іншыя» (агулам 0,26 % насельніцтвы краіны), якая апроч хрысціянаў складаецца з мусульманаў, іўдаістаў і шэраг іншых нехрысціянскіх рэлігій[1]. Такім чынам трохі менш 95 % насельніцтва краіны ставяцца да хрысціянства.

Армянская апостальская царква ўваходзіць у лік Арыентальных праваслаўных цэркваў, у лік якіх уваходзяць таксама Копцкая, Эфіопская, Эрытрэйская, Сірыйская і Малаанкарская праваслаўныя цэрквы.

Сярод шэрага нацыянальных меншасцей назіраецца высокая ступень рэлігійнай асіміляцыі, так 77 % грэкаў Арменіі аднояцца да Армянскай апостальскай царквы, да гэтай жа царквы адносяцца 57 % украінцаў, 41 % рускіх і грузінаў, 34 % асірыйцаў[1]. Назіраецца таксама ўстойлівая тэндэнцыя да скарачэння колькасці і дзелі нацыянальных меншасцяў, якія з'яўляюцца традыцыйнымі носьбітамі тых канфесій, якія не маюць традыцыйнага шырання сярод этнічных армян.

Язідызм

Пры попісе язіды кваліфікаваліся як самастойны этнас, а іх традыцыйная рэлігія ў афіцыйна выдадзеных матэрыялах перапісу фігуруе пад назвай «шарфадзінская». З 35 308 этнічных язідаў да шарфанідскай рэлігіі ставяцца 69 % (24 518 чалавек), апроч таго да шарфанідскай рэлігіі ставяцца 31 % этнічных курдаў (682 чалавека). Усяго ў Арменіі жыве 25 204 паслядоўнікаў шарфанідскай рэлігіі (0,83 % насельніцтва краіны)[1]. Язіды галоўным чынам жывуць у паселішчах Арарацкай даліны, да паўночнага захаду ад Ерэвана. 29 верасня 2012 года ў Армавірскай вобласці Арменіі ўрачыста быў адкрыты язідскі храм «Зіарат». Гэта першы храм, пабудаваны за межамі спрадвечнай радзімы язідаў — паўночнага Ірака, закліканы задаволіць духоўныя патрэбы язідаў Арменіі[2].

Іўдаізм

У Арменіі жыве 3 тысячы іўдзеяў, галоўным чынам у Ерэване[3][4].

Іслам

Блакітная мячэць у Ерэване.

У Арменіі жывуць паслядоўнікі іслама, гэту рэлігію вызнаюць курды, персы, азербайджанцы[5][6][7][8] і іншыя народы. У Ерэване для мусульманаў дзейнічае мячэць[9].

Цяпер у Арменіі дыяспара мусульманаў-курдаў налічвае некалькі сотняў чалавек, большасць з іх жыве ў Абавянскім раёне, некаторая колькасць мусульманаў-азербайджанцаў жыве каля ўсходніх і паўночных меж Арменіі ў сельскай мясцовасці. У Ерэване жывуць каля 1 тысячы мусульманаў — курды, персы і выхадцы з Блізкага Усходу.

Паганства

Па дадзеных попісу 2011 года ў краіне жыве 5 434 паслядоўніка паганства[1]. Пераважная большасць грамадзянаў Арменіі, якія пры попісе ўлічаны як паганцы, ставяцца да этнічных язідаў (3624 чалавека ці 10 % агульнага ліку этнічных язідаў), па таксама да этнічных курдаў (палова агульнага ліку этнічных курдаў Арменіі, ці 1068 чалавек, запісаны як паганцы).

Сярод этнічных армян у якасці паганцаў сябе паказалі 734 чалавека ці 0,02 % усіх этнічных армян краіны. Гетанізм — неапаганскі рэлігійны рух, што ўзновіць традыцыйную дахрысціянскую рэлігію армян. Заснавана арменолагам Слакам Какасянам на базе складанняў вядомага армянскага нацыяналіста Гарэгіна Нждэ. Неапаганскія абрады рэгулярна праводзяцца ў храме Гарні. Кіраўніком паганскіх абшчын Арменіі з'яўляецца жрэц Заграб Петрасян. Дакладная колькасць паслядоўнікаў невядомая.

Свабода веравызнання ў Арменіі

Канстытуцыя з папраўкамі, занесенымі ў снежні 2005 года агадвае свабоду веравызнання, аднак, закон накладае вызначаныя абмежаванні на свабоду веравызнання прыхільнікаў рэлігійных меншасцей, і ёсць некаторыя абмежаванні на практыцы. Армянская Апостальская Царква, якая мае афіцыйны юрыдычны статус, як нацыянальная царква, карыстаецца некаторымі прывілеямі, не даступнымі для іншых рэлігійных груп. Некаторыя канфесіі паведамілі пра дыскрымінацыю з боку службовых асоб сярэдняга ці нізкага ўзроўня ўрада, але адзначылі, што службовыя асобы высокага ўзроўня больш памяркоўныя. Сацыяльныя адносіны да некаторых груп рэлігійных меншасцей былі дваістымі, і з'явіліся паведамленні пра сацыяльную дыскрымінацыю ў дачыненні членаў гэтых груп[10].

Афіцыйная статыстыка

Рэлігійны склад насельніцтва Арменіі паводле перапісу 2011 года[1]
НацыянальнасцьНасельніцтва ўсягоМаюць веравызнаннеАрмянская апостальскаяЕвангельскаяШарфадзінскаяКаталіцкаяСведкі ІеговыПраваслаўныяПаганцыМалаканеіншыя (у т.л. мусульмане, іўдаісты)Не маюць веравызнанняАдмовіліся адказацьНе ўказалі рэлігію
Армения (всего)3 018 8542 897 2672 796 51929 28025 20413 8438 6957 5325 4342 8727 88834 37310 94176 273
Армяне2 961 8012 843 5452 784 55328 454013 2478 5813 41373404 56333 25410 08674 916
Язіды35 30833 7723 59753224 51804003 62401 461413547576
Рускія11 91111 0784 8991500336372 79802 755103325132376
Асірыйцы2 7692 5569354701114601209461622031
Курды2 1622 098180426820201 0680124291817
Украінцы1 1761 121674100448360019634813
Грэкі9008386926024210900541912
Грузіны6174012531002349300181716183
Персы4764012703120100358173622
іншыя1 6341 39366129114361506982996451126
адмовіліся адказаць на пытанне пра нацыянальнасць10064480031700517181

Зноскі

  1. 1 2 3 4 5 Окончательные итоги Национальной переписи населения Республики Армения 2011 года. Таблица 5.4 Население (городскoe, сельскoe) по национальности, полу и вероисповеданию
  2. ↑ Юрий Дасни «Езидский храм в Армении», Kurdistan.ru, 22.10.2012
  3. ↑ Kurdist.ru — Kurdist.ru
  4. ↑ Армения — Где живут евреи — Еврейский мир — Центральный Еврейский Ресурс. Сайт русскоязычных евреев всего мира. Еврейские новости. Еврейские фамилии
  5. ↑ Армения Онлайн : В Армении проживает ощутимое число азербайджанцев — армянский сайт для общения армян из Армении и всего мира
  6. ↑ [http://www.azg.am/RU/2007021703 Архівавана 15 жніўня 2011. AZG Daily
  7. ↑ Народы России — Азербайджанцы, живущие в Армении, не хотят создавать общину
  8. ↑ | iamik.ru | ИА МиК — информационно-аналитическое агентство(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 28 жніўня 2012. Праверана 29 студзеня 2017.
  9. ↑ АРМЯНО-ИРАНСКИЕ ОТНОШЕНИЯ И РАЗРЕШЕНИЕ КАРАБАХСКОГО КОНФЛИКТА Архівавана 22 кастрычніка 2008.
  10. ↑ Armenia: International Religious Freedom Report 2007 на английском
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.