Роберт Мугабэ
шона: Robert Gabriel Mugabe англ.: Robert Gabriel Mugabe
10-ы генеральны сакратар Руху недалучэння[d] 6 верасня 1986 — 7 верасня 1989
Папярэднік	Гіяні Заіл Сінгх
Пераемнік	Янез Дрноўшэк
2-і прэзідэнт Зімбабвэ 31 снежня 1987 — 21 лістапада 2017
Папярэднік	Канаан Банана
Пераемнік	Эмерсан Мнангагва
прэм’ер-міністр Зімбабвэ[d] 18 красавіка 1980 — 31 снежня 1987
старшыня Афрыканскага саюза[d] 30 студзеня 2015 — 30 студзеня 2016
Папярэднік	Махамед ульд Абдэль Азіз
Пераемнік	Ідрыс Дэбі
старшыня Арганізацыі афрыканскага адзінства[d] 2 чэрвеня 1997 — 8 чэрвеня 1998
Папярэднік	Поль Бія
Пераемнік	Блэз Кампаорэ
Q67170226? 18 сакавіка 1975 — 19 лістапада 2017
Папярэднік	Herbert Chitepo[d]
Пераемнік	Эмерсан Мнангагва
Міністр абароны Зімбабвэ[d] 1980 — 1985
Нараджэнне	21 лютага 1924(1924-02-21)[1][2][…] Kutama[d], Паўднёвая Радэзія, Брытанская імперыя
Смерць	6 верасня 2019(2019-09-06)[3][2][…] (95 гадоў) Gleneagles Hospital[d], Tanglin[d], Сінгапур[4]
Месца пахавання	Kutama[d]
Імя пры нараджэнні	англ.: Robert Gabriel Mugabe
Бацька	Gabriel Mugabe Matibiri[d][5]
Маці	Amai Bona Mugabe[d][5]
Жонка	Grace Mugabe[d]
Дзеці	Бона Мугабэ[d], Chatunga Bellarmine Mugabe[d], Michael Nhamodzenyika Mugabe[d] і Robert Peter Mugabe Jr.[d]
Веравызнанне	Каталіцкая Царква
Партыя	Зімбабвійскі афрыканскі нацыянальны саюз — Патрыятычны фронт[d] (2017) Zimbabwe African People's Union[d] (1963) Zimbabwe African National Union[d]
Адукацыя	Школа Ачымота[d] Універсітэт Форт-Хэр[d] (1951) Оксфардскі ўніверсітэт Kutama College[d] Універсітэт Паўднёвай Афрыкі[d] University of London Worldwide[d]
Дзейнасць	палітык
Навуковая дзейнасць
Навуковая сфера	палітыка[6]
Аўтограф
Бітвы	Першая кангалезская вайна Другая кангалезская вайна
Узнагароды	прэмія імя Джавахарлала Нэру[d] (1989) U Thant Peace Award[d] (1996) прэмія міру імя Канфуцыя[d] (2015)
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Ро́берт Габрыэ́ль Муга́бэ (шона: Robert Gabriel Mugabe [muɡaɓe], англ.: Robert Gabriel Mugabe [mʊˈɡɑːbeɪ]; 21 лютага 1924 — 6 верасня 2019) — другі прэзідэнт Зімбабвэ (1987—2017), прэм’ер-міністр у 1980—1997.

Біяграфія

Веравызнанне — каталік. Вучыўся ў езуіцкай школе. Па адукацыі настаўнік (ступень бакалаўра). Заснавальнік леванацыяналістычнага (мааісцкага) партызанскага руху Афрыканскі нацыянальны саюз Зімбабвэ (ЗАНУ, 1963), які вёў барацьбу супраць белага ўрада Радэзіі на чале з Янам Смітам. Пасля мірнага прыхода да ўлады выступаў з ліберальных пазіцый, падтрымліваў шматпартыйнасць, незалежную судовую ўладу і захаваў прыватную маёмасць заможных белых фермераў, што дапамагло яму ўсталяваць добрыя стасункі з ЗША і Вялікабрытаніяй. Аднак супрацьстаянне з былым саюзнікам Джошуа Нкома з прасавецкага ЗАПУ (Саюза афрыканскіх народаў Зімбабвэ) перарасло ў паўстанне народа ндэбеле на захадзе краіны. З дапамогай ваенных дараднікаў з Паўночнай Карэі супраць паўстанцаў была распачата аперацыя Гукурахундзі, падчас якой загінула 50—100 тыс. толькі мірных жыхароў. Нкома быў памілаваны з умовай, што яго партыя ўвойдзе ў склад ЗАНУ. Утварылася партыя ЗАНУ-ПФ, якая стала кіруючай. У 1987 Мугабэ скасаваў пасаду прэм’ер-міністра, а сябе абвясціў прэзідэнтам.

Пасля смерці ў 1992 жонкі Салі, якая мела вялікі ўплыў на Мугабэ, сітуацыя з правамі чалавека моцна пагоршылася. Вялікабрытанія і МВФ спынілі свае праграмы ў краіне. Па закліку ЗАНУ-ПФ банды пачалі захоп зямель у белага насельніцтва. У 1998 на рэферэндуме праваліўся праект Канстытуцыі, які легалізаваў бы такі захоп, а ў 2000 прэзідэнт аб’явіў расісцкую праграму гвалтоўнага «чорнага перадзелу», якая прывяла да міжнароднай ізаляцыі Зімбабвэ і ўвядзення санкцый з боку Еўрасаюза.

На прэзідэнцкіх выбарах 2008 Мугабэ выступіў з жорсткай антызаходняй рыторыкай. У першым туры апазіцыйны кандыдат Морган Цвангіраі набраў большасць галасоў, але менш, чым патрабавалася для перамогі. У другім туры была аб’яўлена перамога Мугабэ, атрымаўшага 85,5 %. Апазіцыя адмовілася прызнаць вынікі выбараў і 11 верасня 2008 пры пасрэдніцтве прэзідэнта Паўднёвай Афрыкі Таба Мбекі было падпісана гістарычнае пагадненне пра падзел паўнамоцтваў паміж уладай і апазіцыяй. Прэзідэнтам краіны застанецца Роберт Мугабэ, а прэм’ер-міністрам стаў лідар апазіцыі Морган Цвангіраі. У парламенце апазіцыя мела на аднаго дэпутата больш, чым кіруючая партыя ЗАНУ-ПФ.

У 2013 годзе Роберт Мугабэ быў названы пераможцам чарговых прэзідэнцкіх выбараў, а яго партыя атрымала большасць у парламенце.

15 лістапада 2017 года вайскоўцы ўвялі ў сталіцу краіны бранятэхніку, занялі тэлебачанне, заблакавалі парламент і будынак урада. Роберта Мугабэ яны змясцілі пад хатні арышт, запатрабаваўшы вяртання на пасаду віцэ-прэзідэнта Эмерсана Мнангагва, адпраўленага ў адстаўку. Пазней прадстаўнікі ваеннага камандавання зрабілі больш жорсткім свае патрабаванні і выступілі за адстаўку Мугабэ^[7]. 21 лістапада 2017 спікер парламента Зімбабвэ, дзе праходзілі слуханні аб імпічменце 93-гадовага кіраўніка дзяржавы, паведаміў, што Роберт Мугабэ сышоў у адстаўку^[8].

Памёр 6 верасня 2019 года^[9].

Зноскі

Літаратура

• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.10: Малайзія — Мугаджары / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 2000. — Т. 10. — С. 542. — 544 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0169-9 (Т. 10).

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Роберт Мугабэ