Ратэрфорд Хейс
англ.: Rutherford B. Hayes
16-ы абраны прэзідэнт ЗША[d] 2 сакавіка 1877 — 4 сакавіка 1877
Папярэднік	Уліс Сімсан Грант
Пераемнік	Джэймс Эйбрам Гарфілд
19-ы Прэзідэнт ЗША 4 сакавіка 1877 — 4 сакавіка 1881
Папярэднік	Уліс Сімсан Грант
Пераемнік	Джэймс Эйбрам Гарфілд
29-ы губернатар Агая[d] 13 студзеня 1868 — 8 студзеня 1872
Папярэднік	Джэйкаб Долсан Кокс
Пераемнік	Edward Follansbee Noyes[d]
32-і губернатар Агая[d] 10 студзеня 1876 — 2 сакавіка 1877
Папярэднік	William Allen[d]
Пераемнік	Thomas L. Young[d]
Нараджэнне	4 кастрычніка 1822(1822-10-04)[1][2][…] Delaware[d], Delaware County[d], Агая, ЗША[3]
Смерць	17 студзеня 1893(1893-01-17)[1][2][…] (70 гадоў) Fremont[d], Sandusky County[d], Агая, ЗША
Месца пахавання	Spiegel Grove[d]
Імя пры нараджэнні	англ.: Rutherford Birchard Hayes
Бацька	Rutherford Hayes, Jr.[d]
Маці	Sophia Birchard[d][4]
Жонка	Люсі Хейс[5]
Дзеці	Webb Hayes[d][4], Rutherford P. Hayes[d], Birchard Austin Hayes[d][4], Joseph Thompson Hayes[d][4], George Cook Hayes[d][4], Frances Hayes[d][4], Scott Russell Hayes[d][4] і Manning Force Hayes[d][4]
Веравызнанне	метадызм[d] і прэсвітэрыянства
Партыя	Рэспубліканская партыя ЗША
Член у	Амерыканскае антыкварнае таварыства[d]
Адукацыя	Гарвардская школа права[d] Кеньян-каледж[d]
Дзейнасць	адвакат, палітык, афіцэр, дзяржаўны дзеяч
Аўтограф
Род войскаў	Армія Саюза[d] і Армія ЗША
Званне	брыгадны генерал
Бітвы	Грамадзянская вайна ў ЗША
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Ратэрфорд Бэрчард Хейс (англ.: Rutherford Birchard Hayes; 4 кастрычніка 1822 — 17 студзеня 1893) — 19-ы прэзідэнт ЗША. На пасадзе прэзідэнта курыраваў заканчэнне Рэканструкцыі Поўдня і пачаў дзеянні, якія прывялі да рэформы дзяржаўнай службы; спрабаваў прымірыць рознагалоссі, якія засталіся пасля грамадзянскай вайны і Рэканструкцыі.

Біяграфія

Хейс быў адвакатам у Агая, пасля стаў павераным у горадзе Цынцынаці з 1858 па 1861 гг. Калі пачалася Грамадзянская вайна, ён пакінуў палітычную кар’еру і далучыўся да войска Саюза ў якасці афіцэра. Хейс быў пяць разоў паранены, найбольш сур’ёзна ў бітве каля Паўднёвай гары, там ён зарабіў высокую рэпутацыю за адвагу ў баі і быў павышаны да звання генерал-маёра. Пасля вайны як рэспубліканец з 1865 па 1867 гг. ён служыў у Кангрэсе ЗША. Хейс пакінуў Кангрэс, балатаваўся на пасаду губернатара штата Агая і быў абраны на два тэрміны запар у 1868—1872 гг., а затым і на трэці тэрмін у 1876-77 гг.

У 1876 годзе Хейс быў абраны прэзідэнтам у адных з самых спрэчных выбараў у амерыканскай гісторыі. Ён прайграў галасы выбаршчыкаў дэмакрату Самуэлю Дж. Цілдэну, але выйграў пасля таго, як камісія Кангрэса ЗША прысвоіла яму дваццаць аспрэчваемых галасоў выбаршчыкаў. У выніку быў заключаны Кампраміс 1877 года, у якім дэмакраты згадзіліся на вынікі выбараў Хейса ўзамен на сканчэнне ваеннага ўмяшання ЗША ў дачыненні да Паўднёвай палітыкі.

Хейс верыў у мерытакратычную ўладу, роўныя правы незалежна ад расы, а таксама паляпшэнне праз адукацыю. Загадаў федэральным войскам задушыць Вялікую чыгуначную стачку 1877 года. Хейс ажыццявіў сціплыя рэформы дзяржаўнай службы, якія заклалі аснову для далейшых рэформаў у 1880-х і 1890-х гадах. Ён наклаў вета на Закон Бленда-Алісана, у выніку якога ўводзіліся ў абарот сярэбраныя грошы і паднімаліся кошты. Хейс настойваў на тым, што падтрыманне залатога стандарту мае важнае значэнне для аднаўлення эканомікі. Яго палітыка ў дачыненні да заходніх індзейцаў апярэдзіла асіміляцыйную праграму Закона Дауэса 1887 года.

Хейс стрымаў сваё абяцанне не балатавацца на другі тэрмін, выйшаў на пенсію ў родным Агая і стаў прыхільнікам сацыяльнай і адукацыйнай рэформы. Даследчыкі адзначаюць яго самае вялікае дасягненне ў тым, што аднавілася народная вера ў прэзідэнта і спынілася пагаршэнне ролі выканаўчай улады, якое пазначылася пасля смерці Аўраама Лінкальна. Хоць прыхільнікі і высока ацэньваюць прыхільнасць Хейса рэформам дзяржаўнай службы і абароны грамадзянскіх правоў, ён, як правіла, уваходзіць у лік ніжняй паловы ў рэйтынгах гісторыкаў прэзідэнтаў ЗША.

Зноскі