П’ер-Сімон Лаплас
Pierre-Simon Laplace
Дата нараджэння	23 сакавіка 1749(1749-03-23)[1][2][…]
Месца нараджэння	Бамон-ан-Ож[d], Каралеўства Францыя[3][4]
Дата смерці	5 сакавіка 1827(1827-03-05)[1][5][…] (77 гадоў)
Месца смерці	Парыж, Рэстаўрацыя Бурбонаў[4]
Месца пахавання	могілкі Манпарнас
Грамадзянства	Францыя[6]
Жонка	Марыя Ганна Шарлота дэ Курці дэ Раманж[d]
Дзеці	Шарль Эміль дэ Лаплас[d]
Род дзейнасці	матэматык, астраном, фізік, палітык, філосаф, выкладчык універсітэта, фізік-тэарэтык, статыстык, пісьменнік
Навуковая сфера	матэматыка, астраномія
Месца працы	Нармальная школа[d] Бюро даўжынь[d] Інстытут Францыі[d]
Альма-матар	Універсітэт Кан-Нармандыя калеж дзю Буа[d]
Навуковы кіраўнік	Жан ля Рон д'Аламбер[7]
Вядомы як	«Бацька нябеснай механікі»
Член у	Лонданскае каралеўскае таварыства Парыжскае філаматычнае таварыства[d] Французская акадэмія (5 сакавіка 1827)[8] Шведская каралеўская акадэмія навук Французская акадэмія навук Амерыканская акадэмія мастацтваў і навук Пруская акадэмія навук Расійская акадэмія навук Нідэрландская каралеўская акадэмія навук Société de Géographie[d] Нацыянальная акадэмія навук Італіі[d] Баварская акадэмія навук Турынская акадэмія навук[d][4]
Узнагароды	член Лонданскага каралеўскага таварыства Лонданскае каралеўскае таварыства член Амерыканскай акадэміі мастацтваў і навук 72 names on the Eiffel Tower[d]
Подпіс
Творы ў Вікікрыніцах
Медыяфайлы на Вікісховішчы

П’ер-Сімон Лапла́с (фр.: Pierre-Simon Laplace; 23 сакавіка 1749 — 5 сакавіка 1827) — выдатны французскі матэматык, фізік і астраном; вядомы працамі ў галіне нябеснай механікі, дыферэнцыяльных ураўненняў, адзін са стваральнікаў тэорыі імавернасцей. Заслугі Ляпляса ў галіне чыстай і прыкладной матэматыкі і асабліва ў астраноміі велічэзныя: ён удасканаліў амаль усе раздзелы гэтых навук. Быў членам Французскага Геаграфічнага таварыства.

Біяграфія

Вучыўся ў школе бенедыктынцаў. З 1771 прафесар Ваеннай школы ў Парыжы, з 1790 — старшыня Палаты мер і вагі. У 1799 міністр унутраных спраў.

Навуковыя працы па нябеснай механіцы, касмагоніі, тэорыі імавернасцей (тэарэма Лапласа), тэорыі дыферэнцыяльных ураўненняў (пераўтварэнне Лапласа, ураўненне Лапласа), матэматычнай фізіцы (аператар Лапласа), малекулярнай фізіцы (закон Лапласа), акустыцы, электрычнасці і магнетызме, оптыцы, філасофіі прыродазнаўства і інш. Распрацаваў тэорыю ўзбурэнняў нябесных цел, прапанаваў новы спосаб вызначэння іх арбіт, даказаў устойлівасць Сонечнай сістэмы ў межах вельмі працяглага часу. Выказаў гіпотэзу паходжання Сонечнай сістэмы (гіпотэза Лапласа), сфармуляваў прынцып механічнага дэтэрмінізму, які стаў асновай метадалогіі класічнай фізікі. Актыўна садзейнічаў рэарганізацыі сістэмы вышэйшай адукацыі ў Францыі і ўкараненню ў практыку метрычнай сістэмы мер. У гады Французскай рэвалюцыі, разам з Лагранжам і Лежандрам, удзельнічаў у Камісіі па ўвядзенню метрычнай сістэмы.

Ушанаванне памяці

У гонар яго названы кратар на Месяцы.

Зноскі

Літаратура

• А. І. Болсун. Лаплас // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 9: Кулібін — Малаіта / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1999. — Т. 9. — 560 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0155-9 (т. 9).