Вялікае Княства Літоўскае

Пухавічы у 1918 г.

Упершыню Пухавічы згадваюцца ў XVI ст. як вёска, прыватнае ўладанне. Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай (1565—1566) мясцовасць увайшла ў склад Менскага павета Менскага ваяводства.

У складзе Расійскай імперыі

У выніку другога падзелу Рэчы Паспалітай (1793) Пухавічы апынуліся ў складзе Расійскай імперыі, дзе сталі цэнтрам воласці Ігуменскага павета Мінскай губерні. 3 канца XVIII ст. мястэчкам валодалі Сулістроўскія, пазней — Фрыбесы, Эсткі, Вальковічы.

У 1843 тут збудавалі Багародзіцкую царкву.

У 1863 у Пухавічах адкрылася земскае народнае вучылішча, Станам на 1886 у мястэчку было 73 двары, царква, 3 сінагогі, народнае вучылішча, 2 піваварні, 26 крамаў, 4 рэгулярныя кірмашы, паромная пераправа, на рэках Свіслач і Цітаўка.

Паводле перапісу 1897 г. дзейнічалі царква, 2 яўрэйскія малітоўныя дамы, сінагога, 49 лавак, завод сельцерскіх мінеральныхвод, 4 пітных ўстановы, на год адбывалася 4 кірмашы; каля мястэчка, у фальварку Пухавічы, былі паравы і вадзяны млын.

У пач. XX ст. існавалі аднайменныя мястэчка (418 двароў) і маёнтак. У жніўні 1905 адбылося выступленне насельніцтва. Удзельнічала каля 50 чалавек.

Найноўшы час

Крама (1918)

У Першую сусветную вайну ў лютым — снежні 1918 года Пухавічы былі пад акупацыяй войскаў кайзераўскай Германіі.

25 сакавіка 1918 года згодна з Трэцяй Устаўной граматай Пухавічы абвешчаны часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. З 1 студзеня 1919 года ў адпаведнасці з пастановай І з’езда КП(б) Беларусі яны ўвайшлі ў склад БССР.

У жніўні 1919 — ліпені 1920 знаходзіліся пад польскай уладай.

17 чэрвеня 1924 года Пухавічы сталі цэнтрам раёна (да 29 ліпеня 1925^[2]). 27 верасня 1938 статус паселішча панізілі да вёскі.

У Другую сусветную вайну з канца чэрвеня 1941 да пачатку ліпеня 1944 вёска знаходзіўся пад нямецкай акупацыяй. У 1942 годзе было расстраляна 20 ваеннапалонных і 90 жыхароў вёскі.

Дэмаграфічныя дадзеныя

Мужыкі з-пад Пухавічаў (1918)

XVIII стагоддзе:

• 1745 год — 17 двароў^[3];

XIX стагоддзе:

• 1816 год — 10 двароў, каля 80 чал.;
• 1886 год — 73 двары, 860 чал.;
• 1897 год — 1912 чал., 92 % яўрэі;

XX стагоддзе:

• 1901 год — 44 чал. у маёнтку Пухавічы і 2225 чал. у мястэчку Пухавічы;
• 1917 год — 3093 чал., у маёнтку Пухавічы 67 чал.;
• 1926 год — 2160 чал., 929 яўрэяў (43 %);
• 1999 год — 889 двароў, 2287 чал.^[4];

XXI стагоддзе:

• 1.01.2002 год — 882 двары, 2300 чал.
• 2010 год — 1825 чал.

Рэлігія

Станам на 1886 г. у Пухавічах было 3 сінагогі.

Царква

У 1834 тут была збудавана Багародзіцкую царкву. У 1950 гадах гадах царква была зачынена, часткова разбураны і пераабсталяваны пад клуб. Пад канец 90-х праваслаўная грамада змагла вярнуць будынак храма (клуба) у сваё веданне. 18.08.2015 г. пасля завяршэння набажэнства біскуп Веніямін заклаў у падставу будучага храма камень і памятную грамату.^[5]

Адукацыя

• Сярэдняя школа.
• Дашкольная ўстанова.
• Бібліятэка.

Медыцына

Медыцынскія паслугі надае вясковая бальніца. Колькасць абслугоўваных пацыентаў складае — 80 чалавек у змену.^[6]

Сувязь і камунікацыі

У вёсцы працуе адзяленне сувязі, паслугі электрасувязі забяспечвае Пухавіцкі вузел электрасувязі. На сённяшні дзень прадпрыемства падае больш 70 відаў паслуг, асноўнымі з якіх з’яўляюцца: тэлефанія, Інтэрнэт, тэлебачанне.

Славутасці

Рынак у Пухавічах, пачатак XX ст.

Цэнтральная плошча ў цяперашні час

• Могілкі яўрэйскія
• Царква Нараджэння Божай Маці.
• Помнік землякам, загінуўшым у Другой сусветнай вайне^[7].
• Памятная дошка, змешчаная на будынку Пухавіцкай сярэдняй школы. Нагадвае аб тым, што ў Пухавіцкім сельсавеце ў вёсках Падбярэжжа, Вусце, Беразянка, Балачанка адпачываў і працаваў Якуб Колас^[8].

Страчаная спадчына

• 3 сінагогі