Дамініён
Паўднёва-Афрыканскі Саюз
афр.: Unie van Suid-Afrika англ.: Union of South Africa нідэрл.: Unie van Zuid-Afrika
Герб ПАС Сцяг ПАС
Дэвіз: ««Ex Unitate Vires» («У адзінстве сіла»)»
Гімн: «Die Stem van Suid-Afrika» («Голас Паўднёвай Афрыкі»)
<  <  <  <   > 1910 — 1961
Сталіца	Кейптаўн (заканадаўчая) Прэторыя (адміністрацыйная) Блумфантэйн (судовая)
Найбуйнейшыя гарады	Кейптаўн, Прэторыя, Блумфантэйн
Мова(ы)	Афрыкаанс (з 1925), англійская, нідэрландская
Афіцыйная мова	нідэрландская, Афрыкаанс і англійская
Грашовая адзінка	Паўднёваафрыканскі фунт
Плошча	2.045.320 км² (1961)
Насельніцтва	18.216.000 чал. (1961)
Форма кіравання	Канстытуцыйная манархія
Дынастыя	Віндзорская
Кіраўнікі дзяржавы
Манарх
• 1910 – 1936	Георг V
• 1936	Эдуард VIII
• 1936 – 1952	Георг VI
• 1952 – 1961	Елізавета II
Генерал-губернатар
• 1910 – 1914	Герберт Гладстан (першы)
• 1960 – 1961	Чарлз Робертс Сварт (апошні)
Прэм'ер-міністр
• 1910 – 1919	Луіс Бота (першы)
• 1958 – 1961	Хендрык Фервурд (апошні)
Гісторыя
• 31 мая 1910	Утварэнне
• 11 снежня 1931	Вестмінстэрскі статут
• 31 мая 1961	Незалежнасць
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Паўднё́ва-Афрыка́нскі Саю́з (афр.: Unie van Suid-Afrika; англ.: Union of South Africa; нідэрл.: Unie van Zuid-Afrika), ПАС — каралеўства-дамініён, якое існавала ў 1910—1961 гадах.

Гісторыя

На падставе Акту пра Паўднёвую Афрыку прынятага Брытанскім парламентам 31 мая 1910 года быў утвораны Паўднёва-Афрыканскі Саюз, які ўключаў у сябе чатыры брытанскіх калоніі: Капскую калонію, Натал, Калонію Аранжавай ракі і Трансвааль. ПАС стаў дамініёнам Брытанскай імперыі.

У 1914 годзе Германская Паўднёва-Заходняя Афрыка была акупавана Вялікабрытаніяй і перайшла пад кіраванне ПАС пасля Першай сусветнай вайны ў якасці мандатнай тэрыторыі Лігі Нацый.

У 1922 годзе ў Паўднёвай Радэзіі, якая выйшла з пад кіравання Брытанскай Паўднёва-Афрыканскай кампаніі, прайшоў рэферэндум пра ўваходжанне ў ПАС. За далучэнне прагаласавала 40,6 %, супраць — 59,4 %. У выніку Паўднёвая Радэзія не ўвайшла ў ПАС, а стала самакіравальнай калоніяй у рамках Брытанскай імперыі.

У 1931 годзе быў прыняты Вестмінстэрскі статут, які замацаваў за ПАС статус Каралеўства Садружнасці нацый.

У 1934 годзе была створана Аб’яднаная партыя, якая ўяўляла сабой аб’яднанне прабрытанскай Паўднёваафрыканскай партыі і бурскай Нацыянальнай партыі. У 1939, з пачаткам Другой сусветнай вайны, яна распалася з-за рознагалоссяў пра пазіцыю Паўднёва-Афрыканскага Саюза ў вайне. Паўднёваафрыканская партыя лічыла патрэбным уступіць у вайну на баку Вялікабрытаніі, тады як Нацыянальная партыя сімпатызавала Нацысцкай Германіі.

У 1948 годзе Нацыянальная партыя перамагла на выбарах і пачала праводзіць палітыку апартэіда, якая рэзка абмяжоўвала правы чорнага насельніцтва. Канчатковай мэтай ставілася стварэнне «Паўднёвай Афрыкі для белых», а чарнаскурых меркавалася зусім пазбавіць паўднёваафрыканскага грамадзянства. Падчас апартэіда чорныя пазбавіліся выбарчага права, права на свабоду перамяшчэння, на адукацыю, змяшаныя шлюбы і г. д. Таксама былі цалкам забаронены камуністычныя партыі. Нягледзячы на шматлікія санкцыі, якія накладваліся ААН на ПАС, палітыка расавай дыскрымінацыі працягвала дзейнічаць.

У 1961 годзе Паўднёва-Афрыканскі Саюз выйшаў з Садружнасці нацый і стаў цалкам незалежнай дзяржавай (Паўднёва-Афрыканская Рэспубліка). Прычынай выхаду паслужыла непрыняцце палітыкі апартэіда ў іншых краінах Садружнасці. ПАР аднавіла сваё членства ў Садружнасці толькі ў 1994 годзе пасля ліквідацыі сістэмы апартэіда.

Спасылкі

• Паўднёвая Афрыка (англ.)