| Нікодам Мусніцкі | |
|---|---|
| польск.: Nikodem Muśnicki | |
| Дата нараджэння | 16 лютага 1765 |
| Месца нараджэння | |
| Дата смерці | 16 студзеня 1805[1] (39 гадоў) |
| Месца смерці | |
| Грамадзянства | |
| Род дзейнасці | паэт |
| Навуковая сфера | філалогія, гісторыя |
| Месца працы | |
| Навуковае званне | прафесар |
| Альма-матар | |
| Вядомы як | паэт і драматург |
Нікодам Мусніцкі (таксама Нікодым Мусніцкі, польск.: Nikodem Muśnicki; 16 лютага 1765, Упіцкі павет[2], Жамойць, Літва — 16 студзеня 1805, Полацк) — паэт, драматург, гісторык і педагог.
Біяграфія
Дзяцінства правёў у езуіцкім канвікце ў Полацку[3]. Пасля курса рыторыкі ў Полацкім езуіцкім калегіуме паступіў у Полацкі навіцыят і 25 ліпеня 1781 г. далучыўся да Таварыства Ісуса. У 1782—1783 гг. вучыўся ў педагагічнай семінарыі ў Оршы і вывучаў філасофію ў Полацкім езуіцкім калегіуме. Выкладаў рыторыку і паэзію (1787—1788) у Мсціславе, а потым вярнуўся ў Полацк, каб прайсці курс тэалогіі. У 1791 г. быў высвечаны на ксяндза.
У 1792—1793 гг. — прафесар рыторыкі ў Полацку. Прэфект школ (1793—1794) у Оршы; рэгент канвікта, а потым прафесар філасофіі ў Віцебскім езуіцкім калегіуме (1795—1800) 15 жніўня 1798 г. даў манаскія абяцанні. З 1800 па 1805 гг. — прафесар тэалогіі, права і гісторыі ў Полацкім езуіцкім калегіуме.
Памёр 16 студзеня 1805 г. у Полацку[4].
Творчасць
Аўтар шэрагу драматычных твораў, у т.л. дыдактычных камедый «Дзівак» («Dziwak», 1800) і «Падазронасць» («Podejrzliwość» 1802), класіцыстычнай трагедыі «Тэатральныя забаўкі» («Zabawki teatralne», у 2-х тт., 1803), і паэтычных зборнікаў («Poetyckie zabawki», 1803 і «Drobniejsze poetyckie zabawki», 1804). Драматычныя творы пісаліся на патрэбу школьнага езуіцкага тэатра, які быў вельмі модны ў XVIII ст. і стаў асновай развіцьця тэатру наогул. Большасьць п’ес напісаных Н. Мусьніцкім характэрныя менавіта для школьнага тэатру і маюць павучальны-дыдактычны характар[5].
Найбольшую вядомасць атрымаў праз гераічную паэму ў дзесяці песнях «Палтава» (створана ў 1790 г., а надрукавана ў Полацку ў 1803 г.), у якой услаўляецца перамога рускіх войскаў Пятра I над шведамі. Твор выклікаў у 1817—1818 гг. вострую ідэйную палеміку на старонках перыядычнага друку Беларусі і Літвы (гл., напрыклад, артыкул Вінцэнція Бучынскага Na zarzuty Iana Styczyńskiego przeciw obronie poematu X. N. Muśnickiego pod tytulem Pułtawa, odpowiedź X. Wincentego Buczyńskiego T.J.[6]).
Займаўся вывучэннем гісторыі беларускіх езуітаў, якім прысвяціў працу «Historia Societatis Iesu Rossiacae, conservatae in Alba Russia et propagatae»[7][5].
Заўвагі
- ↑ MUŚNICKI Nikodem // https://www.jezuici.krakow.pl/cgi-bin/rjbo?b=enc&q=MUSNICKI&f=1
- ↑ Giżycki 1905, s. 32.
- ↑ Wiadomość o zyciu i pismach X. Nikodema Muśnickiego T.J. przyłanczeniem treści i wyiątków tłumaczonych z iegoź poematu łacińskiego De Christi ab inferis reditu // Miesięcznik Połocki. 1818, T. 1, nr 4. — s. 27-28.
- ↑ Catalogs SJ 1774—1829. Russiae. Архівавана 13 ліпеня 2020.
- 1 2 Глагоўская, Л. «Historyograf białoruski Muśnicki pisze…» / Л. Глагоўская // Czasopis.pl Архівавана 24 верасня 2017.
- ↑ Na zarzuty Iana Styczyńskiego przeciw obronie poematu X. N. Muśnickiego pod tytulem Pułtawa, odpowiedź X. Wincentego Buczyńskiego T.J. // Miesięcznik Połocki. 1818, T. 1, nr 4. — s. 113—132.
- ↑ Мальдзіс 2001, с. 299.
Літаратура
- Мальдзіс, А. МУСНІЦКІ (Muśnicki) Нікодым // Асветнікі зямлі Беларускай: Энцыкл. даведнік / Рэдкал.: Г. П. Пашкоўскі і інш.; Маст. У. М. Жук. — Мінск: БелЭн, 2001. — 496 с.
- Giżycki, J.M. Materyały do dziejów Akademii Połockiej i szkół odniej zależnych / J.M. Giżycki. — Kraków: Druk. W. Anczyca i spółki, 1905. — 288 s.