Па гадзіннікавай стрэлцы, пачынаючы з левага верхняга фота «чатыры вершніка» атэізму: Рычард Докінз, Крыстафер Хітчэнс, Дэніэл Дэнет, Сэм Харыс

Новы атэізм (англ.: New atheism) — умоўная назва сістэмы поглядаў шэрагу навукоўцаў, філосафаў і грамадскіх дзеячаў, у аснове якой ляжаць ўяўленне аб рэлігіі як пра хваробу сучаснага грамадства, з якой трэба актыўна змагацца, і абвяржэнне базавых палажэнняў рэлігіі (напрыклад, аб існаванні бога) з дапамогай навуковага метаду[1][2].

Гісторыя

«Новы атэізм» разглядаецца як адказ на рост рэлігійнага фундаменталізму па ўсім свеце, у прыватнасці — на тэракты 11 верасня 2001 года ў ЗША, учыненыя ісламістамі[3], і распаўсюджванне рэлігійнасці ў ЗША, дзе ўплывовыя хрысціянскія абшчыны выступаюць за выкладанне ў школах крэацыянізму, забарону аднаполых шлюбаў і абмежаванне даследавання ствалавых клетак[1].

У 2005 годзе публіцыст Сэм Харыс выпусціў кнігу «Канец веры», якая стала бестселерам. Яе галоўным прадметам быў уплыў ісламу на тэракты 11 верасня, аднак Харыс бачыў корань бед не ў ісламе як такім, а ў прыродзе рэлігіі. У 2006 годзе былі выдадзеныя «Ліст да хрысціянскай нацыі» Харыса, «Разбурэнне заклёну» філосафа Дэніэла Днета і «Бог як ілюзія» брытанскага этолога Рычарда Докінза, якая стала адным з галоўных бестселераў года ў ЗША; у 2007 годзе — «Бог не каханне» Крыстафера Хітчэнса і «Бог: няўдалая гіпотэза» Віктара Стэнджэра. Гэтыя кнігі былі выдадзеныя ў буйных выдавецтвах і атрымалі шырокае асвятленне ў СМІ[4]. У 2006 годзе журналіст Wired Гэры Вулф абвясціў пра надыход «новага атэізму»[2]. Докінза, Харыса, Денета і Хітченса назвалі «чатырма вершнікамі» атэізму; гэта мянушка, першапачаткова дадзеная супернікамі «новых» атэістаў, прыжылась[5].

Ідэі

Докінз і Стенджер разглядаюць існаванне Бога як навуковую гіпотэзу, якая можа быць праверана стандартнымі навуковымі метадамі, у прыватнасці фальсіфікавана. Абодва аўтары прыходзяць да высновы аб тым, што існаванне Бога абвяргаецца лагічна. Акрамя таго, усе падзеі, якія адбываюцца ў свеце, у тым ліку ўзнікненне жыцця і праца свядомасці чалавека, могуць быць растлумачаны з пазіцый навукі.

«Новыя» атэісты разглядаюць рэлігію не проста як зман, але як зло, з якім неабходна актыўна змагацца. Як зло яны разглядаюць і талерантнасць да рэлігіі[6]. Харыс асабліва адзначаў, што небяспечныя не толькі найбольш агрэсіўныя фундаменталісцкія формы рэлігіі, але і «ўмераная» рэлігійнасць, якая з'яўляецца, па сутнасці, першым крокам да таго ж фундаменталізму[7]. Згаджаючыся з тым, што рэлігія існавала на працягу чалавечай гісторыі ў сілу аб'ектыўных прычын — кагнітыўных установак чалавека, — Харыс сцвярджае, што чалавецтву пад сілу адмовіцца ад рэлігіі гэтак жа, як яно, з цягам гісторыі, адмовілася ад іншых састарэлых практык, такіх, як рабства[6]. Пазіцыя Дэнета некалькі адрозніваецца ад абсалютнага непрымання рэлігіі Харысам і Докінзам: Дэнет дапускае існаванне ў чалавека некаторых апрыёрных установак, якія з'яўляюцца для чалавека сакральнымі і прымаюцца на веру, але распаўсюджвае іх толькі на пытанні этыкі[6].

Крытыка

«Новы атэізм» крытыкуецца з боку хрысціянскіх багасловаў. Так, Алістэр Макграт выдаў кнігу «Докінз як ілюзія», цалкам прысвечаную палеміцы з Докінзам.

«Новых» атэістаў папракаюць у тым, што яны не прапаноўваюць нічога новага ў змястоўнай крытыцы рэлігіі, а іх навізна складаецца толькі ў агрэсіўнай публічнай пазіцыі, кампаніі ў мас-медыя і публікацыі ў вядучых выдавецтвах[4][5].

На думку каталіцкага багаслова Джона Хота, «новыя» атэісты недастаткова паслядоўныя ў параўнанні з «класічнымі» атэістамі, такімі як Маркс, Камю або Ніцшэ: у той час як атэісты мінулага ўсведамлялі, што адмена рэлігіі будзе пачаткам новай эры, «новыя» атэісты, на думку Хота, «знаходзяцца ў памылцы, што пасля знікнення рэлігіі можна будзе жыць па-старому»[8].

Зноскі

  1. 1 2 Hooper, Simon. The rise of the 'New Atheists'. CNN (9 ноября 2006). Архівавана з першакрыніцы 13 снежня 2012. Праверана 12 кастрычніка 2012.
  2. 1 2 The Oxford Handbook of the Sociology of Religion. — Oxford Handbooks Online, 2009. — P. 331. — 848 p. — ISBN 9780199279791.
  3. ↑ Phil Zuckerman. Atheism and Secularity. — ABC-CLIO, 2009. — P. 13. — 514 p. — ISBN 9780313351822.
  4. 1 2 Phil Zuckerman. Atheism and Secularity. — ABC-CLIO, 2009. — P. 14. — 514 p. — ISBN 9780313351822.
  5. 1 2 Том Флинн. Why I Don’t Believe in the New Atheism. Совет по светскому гуманизму (2 красавіка 2010). Архівавана з першакрыніцы 13 снежня 2012. Праверана 15 кастрычніка 2012.
  6. 1 2 3 Wolf, Gary The Church of the Non-Believers // Wired. — 2006. — В. 14.11.
  7. ↑ Phil Zuckerman. Atheism and Secularity. — ABC-CLIO, 2009. — P. 15. — 514 p. — ISBN 9780313351822.
  8. ↑ Phil Zuckerman. Atheism and Secularity. — ABC-CLIO, 2009. — P. 16. — 514 p. — ISBN 9780313351822.

Літаратура

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.