Напалеон II
фр.: Napoléon II, Napoléon François Joseph Charles Bonaparte
Напалеон II.
Напалеон II.
Сцяг2-і імператар французаў
(Першая імперыя) 		Сцяг
22 чэрвеня — 7 ліпеня 1815
Папярэднік Напалеон I
Пераемнік тытул скасаваны;
Напалеон III
Кароль Рымскі
20 сакавіка 1811 — 22 ліпеня 1832
Папярэднік Іосіф II
Пераемнік тытул скасаваны
Нараджэнне 20 сакавіка 1811(1811-03-20)[1]
Смерць 22 ліпеня 1832(1832-07-22)[3][4][…] (21 год)
Месца пахавання
Род Банапарты
Імя пры нараджэнні фр.: Napoléon François Joseph Charles Bonaparte
Бацька Напалеон I Банапарт
Маці Марыя-Луіза Аўстрыйская
Веравызнанне Каталіцкая Царква
Дзейнасць рысавальнік, афіцэр
Званне colonel[d][1]
Узнагароды
Order of Saint Stephen of Hungary Ордэн Жалезнай кароны Knight Grand Cross of the Order of Saint Stephen of Hungary кавалер Вялікага крыжа ордэна Ганаровага легіёна Канстанцінаўскі ордэн Святога Георгія
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Напалеон II (фр. Napoléon II), поўнае імя Напалеон Франсуа Жазеф Шарль Банапарт, кароль Рымскі (фр. Napoléon François Joseph Charles Bonaparte), ён жа Франц, герцаг Рэйхштацкі, (ням. Franz Herzog von Reichstadt; 20 сакавіка 1811, Цюільры, Парыж - 22 ліпеня 1832, Шонбрун, Вена) — сын (адзінае законнае дзіця) Напалеона I Банапарта. Увайшоў у гісторыю пад дынастычным імем, дадзеным яму банапартыстамі. Фактычна ніколі не валадарыў (хоць з 22 чэрвеня па 7 ліпеня 1815 г. парыжскія заканадаўчыя органы прызнавалі яго імператарам). У банапартысцкіх колах вядомы як «Арляня».

Рымскі кароль і намінальны імператар

Нарадзіўся 20 сакавіка 1811 ад другога шлюбу з Марыяй Луізай Аўстрыйскай ў Парыжы ў Цюільры. Адразу пасля нараджэння доўгачаканы сын быў абвешчаны Напалеонам каралём Рымскім (фр.: Roi de Rome) і спадчыннікам імперыі. Двойчы: першы раз у 1814 і другі раз у 1815 годзе, пасля Ста дзён, Напалеон зракаўся ад пасады на карысць сына, але абодва разу саюзнікі абвяшчалі Банапартаў зрынутымі, а законным манархам Францыі — Людовіка XVIII.

Пасля паразы пры Ватэрлоа Напалеон адрокся ад прастола на карысць сына, якога абвясціў імператарам пад імем Напалеона II; але караля Рымскага не было ў Францыі, і адрачэнне, пры тагачасных умовах, не магло мець практычнага значэння.

«Арляня» ў Аўстрыі

Напалеон II у дзяцінстве.

Пасля першага адрачэння Напалеона I у 1814 годзе Марыя-Луіза пераехала ў Аўстрыю і пасялілася разам з сынам каля Вены, у замку Шонбрун. Калі Напалеон I вярнуўся ў 1815 годзе ў Францыю, ён запатрабаваў ад аўстрыйскага ўраду вяртання жонкі і сына, але беспаспяхова. Чатырохгадовы рымскі кароль застаўся з маці ў Аўстрыі і выхоўваўся там Матусам Колінам.

Калі Марыя-Луіза, у 1816 годзе, пераехала ў Парму, сын яе застаўся ў Вене ў дзеда Франца I Аўстрыйскага. Дамова, заключонная ў 1817 годзе паміж саюзнікамі, пазбавіла яго спадчынных правоў на Парму; за гэта аўстрыйскі імператар узнагародзіў яго багемскім герцагствам Рэйхштат, з тытулам «Свьетласці».

Пры двары дзеда, у Вене, пра яго бацьку пры ім імкнуліся не згадваць, ён лічыўся «сынам Яе Высокасці эрцгерцагіні», з дзяцінства яго прывучылі да нямецкага імя Франц, а не Напалеон. Нягледзячы на гэта, ён ведаў пра свайго бацьку, быў гарачым яго прыхільнікам і гнёўся аўстрыйскім дваром. З 12-гадовага ўзросту герцаг Рэйхштацкі лічыўся на вайсковай службе, на якой да 1830 года ён даслужыўся да маёра. Вакол яго імя ўвесь час складаліся легенды; усё добра разумелі, што ў выпадку якіх-небудзь палітычных ускладненняў адно імя Напалеона II можа паслужыць сцягам для небяспечнага руху. Менавіта па гэтай прычыне сціплая спроба банапартыстаў высунуць яго кандыдатуру на трон Бельгіі была неадкладна перарвана Венай, Парыжам і Лонданам. Сам Напалеон II, які ведаў пра сваё паходжанне, старанна вывучаў вайсковую справу і ўвесь час марыў пра славу і подзвігі. Але ён быў вельмі хваравітым юнаком; заўчасная смерць яго 22 ліпеня 1832 годзе ад сухот ва ўзросце 21 год ў Шамбруне, пазбавіла дыпламатыю і аўстрыйскі двор шматлікіх цяжкасцяў. Хадзілі чуткі пра тое, што ён быў атручаны.

Пасмяротны лёс

Герцаг Рэйхштацкі.

Яго стрыечны брат прынц Луі Напалеон, абвясціўшы ў 1852 годзе сябе імператарам, прыняў імя Напалеон III; такім чынам, ён лічыў постфактум Напалеона II часткай дынастыі ў 1821—1832 гадах, а сябе — яго спадчыннікам.

У 1940 годзе па загадзе Адольфа Гітлера рэшткі герцага Рэйхштацкага былі перанесеныя з Вены (тады ў складзе Трэцяга Рэйху) у Парыж (акупаваны Германіяю) і пахаваны ў Доме Інвалідаў побач з грабніцай бацькі; пры гэтым сэрца нябожчыка, якое захоўвалася, па тагачасным звычаі, асобна, засталося ў Вене. Гэта здарылася роўна праз 100 гадоў пасля пераносу ў Дом Інвалідаў праху самога Напалеона.

Лёс Напалеона II натхніў Эдмона Растана на драму «Арляня» (L’Aiglon). Праз гэты твор прыхільніцай асобы абодвух Напалеонаў — бацькі і сына — стала Марына Цвятаева. Лічыцца, што кніга Януша Корчака «Кароль Матыуш I» навеяная лёсам Напалеона II.

Гл. таксама

  • Граф Валеўскі

Зноскі

  1. 1 2 Dr. Constant v. Wurzbach Reichstadt, Napoleon Franz Joseph Karl Herzog von // Biographisches Lexikon des Kaiserthums Oesterreich: enthaltend die Lebensskizzen der denkwürdigen Personen, welche seit 1750 in den österreichischen Kronländern geboren wurden oder darin gelebt und gewirkt haben — Wien: 1856. — Т. 25. — S. 181.
  2. ↑ Deutsche Nationalbibliothek Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 10 снежня 2014.
  3. ↑ Napoleon-Francois-Charles-Joseph Bonaparte, duke von Reichstadt // Encyclopædia Britannica Праверана 9 кастрычніка 2017.
  4. ↑ Lundy D. R. Napoleon II Bonaparte, Duc de Reichstadt // The Peerage Праверана 9 кастрычніка 2017.

Літаратура

  • Charles Mullié, Biographie des célébrités militaires des armées de terre et de mer de 1789 à 1850, 1852 [détail de l’édition]
  • 2 tomes (AH et IZ), Fayard, Paris, 1re éd. 1987, nouvelle éd. 1999 (ISBN 2-213-60485-1)
  • André Castelot, L'Aiglon
  • Edmond Rostand, L'Aiglon
  • Jacques Perot dir., La Pourpre et l'exil, l'Aiglon et le prince impérial, RMN, 2004
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.