Пачатак жыцця і кар’ера пры Сталіне

Нарадзіўся ў сялянскай сям’і ў вёсцы Шахаўское Хвалынскага павета Саратаўскай губерні, цяпер Паўлоўскі раён Ульянаўскай вобласці.

У 1918 году Суслаў ўступіў у сельскі Камітэт беднаты, у лютым 1920 году — у камсамол, а ў 1921 годзе — у РКП (б). Па камсамольскай пуцёўцы быў накіраваны на вучобу ў Прачысценскі рабфак, па заканчэнні якога ў 1924 годзе паступіў у Маскоўскі інстытут народнай гаспадаркі імя. Г. В. Пляханава, які скончыў у 1928 годзе. У 1929 годзе паступіў у аспірантуру Інстытута эканомікі Камуністычнай Акадэміі. Адначасова з вучобай у аспірантуры, якую скончыў у 1931 году, выкладаў палітычную эканомію ў Маскоўскім дзяржаўным універсітэце і Прамысловай акадэміі.

У 1931 году Міхаіл Андрэевіч Суслаў быў пераведзены ў апарат Цэнтральнай кантрольнай камісіі ВКП (б) і Наркамата Рабоча-сялянскай інспекцыі (ЦКК — РКИ), а ў 1934 годзе — у Камісію савецкага кантролю пры Савеце Народных Камісараў СССР (СНК СССР).

З 5 сакавіка 1938 году — другі сакратар Растоўскага абласнога камітэта ВКП (б).

З февраля 1939 года па лістапад 1944 году — Першы сакратар Арджанікідзаўская (Стаўрапольскага) крайкома ВКП (б) (апошні да 1943 года называўся Арджанікідзаўская).

У верасні 1941 Суслаў у сваім дакладзе «Вялікая Айчынная вайна і задачы партарганізацыі краю» прывёў аргумент на карысць перамогі СССР:

Вялізныя страты ў людзях на Усходнім фронце патрабуюць ўсё новых і новых папаўненняў. Між тым Германія ў два разы бяднейшая за Савецкі Саюз людскімі рэсурсамі ...

Арганізатар партызанскага руху падчас акупацыі Стаўрапольскага краю.

У 1941—1943 гадах быў членам Ваеннага савета Паўночнай групы войскаў Закаўказскага фронту.

14 лістапада 1944 года Міхаіл Андрэевіч Суслаў быў прызначаны на пасаду старшыні Бюро ЦК ВКП (б) па Літоўскай ССР з надзвычайнымі паўнамоцтвамі. Бюро было упаўнаважана на вядзенне работы па ліквідацыі наступстваў вайны і барацьбы з шматлікімі атрадамі «лясных братоў».

18 сакавіка 1946 года Суслаў быў пераведзены ў апарат ЦК ВКП (б) і 13 красавіка прызначаны на пасаду кіраўніка аддзела знешніх зносін ЦК ВКП (б), а 22 мая 1947 года быў прызначаны сакратаром ЦК ВКП (б) .

У 1948 годзе стаў адным з натхняльнікаў, а потым кіраўніком кампаніі барацьбы з касмапалітызмам. Нёс персанальную адказнасць за кампанію барацьбы «з бязродным касмапалітызмам», «буржуазным нізкапаклонствам перад Захадам» і інш.

З 1949 па 1950 гады працаваў на пасадзе галоўнага рэдактара газеты «Правда».

16 кастрычніка 1952 года Суслаў быў абраны членам Прэзідыума ЦК КПСС, але пасля смерці І. В. Сталіна 5 сакавіка 1953 года быў выведзены з яго складу і 16 красавіка зноў быў прызначаны на пасаду кіраўніка аддзела знешніх зносін ЦК КПСС.

На думку Жарэса Мядзведзева ў працы «Сакрэтны спадчыннік Сталіна», Сталін бачыў Суслава будучыняй ідэолагам партыі, Мядзведзеў піша:

... Старэйшы ідэолаг, якім быў Сталін, рыхтаваўся саступіць сваё месца малодшаму, калі зразумеў, што яго ўласны час падыходзіць да канца», і нават называе Суслава "таемным Генсекам КПСС"

Кар’ера пры Хрушчове

1954 году Суслаў быў прызначаны на пасаду старшыні Камісіі па замежных справах Савета Саюза Вярхоўнага Савета СССР, а 12 ліпеня 1955 года быў зноў абраны членам Прэзідыума ЦК КПСС. У Прэзідыуме, а затым у Палітбюро, адказваў за ідэалагічныя пытанні.

У 1956 годзе ў час Венгерскага паўстання 1956 года Суслаў разам з А. І. Мікаянам, І. А. Сяровым і М. С. Малініным прыбыў у Будапешт і пасля няўдалых перамов з венгерскім кіраўніцтвам настаяў на ўводзе савецкіх войскаў у Венгрыю.

Указам Прэзідыума Вярхоўнага Савета СССР ад 20 лістапада 1962 года за вялікія заслугі перад Камуністычнай партыяй і Савецкай дзяржавай у камуністычным будаўніцтве і ў сувязі з 60-годдзем з дня нараджэння Міхаілу Андрэевічу Суславу прысвоена званне Героя Сацыялістычнай Працы з уручэннем ордэна Леніна.

У кастрычніку 1964 года браў удзел у зняцці М. С. Хрушчова з займаных ім дзяржаўных пасад Першага сакратара ЦК КПСС і старшыні Савета Міністраў СССР.

Кар’ера пры Брэжневе

У 1967 годзе выбраны народным дэпутатам Вярхоўнага Савета РСФСР 7-га склікання ад тальяцінскай выбарчай акругі.^[4]

Пры Брэжневе роля Суслава ў партыі ўзрасла, у яго вядзенні была ідэалогія, культура, цэнзура, адукацыя. Суслаў быў ініцыятарам ганенняў на інтэлігенцыю, якая ўзнялася пасля хрушчоўскай «адлігі», меў рэпутацыю «дагматыка» і «кансерватара». З яго імем звязаны ганенні на дысідэнтаў, выгнанне А. І. Салжаніцына з СССР, спасылка А. Д. Сахарава.

У 1979 году Суслаў сярод іншых уваходзіў у лік кіраўнікоў, якія прынялі рашэнне пра ўвод савецкіх войскаў у Афганістан.

Міхаіл Андрэевіч Суслаў памёр 25 студзеня 1982 гады ў Маскве, за некалькі месяцаў да Леаніда Ільіча Брэжнева. Важную ўнутрыпалітычную і ідэалагічную ролю Суслава ў апошнія гады яго жыцця падкрэслівае тое, што ён быў пахаваны (у шэрагу ўсяго некалькіх партыйных дзеячаў, такіх, як Калінін, Жданаў, Сталін, Варашылаў) у некропаль у Крамлёўскай сцяны, у асобнай магіле, на якой неўзабаве быў узведзены помнік. Цырымонія пахавання 29 студзеня трансліравалася ў прамым эфіры па ўсёй тэрыторыі СССР, а ў краіне быў абвешчаны трохдзённая жалоба.

Палітычныя погляды

Прытрымліваўся артадаксальна-марксісцкіх поглядаў, імкнучыся захаваць стабільнасць, не звяртаючыся да крайнасцяў, аднак настойліва душыў ідэалагічных праціўнікаў. Суславым вызначалася пазыцыя ў дачыненні да культу асобы Сталіна — ён перашкаджаў рэабілітацыі Сталіна і перарываў шырокую крытыку яго дзейнасці, дапушчаючы пры гэтым у друку згадкі пра Сталіна пераважна ў ваенных мемуарах.

Непахісна стаяў на пазіцыях самага артадаксальнага тлумачэння марксізму, непрымання любога адхіленні ад яго, ідэалагічнай вайны з буржуазнай ідэалогіяй.

Існуе і іншая версія, згодна якой Суслаў не з’являўся марксістам, а быў звычайным кансерватарам і партакратам