Мёзія ў складзе Рымскай імперыі, каля 117 г. н.э.

Мёзія (лац.: Moesia, грэч. Μοισία, балг.: Мизия, сербск.: Мезија) — гістарычная вобласць паміж Ніжнім Дунаем і Балканскімі горамі, населеная фракійскімі плямёнамі (мёзы, геты, бесы і інш.). У наш час тэрыторыя Мёзіі належыць галоўным чынам Балгарыі, некаторыя яе часткі — Сербіі і Румыніі.

Геаграфія

З захаду мяжой Мёзіі была рака Дрына, на поўдні межавала з Фракіяй, якіх падзялялі Балканскія горы, з поўначы — Дунай, з усходу — Чорнае мора.

Гісторыя

Карта Мёзіі з «Атласа антычнасці» 1849 г.

Старажытная гісторыя

Антычнасць

У VII—VI стст. да н.э. на ўзбярэжжы Чорнага мора ўзніклі грэчаскія калоніі Адэсас, Калатыс, Томы, Істрыя і інш. У 5 стагоддзі да н.э. усходняе ўзбярэжжа Мёзіі захапілі персы і ўключылі яе ў склад сваёй імперыі. Плямёны, якія насяляюць вышэй па цячэнні Дуная, захоўваюць сваю самастойнасць. Пасля сыходу персаў на поўдні фракійцы ўтварылі Адрыскае царства. Пашырэнне дзяржавы натыкнулася на актыўнае супраціўленне грэчаскіх чарнаморскіх полісаў, што выклікала афіна-фракійскую вайну 360—357 гг. да н.э., вынікам якой стала паслабленне Адрыскага царства[1]. Адначасова з гэтым на поўдні ўзвышаецца Македонія, на поўначы ў Прычарнамор'і скіфская дзяржава пад уладай цара Атэя, які захапіў тэрыторыю дэльты Дуная, дзе жылі плямёны гетаў. У кровапралітным супрацьстаянні Македонія разграміла скіфскі саюз, а сам Атэй загінуў. У 336 годзе да н.э. Македонія разграміла і Адрыскае царства, тэрыторыя якога ўвайшла ў яе склад. Распаўсюдзіўшы свой уплыў на поўнач, плямёны Мёзіі патрапілі ў залежнасць ад Македоніі. Мясцовыя плямёны сталі служыць царам Македоніі і, відаць, зведалі на сабе некаторы грэчаскі ўплыў.

Пачатак заваявання Рымам

Першыя сутыкненні рымлян з плямёнамі, якія жылі на ніжнім Дунаі, пачаліся амаль адразу ж пасля стварэння правінцыі Македонія. Ужо ў 117 і 114 гадах да н.э. скардзіскі і дарданы, разам з фракійцамі, здзяйсняюць напады на межы імперыі.

У 75 да н.э. праконсул Македоніі Гай Скрыбоній Курыён здзейсніў паход на тэрыторыю Мёзіі, дзе атрымаў перамогу над мясцовымі плямёнамі і першым з рымлян дасягнуў Дуная. Канчатковае заваяванне Мёзіі было завершана Маркам Ліцыніем Красам, праконсулам Македоніі ў 29—27 гг. да н.э., унукам вядомага трыумвіра. Аднак, як рымская правінцыя, Мёзія была арганізавана толькі ў апошнія гады кіравання Аўгуста — Дыян Касій згадвае, што ў 6 г. н.э. Мёзіяй кіраваў Цэцына Север. (Dio Cassius lv. 29). Заходняя (Верхняя) Мёзія тады ж перайшла пад кіраванне рымлян і не пазней за 15 год н.э. стала рымскай правінцыяй Мёзія; Усходняя (Ніжняя) Мёзія ўвайшла ў склад залежнага ад Рыма Адрыскага царства і была далучана да правінцыі Мёзія ў 46 годзе н.э.

Пазней, адзіная правінцыя была падзелена Даміцыянам у 86 годзе на Верхнюю (лац.: Superior), заходнюю, і Ніжнюю (лац.: Inferior), усходнюю, Мёзію, названую таксама Берагавой Фракіяй (лац.: Ripa Thracia). Мяжой паміж гэтымі правінцыямі стала рака Цыбрыца (лац.: Cebrus). У кожнай з правінцый кватаравалася па два легіёны. Кіраванне правінцыямі ажыццяўлялася пракуратарам і консульскім легатам, прызначаным імператарам. Падчас вайны Траяна з дакамі, нешматлікія астатнія абшчыны мёзаў і трыбалаў, якія ненавідзілі захопнікаў, падтрымалі высілкі дакаў па выгнанні рымлян. Траян быў вымушаны заключыць з Дэцэбалам зневажальны мір.

У канцы III стагоддзя Верхняя Мёзія ўвайшла ў дыяцэзію Мёзія (разам з Македоніяй, Эпірам, Ахаяй і в. Крыт), а Ніжняя Мёзія — у дыяцэзію Фракія. У IV стагоддзі Верхняя Мёзія ўваходзіла ў дыяцэзію Дакія.

Вялікае перасяленне народаў

Асноўны артыкул: Атыла

Паводле Прыска, напады гунаў у 441 годзе на рымскія правінцыі пачаліся ў раёне горада Сінгідунум. Падставай для нападу стала выкраданне біскупам горада Марг[2] гунскіх скарбаў, верагодна, з царскіх грабніц[3]. Горад Марг быў захоплены, палі і суседнія буйнейшыя гарады на Дунаі — Сінгідун і Вімінацыум. Гуны рушылі далей на ўсход уздоўж Дуная да Ратыярыі і на поўдзень уздоўж даліны Моравы да Наіса. Горад быў захоплены. Калі Прыск у складзе візантыйскага пасольства праязджаў у 448 годзе праз Наіс, ён знайшоў яго «бязлюдным і разбураным непрыяцелямі… па беразе ракі ўсё было пакрыта касцьмі забітых у бітве.»[4] У 442 годзе ваенныя дзеянні скончыліся пасля заключэння імператарам Феадосіем міру з вандаламі[5].

У VI—VII стст. пасяляюцца славянскія плямёны, у 678 годзе Мёзія стала канечным пунктам зыходу булгараў, у 1048 годзе канечным пунктам зыходу печанегаў.

Гл. таксама

Зноскі

  1. ↑ Узвышэнне Македоніі і ўсталяванне яе гегемоніі ў Грэцыі
  2. ↑ Марг (Μάργος), горад пры ўпадзенні Моравы ў Дунай.
  3. ↑ Прыск у перакладзе Дэстуніса, фр. 2. Спусташэнне святарамі язычніцкіх магіл было нярэдкай з'явай, хоць вышэйшае духавенства выступала супраць гэтага (гл. пропаведзі Іаана Залатавуста).
  4. ↑ Прыск у перакладзе Дэстуніса, фр. 8
  5. ↑ Марцэлін Коміт паведаміў пра спусташэнне Атылам і Бледам у 442 годзе заходняй Фракіі, запіс пра наступны набег з'яўляецца толькі пад 447 годам.

Літаратура

  • Рубцов С. М., Легионы Рима на Нижнем Дунае: Военная история римско-дакийских войн. «Филоматис». Москва, 2003.

Спасылкі

Пры напісанні артыкула выкарыстаны матэрыял з Энцыклапедычнага слоўніка Бракгаўза і Эфрона (1890—1907).
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.