Маці з плошчы Мая
Madres de Plaza de Mayo
Краіна
Адрас Аргенціна Буэнас-Айрэс
Тып арганізацыі праваабарончая арганізацыя[d] і жаночая асацыяцыя[d]
Афіцыйныя мовы іспанская
Кіраўнікі
Кіраўніца Эбэ дэ Банафіні
Заснаванне
Дата заснавання 30 красавіка 1977 (46 гадоў таму)
Узнагароды
madres.org
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

«Маці з плошчы Мая» (ісп.: Madres de Plaza de Mayo) — аргенцінская праваабарончая арганізацыя, створаная ў 1977 годзе ў адказ на распачаты ваеннай дыктатурай Хорхэ Відэлы працэс нацыянальнай рэарганізацыі і з мэтай пошуку зніклых дысідэнтаў. Пазней мэтай руху стала таксама раскрыццё злачынстваў супраць чалавецтва рэжыму, асуджэння і пакарання.

Назва руху паходзіць ад плошчы Мая перад прэзідэнцкай рэзідэнцыяй у Буэнас-Айрэсе, дзе 30 красавіка 1977 года пачаліся жаночыя пратэсты, якія патрабавалі звестак пра лёс сваіх зніклых дзяцей. Пратэсты заставаліся сядзячымі, але з увядзеннем надзвычайнага стану былі разагнаныя паліцыяй.

Пасля аднаўлення дэмакратыі «Маці з плошчы Мая» працягнулі свае дэманстрацыі з патрабаваннямі пакарання ваенных, якія ўдзельнічалі ў звяржэнні Ісабель Перон, і дабіліся сваёй мэты ў 1985 годзе.

«Маці з плошчы Мая» сталі першай арганізацыяй, узнагароджанай прэміяй Сахарава за свабоду думкі (1992).

Стварэнне

У 1976—1983 гадах ваенная хунта ў Аргенціне праводзіла гэтак званую брудную вайну — тэрор, пераслед і выкраданні дысідэнтаў, сацыялістаў, левых пераністаў (партызан-мантанерас). Пасля катаванняў эскадроны смерці хавалі забітых у палях ці безыменных магілах[2].

30 красавіка 1977 года 13 жанчын на чале з Асусенай Вільяфлор дэ Вінсенці[3] сабраліся на плошчы Мая перад прэзідэнцкім палацам Каса Расада ў Буэнас-Айрэсе, нягледзячы на забарону сходаў больш за тры чалавекі[4]. У кожнай з іх ваенныя «забралі» прынамсі аднаго нашчадка.

Такія шэсці сталі паўтарацца шточацвер, паступова колькасць удзельніц расла. Яны насілі белыя шалікі як сімвал падгузкаў сваіх зніклых дзяцей, на якіх пісалі іхнія імёны і даты нараджэння. Шпацыруючы парамі, мацяркі спрабавалі дамагчыся ад урада спынення парушэння правоў чалавека[2].

Дзейнасць

Белы шалік стаў сімвалам «Мацярок з плошчы Мая»

«Маці з плошчы Мая» сталі першым значным арганізаваным рухам, які супрацьстаяў аргенцінскаму рэжыму. Такая нетрадыцыйная для жанчын Лацінскай Амерыкі актыўнасць стала шмат для каго нечаканасцю і дапамагла прыцягнуць увагу да парушэнняў правоў чалавека на міжнароднай арэне і разбурыць прапагандысцкія міфы хунты[5].

Улады рэагавалі рэакцыйнымі метадамі, называючы дзяячак руху «вар’яткамі»[6].

10 снежня 1977 годзе, у Міжнародны дзень правоў чалавека, «Маці з плошчы Мая» распаўсюдзілі газету з імёнамі сваіх зніклых дзяцей. Той жа ночы заснавальніца руху Асусена Вільяфлор была выкрадзеная, катаваная і выкінутая з самалёта[4][7]; падобны лёс спаткаў яшчэ з тузін дзяячак руху. Рэшткі некаторых з іх дагэтуль не знойдзеныя. Знікненне французскіх манашак Леані Дуке і Аліс Дамон выклікала міжнароднае абурэнне і заклікі да ААН расследаваць злачынствы супраць чалавецтва, аднак аргенцінскія ўлады заявілі пра сваю недатычнасць да выкрадання французскіх грамадзянак[8].

У 2005 годзе судмедэксперты выявілі рэшткі цел, зарытых на беразе пляжу Санта Тэрэсіта каля Буэнас-Айрэса. Па выніках ДНК-тэсту сярод іх былі ідэнтыфікаваныя Асусена Вільяфлор і яшчэ дзве з пачынальніц руху, «зніклых» у 1977[9][4].

У 1983 годзе ваенныя дыктатуры пачалі раскрываць інфармацыю пра злачынствы рэжыму, назваўшы колькасць зніклых падобным чынам — больш за 9000 чалавек. Аднак «Маці з плошчы Мая» сцвярджаюць, што іхняя колькасць магла дасягаць 30 000[2]. Большасць з іх былі старшакласнікамі, студэнтамі, маладымі спецыялістамі, прафсаюзнымі работнікамі ва ўзросце найчасцей да 35 гадоў.

У 1984 годзе ў распазнанні знойдзеных парэштак арганізацыі дапамагала генетык ЗША Мэры-Клэр Кінг. У 1985 годзе была арганізавана дзяржаўная камісія па рассьледаванні знікненняў, аднак пасля пагроз ваенных захапіць уладу парламент Аргенціны ў 1986 годзе прыпыніў следства.

«Маці з плошчы Мая» з прэзідэнтам Нестарам Кіршнерам

У 2003 годзе Кангрэс скасаваў дзеянне гэтага закона, а ў 2005 годзе ён і ўвогуле быў прызнаны неадпаведным канстытуцыі. За часам кіравання Нестара Кіршнера расследаванне ваенных злачынстваў аднавілася. Большасць удзельнікаў хунты былі асуджаныя за злачынствы супраць чалавечнасці[10].

Пасля зрынання дыктатуры «Маці з плошчы Мая» ўдзельнічаюць у адстойванні чалавечых, палітычных і грамадзянскіх правоў у Лацінскай Амерыцы і па ўсім свеце[11]. З дапамогай «Бабуляў з плошчы Мая» яны здолелі знайсці 256 зніклых дзяцей, адабраных немаўлятамі ў жанчын, якія нарадзілі іх у турмах ці лагерах.

У 1986 годзе «Маці з плошчы Мая» падзяліліся на дзве часткі. Першая, вядомая як «заснавальнікі», сканцэнтравалася на заканадаўчай дзейнасці, пошуку парэштак зніклых дзяцей, давядзенні злачынцаў да суду. Больш радыкальнае крыло — «Асацыяцыя Мацярок з плошчы Мая» — працягнулі палітычную дзейнасць, якой займаліся іхныя зніклыя дзеці. Яны адмовіліся ад дзяржаўнай дапамогі і кампенсацый, паабяцаўшы не прызнаваць сваіх дзяцей мёртвымі, пакуль дзяржава перад імі не павініцца[12]. Гэтую фракцыю падтрымала моладзь, прыхільная да сацыялізму.

26 студзеня 2006 года ўдзельніцы «Асацыяцыі Мацярок з плошчы Мая» правялі свой «Апошні марш супраціву», паколькі лічаць, што «ворага ў Доме ўрада больш няма»[13]. Яны ўхвалілі дзейнасць прэзідэнта Нестара Кіршнера ў прызнанні неканстытуцыйнымі «Закона поўнага спынення» і «закона падпарадкавання загадам»[14], паводле якіх злачынцы заставаліся непакаранымі. «Маці з плошчы Мая — заснавальнікі» працягваюць як шточацвярговыя, так і штогадовыя маршы ў памяць пра змаганне з дыктатурай.

Бабулі

У 1977 годзе паўстала яшчэ адна жаночая арганізацыя, «Бабулі з плошчы Мая» (ісп.: Asociación Civil Abuelas de Plaza de Mayo). Гэта аб’яднанне жанчын, якія займаюцца пошукам дзяцей, чые маці былі забітыя ў часы дыктатуры.

Прэміі і ўзнагароды

Гл. таксама

Крыніцы

  1. ↑ Lanata J. 10 K: Datos y hechos en los años de la grieta — Buenos Aires: 2014. — P. 470. — 584 с. — ISBN 978-950-49-3903-0
  2. 1 2 3 Meade 2016.
  3. ↑ Testimonio de Mirta Acuña de Baravalle / 09 de mayo 2012 (ісп.). Biblioteca Nacional Mariano Moreno (9 мая 2012). Праверана 12 сакавіка 2021.
  4. 1 2 3 Clare Hunter. Threads of Life: A History of the World Through the Eye of a Needle. — London: Sceptre (Hodder & Stoughton), 2019. — С. 157—159. — ISBN 9781473687912.
  5. ↑ . «Purdue University Press», article, «Textual Strategies to Resist Disappearance and the Mothers of Plaza de Mayo», 2007. Accessed: May 4, 2015.
  6. ↑ Lester Kurtz. «Movements and Campaigns», Nonviolent Conflict website, N.p., n.d. Web. 16 December 2012
  7. ↑ . «Gariwo», article, «Azucena Villaflor: A Mother of the Plaza de Mayo». Accessed: May 4, 2015.
  8. ↑ Durham, Robert B. (2014). False Flags, Covert Operations, & Propaganda. lulu.com. p. 96. ISBN 978-1312462885.
  9. ↑ . Los Angeles Times, article, "Argentines Remember a Mother Who Joined the 'Disappeared' ", 24 March 2006. Accessed: May 4, 2015.
  10. ↑ . «comisionjuiciocampodemayo.wordpress.com», article, «Listado de condenados por delitos de lesa humanidad», March 19, 2012. Accessed: February 7, 2018.
  11. ↑ . University of Denver, Case Specific Briefing Paper, «Mothers of the Plaza de Mayo: First Responders for Human Rights», 2011. Accessed: May 4, 2015.
  12. ↑ . «The Oxford International Encyclopedia of Peace», Volume 2, «Early Christianity and Antimilitarism — Mass Violence and Trends», 2010. Accessed: May 4, 2015.
  13. ↑ DyN, EFE (news agencies). Las Madres de Plaza de Mayo realizaron la última Marcha de la Resistencia. Clarin (26 студзеня 2006). Праверана March 28, 2011.
  14. ↑ Bonafini anunció que las Madres harán la última Marcha de la Resistencia. El Pais. Edant (14 студзеня 2006). Праверана 1 сакавіка 2012.

Літаратура

Спасылкі

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.