Мана́рхія — 1) форма кіравання, пры якой вярхоўная дзяржаўная ўлада належыць адной асобе — манарху (каралю, цару, імператару, герцагу, эрцгерцагу, султану, эміру і г. д.) і звычайна перадаецца па спадчыне.

Манархія — 2) форма дзяржаўнага кіравання, у якой крыніца ўлады — Бог (самадзяржаўе) або сам носьбіт дзяржаўнай улады (самаўладства), а асновай улады служаць яе маральны аўтарытэт у грамадстве і традыцыя, у сілу гэтага ўлада спадчынная. Таксама манархія — адна з найстаражытнейшых форм кіравання.

Віды манархій

  • Абсалютная манархія — манархія, якая прадугледжвае амаль неабмежаваную ўладу манарха. Пры абсалютнай манархіі ўрад або іншыя органы ўлады адказныя толькі перад манархам як кіраўніком дзяржавы, а парламент у шэрагу выпадкаў наогул адсутнічае або з’яўляецца толькі дарадчым органам пры манарху (цару, каралю і інш.).
  • Канстытуцыйная манархія — манархія, пры якой улада манарха абмежаваная канстытуцыяй. Пры канстытуцыйнай манархіі рэальная заканадаўчая ўлада належыць парламенту, а выканаўчая — ураду. Канстытуцыйная манархія існуе ў дзвюх формах: дуалістычная манархія і парламентарная манархія.
    • Дуалістычная манархія (лац.: dualis — дваісты) — канстытуцыйная манархія, у якой улада манарха абмежаваная канстытуцыяй, але манарх фармальна і фактычна захоўвае шырокую ўладу.
    • Парламентарная манархія — канстытуцыйная манархія, у якой манарх выконвае свае функцыі чыста намінальна. Пры парламентарнай манархіі ўрад адказны перад парламентам, якому належыць фармальнае вяршэнства сярод іншых органаў дзяржавы.
  • Тэакратычная манархія — манархія, пры якой палітычная ўлада належыць кіраўніку царквы або рэлігійнаму лідару.

Манархічныя дзяржавы сучаснасці

     Абсалютныя манархіі, з неабмежаванай уладай манарха     Канстытуцыйныя манархіі, у якіх манарху належыць заканадаўчая ўлада     Канстытуцыйныя манархіі, у якіх заканадаўчая ўлада належыць парламенту     Дзяржавы-члены Садружнасці Нацый, якія прызнаюць у якасці намінальнага кіраўніка дзяржавы манарха Вялікабрытаніі     Манархіі — рэгіёны (тэрыторыі з манархічным кіраваннем, якія не з'яўляюцца незалежнымі дзяржавамі і ўваходзяць у склад дзяржавы з неманархічнай формай кіравання)

У спісах прадстаўлены манархіі на 1 студзеня 2023 года. Асобным спісам прадстаўлены дамініёны — былыя англійскія калоніі, у якіх кіраўніком дзяржавы з’яўляецца кароль (каралева) Вялікабрытаніі.

Еўропа

Азія

Афрыка

Акіянія

Садружнасць нацый

Пост кіраўніка Садружнасці не з’яўляецца тытулам і не перадаецца па спадчыне. Пры змене манарха на брытанскім троне старшыням урадаў краін-членаў Садружнасці трэба прыняць фармальнае рашэнне аб прызначэнні новага кіраўніка арганізацыі.

Каралеўствы Садружнасці

У каралеўствах Садружнасці (раней называліся дамініёнамі) кіраўніком дзяржавы з’яўляецца манарх Вялікабрытаніі, прадстаўлены генерал-губернатарам.

Амерыка
Акіянія

Таксама манарх Вялікабрытаніі з’яўляецца вярхоўным правадыром  Фіджы, аднак пры гэтым не з’яўляецца кіраўніком дзяржавы.

Спадарожныя паняцці

Спасылкі

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.