Партыя маладых фінаў або канстытуцыйна-фенаманская партыя (фінск.: Nuorsuomalainen Puolue, Perustuslaillis-Suomenmielinen Puolue, шведск.: Ungfinska partiet) — ліберальная і нацыяналістычная палітычная партыя Вялікага Княства Фінляндскага. Пачыналася як рэфармісцкі рух сярод вышэйшага класа ў 1870-я гады і сфармавалася як палітычная партыя ў 1894 годзе.

Гісторыя

Індустрыялізацыя і адкрыццё фінскай эканомікі імператарам Аляксандрам II далі прастору для ліберальнай эканамічнай думкі. Маладыя фіны на канстытуцыйнай аснове выступалі супраць русіфікацыі, распачатай імператарам Мікалаем II у 1899—1905 гадах. У гэты перыяд да руху далучыліся розныя палітычныя фракцыі, якія аб’ядналіся супраць аднаго ворага — самадзяржаўнай Расійскай імперыяй. Рух аддзяліўся ад асноўнага фенаманскага руху, Фінскай партыі, праз палітычную канкурэнцыю паміж двума палітычнымі пакаленнямі, якія мелі розныя погляды на канстытуцыйны статус Фінляндыі ў Расійскай імперыі.

У 1907 годзе, пасля ўсеагульнай забастоўкі, якая спыніла першы перыяд русіфікацыі і прынесла ў Фінляндыю парламенцкую дэмакратыю з усеагульным выбарчым правам і аднапалатным парламентам, Маладыя фіны ўзялі ўдзел у першых парламенцкіх выбарах у Фінляндыі як ліберальна настроеная цэнтрысцкая партыя^[1]. Аднак ужо ў XIX-м стагоддзі ўнутры партыі адбываліся спрэчкі наконт яе палітычнай лініі, і пасля паслаблення ціску з боку Расіі асноўныя рознагалоссі паміж асобнымі групамі сталі адкрытымі і нават ішла дыскусія аб стварэнні дзвюх цалкам асобных фракцый або партый. Партыя фармальна трымалася разам, але была падзелена на дзве асноўныя групы: «вераб’і» (фінск.: varpuset) на чале з Каарла Юха Стольбергам і «ластаўкі» (фінск.: pääskyt) на чале з Ёнасам Кастрэнам і Перам Эвіндам Свінхувудам. «Вераб’і» былі ліберальнай фракцыяй, якая імкнулася да сацыяльнага лібералізму і сацыяльных рэформ. Першапачаткова яны арыентаваліся ў міжнароднай палітыцы на Вялікабрытанію і Францыю, але пасля грамадзянскай вайны ў Фінляндыі 1918 года іх падтрымка Германіі істотна ўзрасла. Члены «ластавак» былі пераважна кансерватыўнымі, часткова фундаментальна кансерватыўнымі, а часткова эканамічна ліберальнымі, але не падкрэслівалі неабходнасць сацыяльных рэформ. У часе Першай сусветнай вайны і асабліва пасля грамадзянскай вайны яны абапіраліся на Германію. Свінхувуд рашуча выступаў за Германскую імперыю і падтрымліваў манархічную палітычную сістэму Фінляндыі. Стольберг заклікаў да поўнай дэмакратыі і ўтварэння ў Фінляндыі рэспублікі. У часе гегемоніі Германіі ў 1918 годзе манархісты выйгралі палітычную бітву, і відавочная большасць Маладых фінаў прагаласавала за тое, каб нямецкі прынц Фрыдрых Карл стаў каралём Фінляндыі. Толькі Стольберг і некалькі іншых Маладых фінаў прагаласавалі супраць манархіі падчас вырашальных выбараў.

Канец партыі

Пасля паражэння Германіі ў Першай сусветнай вайне ў канцы 1918 года Маладыя фіны канчаткова падзяліліся на дзве новыя партыі. Меншасць членаў далучылася да Свінхувуда ў стварэнні кансерватыўнай, манархічнай Нацыянальнай кааліцыі (разам з большасцю Фінскай партыі), у той час як большасць далучылася да Стольберга ў стварэнні ліберальнай, рэспубліканскай Нацыянальнай прагрэсіўнай партыі. Стольберг, як першы прэзідэнт Фінляндыі, абраны 25 ліпеня 1919 года, стаў кіраўніком Фінляндскай Рэспублікі.

Невялікая эканамічна правая партыя з такой самай назвай «Маладыя фіны» была створана ў 1990-я гады і атрымала два месцы ў парламенце, але страціла іх на наступных выбарах.

Крыніцы