Вёска Ляхчыцы Герб Сцяг Краіна Беларусь Вобласць Брэсцкая Раён Кобрынскі Сельсавет Хідрынскі Каардынаты 52°05′13″ пн. ш. 24°23′45″ у. д. Унутраны падзел Дворышча, Сыло, Потаенька Першая згадка 1563 Ранейшыя назвы Ляхчычы Колькасць двароў 72 Насельніцтва 155 чалавек (2011) Часавы пояс UTC+3 Тэлефонны код +375 1642 Паштовы індэкс 225866 Аўтамабільны код 1 Ляхчыцы на карце Беларусі ±

Ляхчыцы на Вікісховішчы

Ля́хчыцы^[1] (трансліт.: Liachčycy, руск.: Ляхчицы) — вёска ў Кобрынскім раёне Брэсцкай вобласці. Уваходзіць у склад Хідрынскага сельсавета. Вёска на захадзе Палесся за 60 км ад Брэста, 15 км ад Кобрына і 18 км ад Дзівіна.

Гісторыя

Назва вёскі паходзіць ад «ляха» — незасеянага поля («ляшыць» — значыць засяваць). Паводле народнага падання, ад першага пасяленца ляха, то-бок паляка.

Каля вёскі былі знойдзены крамянёвыя наканечнікі стралы і дзіды.

Упершыню вёска згадваецца ў Рэвізіі Кобрынскай эканоміі, складзенай каралеўскім рэвізорам Дзмітрыем Сапегам у 1563 годзе^[2]. У Рэвізіі ўпершыню згадваецца і ўрочышча Княжая Гара, дзе, паводле мясцовага падання, пахавана княгіня Вольга. У 1563 годзе Ляхчыцы — сяло, 7 валок зямлі, у складзе Сялецкага войтаўства Кобрынскай эканоміі Вялікага Княства Літоўскага.

Пасля трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1794) у складзе Расійскай імперыі, у Кобрынскім павеце Слонімскай, з 1797 года Літоўскай, з 1801 — у Гродзенскай губерні.

У 1890 годзе вёска Блоцкай (Балоцкай) воласці, 913 дзесяцін зямлі. Станам на 1897 год дзейнічаў хлебазапасны магазін.

З 1921 года ў складзе Польшчы, у Блоцкай (Балоцкай) гміне Кобрынскага павета Палескага ваяводства.

З 1939 годзе ў складзе Беларускай ССР. Станам на 1940 год працавала пачатковая школа. З 15 студзеня 1940 года ў Дзівінскім раёне Брэсцкай вобласці, з 12 кастрычніка 1940 да 30 кастрычніка 1959 года ў Верхалескім сельсавеце.

Падчас 2-й сусветнай вайны, з чэрвеня 1941 да ліпеня 1944 года Ляхчыцы акупаваны нямецкімі войскамі.

У 1949 годзе 32 гаспадаркі аб’яднаны ў калгас імя Мічурына. Потым, разам з Корчыцамі, Хадынічамі, Верхалессем і Альхоўкай складалі калгас «Перамога».

З 8 жніўня 1959 года ў Кобрынскім раёне. З 1973 года перададзена з Навасёлкаўскага ў склад Хідрынскага сельсавета^[3].

Станам на 1999 год у складзе калгаса «Сцяг Перамогі», з 2004 года СВК «Раданежскі» (з цэнтрам у Корчыцах).

Станам на 2005 года ў вёсцы дзейнічалі Дом сацыяльных паслуг, крама, бібліятэка (закрыта ў 2011), таксама нядзейная новая лазня.

Каля вёскі дзве магілы ахвяр фашызму.

Дэмаграфія

• 1897 год — 38 двароў, 268 жыхароў
• 1905 год — 367 жыхароў (у вёсцы), 13 жыхароў (фальварак/маёнтак).
• 1911 год — 318 жыхароў.
• 1921 год — 40 дамоў, 214 жыхароў.
• 1940 год — 73 двары, 285 жыхароў
• 1959 год (перапіс) — 211 жыхароў
• 1970 год — 253 жыхары
• 1999 год — 72 гаспадаркі, 204 жыхароў
• 2005 год — 64 гаспадаркі, 173 жыхары
• 2011 год — 72 двары, 155 жыхароў

Самыя распаўсюджаныя прозвішчы Назарук і Барысюк.

Славутасці

• Урочышча Княжая Гара — пагорак вышынёй 10 метраў на поўдзень ад вёскі, каля каналізаванай рэчкі Трасцяніцы. Побач ёсць і вышэйшыя пагоркі.

Сучасны крыж на Княжай Гары.

Паводле мясцовага падання, княгіня Вольга, жонка князя Уладзіміра, падчас даўняй вайны была заспета пагоняй ворагаў у гэтых мясцінах, на пагорку над балотам, загінула тут і на месцы гібелі пахавана, амаль пад самай вяршыняй пагорка. З даўняга часу на магіле стаяў просты драўляны крыж, знесены бальшавікамі.

Герб Уладзімірскага княства.

Асобу княгіні атаясняюць з жонкай уладзімірскага князя Уладзіміра Васількавіча — Вольгай Раманаўнай. Князь Уладзімір Васількавіч памёр 10 снежная 1288 года ў Камянцы, сваёй жонцы тастаментам ён пакінуў блізкія да Ляхчыц мясціны — горад Кобрын і сяло Гарадзел (цяпер Гарадзец). Апошні раз княгіня Вольга Раманаўна згдана Галіцка-Валынскім летапісам Іпацьеўскага спісу пад сакавіком 1289 года^[4].

Упершыню Княжая гара згадваецца Рэвізіяй Кобрынскай эканоміі 1563 года як «Княжая Гора, урочище села Рухович»^[5]. Пазней Гару пазначалі на расійскіх XIX ст. і польскіх пачатку XX ст. картах. У канцы XIX ст. археолаг Ф. В. Пакроўскі са слоў святара запісаў: «с. Хабовічы… Блоцкай вол., Кобрынскага павета. У 5 вёрстах на паўднёвы захад ад сяла ёсць невялікі пагорак, званы ў народзе Княжая гара. Называецца так бо тут быццам у час бою забіта нейкая князёўна»^[6].

Княжая гара ўплывала на жыццё Ляхчыц і ваколіц. У Пакроўскай царкве ў Хабовічах, у прыход якой уваходзяць Ляхчыцы, захоўвалася хроніка падзей урочышча Княжая гара, а 24 ліпеня «на Вольгу» адзначаецца прастольнае храмавае свята. У Ляхчыцах распаўсюджана жаночае імя Вольга. Указам Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь ад 2 снежня 2008 года № 659 зацверджаны геральдычныя сімвалы Ляхчыц — герб і сцяг, на якіх вяўлена княгіня Вольга.

Беларуская рэспубліканская навукова-метадычная рада па пытаннях гісторыка-культурнай спадчыны пры Міністэрстве культуры Рэспублікі Беларусь 22 лютага 2012 года прыняла рашэнне ўнесці прапанову ў Савет Міністраў Рэспублікі Беларусь пра наданне статусу гісторыка-культурнай каштоўнасці тапанімічнай аб’екту — назве ўрочышча Княжая Гара, якое знаходзіцца каля Ляхчыц Кобрынскага раёна. Гэта першы тапонім, які плануецца ўзяць пад ахову дзяржавы.

• Канал Бона

Заўвагі

Літаратура

• ПСРЛ. Т. 2. Ипатьевская летопись. М.: АН СССР, 1952.
• «Полное собрание русских летописей. Том 2», pdf, 4,5 Mb
• Покровский Ф. В. Археологическая карта Гродненской губернии. Вильно, 1895.
• Акты Виленской археографической комиссии. Вильно, 1876. Т. 15
• Памяць: Кобрынскі раён. Мінск: БЕЛТА, 2002.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Ляхчыцы
• Ляхчыцы на Radzima.net
• Ляхчыцы са спадарожніка
• Ляхчыцы на карце Хідрынскага сельсавета