Лорыэн.

Лорыэн (англ.: Lorien) — у легендарыуме Дж. Р. Р. Толкіна лес у міжрэччы Андуіна і Келебранта, на ўсход ад Імглістых гор, на тэрыторыі Міжзем’я. У перакладзе з квэнья назва азначае «край сноў». Іншая назва — Латлорыэн (англ.: Lothlorien), што значыць «Лорыэн Квітнеючы». Магчымы прататып — рэальна лес Пазлвуд^[1].

Першая Эпоха

Гэтак жа, як і ў Ліхалессі, што на поўночным усходзе, жыхарамі Лорыэна былі лясныя эльфы — галадрым, якія вялі свой род ад эльфійскіх плямёнаў авары або нандар. Першапачаткова яны доўгі час жылі ў лясах, размешчаных па абодва берагі вярхоўяў Андуіна. У канцы Першай Эпохі эльфы перасяліліся на ўсходні бераг Андуіна, каб пазбегнуць суседства з гномамі. У той час лес называўся Лорыдан. Культура лясных эльфаў была пасля ўзбагачана зліццём з эльфамі, якія прыйшлі з заходніх гор напачатку Другой Эпохі; пры гэтым нават мова лясных эльфаў паступова была выцеснена мовай прышэльцаў — сіндарынам.

Сярод прыбыўшых эльфаў быў Амдзір, які стаў першым уладаром эльфаў. Менавіта Амдзір узначаліў армію Лорыэна падчас Вайны Апошняга Саюза. Разам з ім прыйшлі Галадрыэль і Келебарн, якія таксама перасеклі горы і Андуін, ратуючыся пасля знішчэння Эрэгіяна падчас Вайны эльфаў і Саўрана. Келебарн быў эльфам з племя сіндар, яго жонка Галадрыэль належала да нолдар.

Другая Эпоха

Паступова, з ростам уплыву Саўрана на землях на ўсход ад Андуіна, частка эльфаў перасялілася далей на поўнач. Астатнія эльфы выбралі Галадрыэль і Келебарна сваімі ўладарамі.

Менавіта Галадрыэль пасадзіла ў Лорыэне мэлірн — велізарныя дрэвы, якія раслі толькі ў гэтым месцы Міжзем’я — да таго моманту, як Галадрыэль падарыла саджанец маларна Сэму Гэмджы. Пасля гэтага лясы на заходнім беразе Андуіна атрымалі імя Лаўрэліндорэнан (англ.: Laurelindorenan, «Даліна Залатога Спеву») — гэта была самая старая назва, якая, аднак, не была забыта: так Лорыэн называлі Дрэвабарод і Фарамір. Пазней Лаўрэліндорэнан стаў называцца Латлорыэн — квітнеючы Лорыэн. Лясы на ўсходнім беразе Андуіна называліся Лорынанд (Залатая даліна), а пазней — «Лорыэн». Густое сярэбранае лісце дрэў Латлорыэна ўвосень становіцца ярка-залатым і трымаецца на галінах да прыходу вясны. Увесну леташняе лісце ападае, высцілаючы лясныя паляны золатам, а на галінах, адначасова з новым лісцем, распускаюцца залаціста-жоўтыя кветкі, якія напаўняюць паветра мядовым водарам.

Пад імем «Лорыэн» лясы вядомыя даўжэй усяго. На мове рахірым гэтыя месцы называюцца Двімордэн — чароўны лес (ад «двімар» — «здань», намёк на магію эльфаў).

Гэта магія праявілася ў поўнай меры, калі Галадрыэль атрымала магічны пярсцёнак, сіла якога напаўняла зямлю, ратуючы расліннасць, якая пакрывае яе, ад гібелі. Пры дапамозе гэтага пярсцёнка Галадрыэль стварыла па падабенстве Пояса Меліян магутную абарону сваёй зямлі ад сіл зла. Толькі прыход самага Саўрана мог бы зламаць яе.

Пасярод Лорыэна размешчаны Керын-Амрат — Курган Горкага Смутку, на якім пахаваны першы ўладар Лорыэна. Паводле Пунсовай Кнігі, там «нават у самыя суровыя зімы не завядаюць эльдарскія заўсёды жывыя кветкі і шамаціць пра мінулае вечназялёная трава». На поўдзень ад Керын-Амрата на велізарным узгорку знаходзіцца сталіца Лорыэна — горад Карас-Галадан, акружаны ровам і высокай земляной сцяной, рэзідэнцыя ўладароў Лорыэна. Таксама на гэтым узгорку размяшчалася жыллё астатніх лорыэнскіх эльфаў. Гэта жыллё — талан ці па-эльфійску флет — уяўляла сабой драўляныя памосты ў галінах мэлірн. На вяршыні ўзгорка стаіць найвышэйшы з мэлірн — там змяшчаліся палаты Келебарна і Галадрыэль. На паўднёвы ўсход ад гэтага маларна ляжалі сады Галадрыэль, у якіх можна было з дазволу Уладаркі зазірнуць у яе знакамітае Люстэрка.

Трэцяя Эпоха

Лорыэн доўгі час заставаўся ўбаку ад вайны супраць Саўрана. Падобна Дорыяту, Лорыэн да пары не ўдзельнічаў у бітвах супраць Саўрана і заставаўся загадкай для жыхароў навакольных земляў. У гады Вайны Пярсцёнка на яго тройчы нападалі оркі з Дол-Гулдура, аднак Лорыэн выстаяў. З падзеннем Саўрана лорыэнскае войска перайшло ў контрнаступленне, узяло Дол-Гулдур штурмам і разбурыла яго сцены. Неўзабаве пасля гэтага ў пачатку Чацвёртай Эпохі Галадрыэль пакінула Міжзем’е, а Келебарн адвёў сваіх падданых у Ліхалессе, і з іх сыходам гісторыя Лорыэна завяршылася.

Пасля смерці караля Элесара яго жонка Арвен прыйшла ў Латлорыэн і спачыла на ўзгорку Керын-Амрат.

Імя і вобраз Лорыэна ў сучаснай культуры

Зноскі