Смаленскае княства — княства ў складзе Кіеўскай Русі, затым самастойнае, існавала да 1404 года, калі было ўключана ў склад Вялікага Княства Літоўскага.

Першы вядомы смаленскі князь — Станіслаў Уладзіміравіч, малодшы сын вялікага князя кіеўскага Уладзіміра Святаслававіча, знаходзіўся на смаленскім княжанні пры жыцці бацькі. У 1050-я гады на смаленскім стальцы княжылі малодшыя сыны Яраслава Мудрага, у 1070-я — унук Яраслава Уладзімір Манамах. Пачынаючы з 1090-х гадоў Смаленск становіцца пастаянным месцам княжання. Аж да 1125 года (з кароткім перапынкам) ім кіруюць сыны Уладзіміра Манамаха. У 1125 годзе князем стаў унук Манамаха Расціслаў Мсціславіч. Ён і яго нашчадкі кіравалі Смаленскім княствам аж да поўнай страты княствам самастойнасці напачатку XV стагоддзя.

Ніжэй прыведзены максімальна поўны спіс князёў за ўвесь час існаванні Смаленскага княства.

Смаленск у складзе Кіеўскай Русі

№Гады княжання ў СмаленскуПартрэтІмяГады жыццяПаходжаннеЗаўвагі
1каля 988 ці каля 1010 — раней 1015
Станіслаў Уладзіміравіч(984/987 — да 1015)сын вялікага князя кіеўскага Уладзіміра Святаславіча
21054—1056/1057
Вячаслаў Яраславіч(1033/1036—1056/1057)сын вялікага князя кіеўскага Яраслава Мудрагаатрымаў Смаленскае княства пасля смерці бацькі
31056/1057—1060
Ігар Яраславіч(1033/1036—1060)сын вялікага князя кіеўскага Яраслава Мудрагауспадкоўваў Смаленск пасля смерці брата Вячаслава, раней — князь уладзіміра-валынскі
41073—1078
Уладзімір Усеваладавіч Манамах(1053—1125)унук Яраслава Мудрага, сын пераяслаўскага князя Усевалада Яраславічаатрымаў Смаленск пасля выгнання з Кіева князя Ізяслава і перамяшчэння Усевалада на княжанне ў Чарнігаў; пазней чарнігаўскі, пераяслаўскі князь, вялікі князь кіеўскі
5каля 1093—1095
Мсціслаў Уладзіміравіч(1076—1132)унук Усевалада Яраславіча, сын пераяслаўскага князя Уладзіміра Манамахапасаджаны ў Смаленск бацькам; раней князь наўгародскі, растоўскі; пазней — растоўскі, наўгародскі, белгарадскі, вялікі князь кіеўскі
61095
Ізяслаў Уладзіміравіч(?—1096)унук Усевалада Яраславіча, сын пераяслаўскага князя Уладзіміра Манамахаперакладзены ў Смаленск наўзамен брата Мсціслава; раней князь курскі, пазней — мурамскі
71095—1097
Давыд Святаславіч(каля 1050—1123)унук Яраслава Мудрага, сын вялікага князя кіеўскага Святаслава Яраславічазаняў Смаленск, выгнаўшы з яго князя Ізяслава; раней князь пераяслаўскі, мурамскі, наўгародскі; пазней — чарнігаўскі
81097—1113 (магчыма, былі суправіцелямі ці змянялі адзін аднаго)
Святаслаў Уладзіміравіч(?—1114)унук Усевалада Яраславіча, сын пераяслаўскага князя Уладзіміра Манамахапазней князь пераяслаўскі
9
Яраполк Уладзіміравіч(1082—1139)унук Усевалада Яраславіча, сын пераяслаўскага князя Уладзіміра Манамахапазней князь пераяслаўскі, вялікі князь кіеўскі
101113—1127[1]
Вячаслаў Уладзіміравіч(каля 1083—1154)унук Усевалада Яраславіча, сын вялікага князя кіеўскага Уладзіміра Манамахаатрымаў у спадчыну Смаленск ад брата Святаслава; пазней князь тураўскі, пераяслаўскі, перасопніцкі, вышгарадскі, вялікі князь кіеўскі

Дынастыя Расціславічаў

№Гады княжання ў СмаленскуПартрэтІмяГады жыццяПаходжаннеЗаўвагі
111127—1159
Расціслаў Мсціславіч(каля 1108—1167)сын вялікага князя кіеўскага Мсціслава Уладзіміравічаадначасова князь наўгародскі і вялікі князь кіеўскі (1054—1055), пазней вялікі князь кіеўскі (1159—1167)
121159—1171
Раман Расціславіч
(першае княжанне)		(?—1180)сын Расціслава Мсціславічапазней вялікі князь кіеўскі (1171—1172)
131171—1172
Яраполк Раманавіч
(першае княжанне)		(? — пасля 1177)унук Расціслава Мсціславіча, сын Рамана Расціславіча
141172—1174
Раман Расціславіч
(другое княжанне)		(?—1180)сын Расціслава Мсціславічапазней вялікі князь кіеўскі (1174—1176)
151174—1175
Яраполк Раманавіч
(другое княжанне)		(? — пасля 1177)унук Расціслава Мсціславіча, сын Рамана Расціславічапазней князь трыпольскі
161175—1176
Мсціслаў Расціславіч Храбры(?—1180)сын Расціслава Мсціславічараней князь белгарадскі, пазней — князь наўгародскі
171176—1180
Раман Расціславіч
(трэцяе княжанне)		(?—1180)сын Расціслава Мсціславічаадначасова князь наўгародскі
181180—1197
Давыд Расціславіч(1140—1197)сын Расціслава Мсціславічараней князь наўгародскі, таржокскі, віцебскі, вышгарадскі
191197—1213/1214
Мсціслаў Раманавіч Стары(?—1223)унук Расціслава Мсціславіча, сын Рамана Расціславічараней князь пскоўскі, белгарадскі, пазней — вялікі князь кіеўскі (1213/1214—1223)
201213/1214—1219
Уладзімір Рурыкавіч(1187—1239)унук Расціслава Мсціславіча, сын Рурыка Расціславічараней князь пераяслаўскі пазней — князь оўруцкі, вялікі князь кіеўскі (1223—1235, 1235—1239)
211219—1230
Мсціслаў Давыдавіч(1193—1230)унук Расціслава Мсціславіча, сын Давыда Расціславіча
221230—1232
Расціслаў Мсціславіч(? — пасля 1239)унук Давыда Расціславіча, сын Мсціслава Давыдавічапазней вялікі князь кіеўскі (1239)
231232—1238/1239
Святаслаў Мсціславіч(? — ?)унук Рамана Расціславіча, сын Мсціслава Раманавіча Старогараней князь наўгародскі, полацкі
241238/1239—1249
Усевалад Мсціславіч(? — 1249)унук Рамана Расціславіча, сын Мсціслава Раманавіча Старогараней князь пскоўскі, наўгародскі
251249—1278
Глеб Расціславіч(? — 1278)унук Мсціслава Давыдавіча, сын Расціслава Мсціславіча
261278—1279
Міхаіл Расціславіч(? — 1279)унук Мсціслава Давыдавіча, сын Расціслава Мсціславічараней князь мсціслаўскі
271279/1280—1297
Фёдар Расціславіч Чорны(1233/1240 — 1299)унук Мсціслава Давыдавіча, сын Расціслава Мсціславічаадначасова князь яраслаўскі, мажайскі
281297—1313
Аляксандр Глебавіч(? — 1313)унук Расціслава Мсціславіча, сын Глеба Расціславічараней князь мсціслаўскі
291313—1359
Іван Аляксандравіч(? — 1359)унук Глеба Расціславіча, сын Аляксандра Глебавіча
301359—1386
Святаслаў Іванавіч(? — 1386)унук Аляксандра Глебавіча, сын Івана Аляксандравіча
311386/1387—1392
Юрый Святаславіч
(першае княжанне)		(? — 1407)унук Івана Аляксандравіча, сын Святаслава Іванавіча
321392—1395
Глеб Святаславіч(каля 1355—1399)унук Івана Аляксандравіча, сын Святаслава Іванавіча
331395—1401
Раман Міхайлавіч Маладой(?—1401)з чарнігаўскіх князёў, пляменнік Івана Аляксандравічараней князь бранскі і чарнігаўскі; пасаджаны ў Смаленск вялікім князем літоўскім Вітаўтам у якасці намесніка
341401—1404
Юрый Святаславіч
(другое княжанне)		(? — 1407)унук Івана Аляксандравіча, сын Святаслава Іванавіча

Гл. таксама

Зноскі

  1. ↑ У В. М. Тацішчава згадваецца таксама Глеб Уладзіміравіч, які трымаў Смаленскую зямлю з 1113 года сумесна з братам Вячаславам, а ў 1118 годзе стаў пераяслаўскім князем. Існаванне князя Глеба прызнаецца не ўсімі гісторыкамі.

Літаратура

  • Кузьмин А. В. Князья Можайска и судьба их владений в XIII—XIV в.: Из истории Смоленской земли // Древняя Русь. Вопросы медиевистики. — 2004. — № 4 (18).
  • Веселовский С. Б. Всеволожи-Заболотские // Веселовский С. Б. Исследования по истории класса служилых землевладельцев. — М., 1969. — С. 331—358.
  • Веселовский С. Б. Смоленские князья [Фоминские, Полевы, Еропкины, Порховские] // Веселовский С. Б. Исследования по истории класса служилых землевладельцев. — М., 1969. — С. 359—373.
  • Веселовский С. Б. Монастыревы // Веселовский С. Б. Исследования по истории класса служилых землевладельцев. — М., 1969. — С. 374—396.
  • Любимов С. В. Жижемские // Любимов С. В. Опыт исторических родословий: Гундоровы, Жижемские, Несвицкие, Сибирские, Зотовы и Остерманы. — Пг., 1915. — С. 14—34. (Присутствуют ошибки и сбои в поколениях).
  • Рапов О. М. Княжеские владения на Руси в X — первой половине XIII в. — М., 1977.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.