Канфлікт у Македоніі
Асноўны канфлікт: Югаслаўскія войны
Рэгіёны Македоніі, у якіх вяліся ваенныя дзеянні
Рэгіёны Македоніі, у якіх вяліся ваенныя дзеянні
Дата 22 студзеня — 12 лістапада 2001[1]
Месца Македонія
Прычына імкненне албанцаў да незалежнасці
Вынік Охрыдскае пагадненне: перамога македонскіх сіл, пераход да наладжвання мірнага жыцця, працяг партызанскага змагання
Праціўнікі
Сцяг Паўночнай Македоніі Македонія:

Пры падтрымцы:

Албанія Албанскія сепаратысты:
    • АНВ (да 27 верасня 2001 года)
    • АВПМБ (з сакавіка па чэрвень 2001 года)[8]
    • АНА (са жніўня 2001 года)

Пры падтрымцы:
Камандуючыя
Сцяг Паўночнай Македоніі Борыс Трайкаўскі

Сцяг Паўночнай Македоніі Любе Бошкаскі Сцяг Паўночнай Македоніі Любча Георгіеўскі

 Алі Ахмеці Здаўся

Фазлі Веліу Здаўся
Сілы бакоў
15 000 чалавек 6 000 — 7 000 чалавек
Страты
70 загінулі[12][13] 700-800 загінулі[12][13]

    Канфлікт у Македоніі — інтэнсіўныя міжэтнічныя сутыкненні паміж македонцамі і албанскімі сепаратысцкімі групоўкамі са студзеня па лістапад 2001 года. Фармальна завяршыўся падпісаннем Охрыдскага пагаднення 13 жніўня 2001 года.

    Албанцы ў Македоніі

    Істотная албанская меншасць з'явілася на тэрыторыі сучаснай Македоніі ў часы Асманскай імперыі. У 1980-я гады ў Саюзнай Югаславіі ў сербскім Косава ўлады распачыналі супраць албанскай меншасці моцныя рэпрэсіўныя меры. Аналагічныя меры распачыналіся ўладамі і ў Македоніі[14].

    На момант распаду Югаславіі у 1991 годзе ў Македоніі албанцы складалі 21 % насельніцтва[15], ці 427 000 чалавек. Албанцы байкатавалі рэферэндум пра незалежнасць Македонію 8 верасня 1991 года. У студзені 1992 албанская меншасць на ўласным рэферэндуме выказалася за аўтаномію албанскіх раёнаў рэспублікі[16].

    Сітуацыю пагоршыла прыбыццё больш 200 тысяч албанскіх уцекачоў з Косава[17][18].

    Пасля таго, як у 1996—1999 гадах на поўдні суседняй Сербіі дзеянні албанскай Арміі вызвалення Косава (АВК) завершыліся поспехам, і ў край былі ўведзены міжнародныя міратворчыя сілы, у албанскай Македоніі на ўзор АВК пачалі стварацца албанскія ўзброеныя фармаванні пад кіраўніцтвам Алі Ахмеці. Аб'яднанне гэтых арганізацый атрымала назву Армія нацыянальнага вызвалення. У студзені 2001 года баевікі пачалі актыўныя дзеянні.

    Актыўная фаза канфлікту

    У пачатку 2001 года на паўночным захадзе краіны пачасціліся выпадкі нападаў на паліцыю і вайскоўцаў. Спачатку македонскія сілы бяспекі нічога не распачыналі супраць албанскіх фармаванняў. Аднак мясцовыя македонцы запатрабавалі абараніць іх, ці яны былі гатовы самі закупляць зброю і даваць адпор албанцам. Сутыкненні македонцаў і албанцаў сталі сталымі, і становішча ў албанскіх анклавах стала напальвацца. Сур'ёзныя сутыкненні албанскіх сепаратыстаў і македонскіх сіл бяспекі адбыліся ў Цетава.

    Пагадненне пра перамір'е

    У лістападзе таго ж года паміж албанскімі баевікамі і македонскім урадам было дасягнута пагадненне пра перамір'е. Па ім албанскія ўзброеныя фармаванні раззбройваліся, а македонскі ўрад абавязваўся пашырыць правы албанскага насельніцтва. У дамове таксама была прапісана новая дэцэнтралізаваная сістэма македонскай дзяржавы.

    Бягучая сітуацыя

    Пасля канфлікту 2001 года ў Македоніі таксама адбываліся выступы паўстанцаў (галоўным чынам на поўначы краіны). Канфлікты не дасягалі крытычнага роўня, не патрабавалі ўмяшання міжнароднай супольнасці і вырашаліся ўрадам Македоніі.

    7 лістапада 2004 года ў Македоніі прайшоў рэферэндум пра статус і прывілеі этнічных албанцаў. Рэферэндум праваліўся з-за нізкай яўкі, але выклікаў грамадскі рэзананс у краіне і ўздым нацыяналістычных сіл.

    У канцы 2008 года Алі Ахмеці — лідар партыі ДСІ (Дэмакратычны саюз за інтэграцыю), заявіў, што НЛА гатова аднавіць дзеянні, калі македонскія палітыкі будуць праводзіць курс на цэнтралізацыю дзяржавы і прыгнятаць албанскую меншасць.

    Становішча не перастала быць напружаным і з-за косаўскага прэцэдэнту, у выніку якога Косаўскі край абвясціў пра сваю незалежнасць. Шмат у чым з-за супярэчнасцей паміж албанцамі і македонцамі ў краіне ў кастрычніку 2008 года Македонія афіцыйна прызнала Косава.

    Гл. таксама

    Зноскі

    1. ↑ Analiza Makedonskog Konflikta | Sense Agency | Vest Архівавана 24 верасня 2014.
    2. ↑ Македония закрыла границу с Косово. NEWSru (4 марта 2001). Архівавана з першакрыніцы 7 чэрвеня 2012. Праверана 19 мая 2012.
    3. ↑ Македония заявила о готовности к военной операции на границе с Косово. NEWSru (5 марта 2001). Архівавана з першакрыніцы 7 чэрвеня 2012. Праверана 19 мая 2012.
    4. ↑ Zerkalo Nedeli. Paper critical of Western call on Ukraine to stop selling arms to Macedonia. Free Republic (28 лютага 2002). Праверана 5 May 2015.
    5. ↑ Carlotta Gall. Rebels Secure a Base in Macedonian Town. New York Times (23 ліпеня 2001). Праверана 5 May 2015.
    6. ↑ Taras Kuzio. UKRAINE FORGES MILITARY ALLIANCE WITH MACEDONIA. The Jamestown (31 кастрычніка 2001). Праверана 5 May 2015.
    7. ↑ Uppsala conflict data expansion. Non-state actor information. Codebook pp. 365
    8. ↑ Македония — это надолго. NEWSru (26 марта 2001). Архівавана з першакрыніцы 7 чэрвеня 2012. Праверана 19 мая 2012.
    9. ↑ Сообщники Усамы бен Ладена воевали на стороне албанских боевиков в Македонии. NEWSru (18 сентября 2001). Архівавана з першакрыніцы 7 чэрвеня 2012. Праверана 19 мая 2012.
    10. ↑ Боевые действия в районе Радуши (09 - 12.08.2001). ArtOfWar.ru (4 красавіка 2014). Архівавана з першакрыніцы 29 студзеня 2017. Праверана 9 ліпеня 2016.
    11. ↑ "Macedonia's Civil War: 'Made in the USA'", Antiwar.com, August 20, 2001
    12. 1 2 Премьер-министр Македонии накажет виновных в межэтнических кофликтах — Российская Газета
    13. 1 2 Убийство пяти мужчин стало причиной массовых беспорядков в Македонии | В мире | Лента новостей «РИА Новости»
    14. ↑ The Albanian Question in Macedonia: Implications of the Kosovo Conflict for Inter-Ethnic Relations in Macedonia
    15. ↑ Vladimir Ortakovski (2001): Interethnic relations and minorities in the Republic of Macedonia, Sts. Cyril and Methodius University, Skopje
    16. ↑ Кругосвет
    17. ↑ BBC News | Europe | Refugees refuse to move to Albania
    18. ↑ Refworld | Macedonia: Towards Destabilisation? The Kosovo Crisis Takes Its Toll On Macedonia

    Спасылкі

    This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.