Канаеў на карце Казахстана   | ||||||||||||||
Канаеў (каз.: Қонаев; да мая 2022 года — Капшагай, або Капчагай) — горад у Казахстане, з 8 чэрвеня 2022 года адміністрацыйны цэнтр Алмацінскай вобласці ў яе новых межах (пасля вылучэння са складу дадзенай вобласці новаўтворанай Жэтысускай вобласці). Размешчаны на поўдні краіны, на беразе ракі Ілі. У горадзе ёсць пляжы на беразе вадасховішча і найбуйнейшая ў краіне ігральная зона.
Этымалогія назвы
Першапачатковае найменне будучага горада — Новаілійск. Назва паказвала на тое, што ў новы пасёлак былі пераселены жыхары пасёлка Ілі (быў заснаваны як Ілійскі выселак, пазней называўся Ілійск, затым у 1938 годзе быў ператвораны ў рабочы пасёлак і перайменаваны ў Ілі; часам лічыцца, што зыходнай назвай населенага пункта было Ілібалык, літара. «Ілійская рыба»[2]), які павінен быў быць затоплены водамі новага вадасховішча. Указам Прэзідыума Вярхоўнага Савета Казахскай ССР ад 9 ліпеня 1970 года Новаілійск быў перайменаваны ў Капчагай[3]. Казахская назва Капчагай перакладаецца як «вузкая цясніна» або «сціснутая зямля»[4]. 3 мая 2022 года горад быў перайменаваны ў Канаеў (каз.: Қонаев) у памяць аб Дзінмухамедэ Кунаеве[5], першым сакратары ЦК Кампартыі Казахстана, фактычным кіраўніку Казахскай ССР з 1960 па 1986 год.
Геаграфія
Размешчаны на беразе Капчагайскага вадасховішча, на рацэ Ілі каля скрыжавання яе чыгункай, за 56 км на поўнач ад Алма-Аты.
Гісторыя
Гісторыя развіцця і ўзнікнення горада звязана з пачаткам будаўніцтва Капчагайскай ГЭС. На месцы будаўніцтва вадасховішча першапачаткова быў размешчаны пасёлак Ілі, больш за 5 000 чалавек былі пераселены ў новы пасёлак Новаілійск, пасёлак Жэтыген і ў зноў створаны рыбалавецкі калгас, цяпер сяло Арна. 29 верасня 1969 года ў 4 гадзіны 15 хвілін мясцовага часу была перакрыта рака Ілі. 26 снежня гэтага ж года пачаўся першы этап запаўнення вадасховішча. Увесну 1970 года пасёлак Ілі сышоў на дно вадасховішча. 9 ліпеня 1970 года ўказам Прэзідыума Вярхоўнага Савета Казахскай ССР пасёлак аднесены да катэгорыі гарадоў абласнога падпарадкавання, і яму была прысвоена назва Капчагай.
За гады савецкай улады ў горадзе і яго ваколіцах створана прамысловая інфраструктура, уступілі ў строй заводы: фарфоравы, жалезабетонных канструкцый, высокадакладных прыбораў; элеватар, хлебазаводы, маслазаводы, рыбаапрацоўчы комплекс.
У канцы 1980-х гадоў у горадзе дыслакаваўся 751-ы асобны інжынерна-сапёрны батальён УС СССР.
З распадам СССР дзяржаўныя заводы і прадпрыемствы былі прададзены дзяржавай па праграме прыватызацыі ў прыватныя рукі і пасля спынілі існаванне[6].
У 1998 годзе ў падпарадкаванне гарадскога акімата ўвайшлі вёскі Зарэчны і Шэнгельды разам з сельскімі акругамі[4].
З сярэдзіны 2000-х гадоў узбярэжжа Капчагайскага вадасховішча, якое з’яўляецца водаахоўнай зонай, пачало актыўна забудоўвацца пад прыватныя міні-матэлі і кафэ, бясплатных грамадскіх пляжаў для адпачынку практычна не засталося. З-за забудовы прыбярэжнай водаахоўнай зоны адбылося забруджванне вод каналізацыйнымі адходамі.
У 2007 годзе прыняты закон «Аб ігральным бізнесе», па якім казіно і залы гульнявых аўтаматаў падлягалі размяшчэнню ў Алмацінскай вобласці на ўзбярэжжы Капшагайскага вадасховішча і ў Шчучынскім раёне Акмалінскай вобласці.
16 сакавіка 2022 года прэзідэнт Касым-Жамарт Такаеў заявіў, што падтрымлівае перайменаванне Капшагая ў Канаеў. Таксама было прапанавана зрабіць яго новым цэнтрам Алмацінскай вобласці, ад якой аддзеліцца Жэтысуская вобласць з абласным цэнтрам у Талдыкаргане. 3 мая 2022 года прэзідэнт падпісаў указ аб перайменаванні горада[5].
Таксама 3 мая 2022 года выйшаў указ аб пераносе адміністрацыйнага (абласнога) цэнтра Алмацінскай вобласці з горада Талдыкарган у Канаеў. Указ уведзены ў дзеянне 8 чэрвеня 2022 года[7].
Інфраструктура
У горадзе знаходзяцца Капчагайская ГЭС, прамысловыя прадпрыемствы: «Капчагайский фарфор», «Мостострой-Капчагай», «Рыбпром», «ACRYLATE», «Polimermetall-T», «Zhersu Metal», «Knauf Gips», «Аян» у тым ліку некалькі сумесных прадпрыемстваў[4].
Сферу забаў прадстаўляюць казахстанска-італьянскі комплекс «Капчагайскі аквапарк»[4]. і ігральная зона «Капчагай»[8].
Транспарт
Цягнікі, якія праходзяць праз горад Канаеў:
| # | Цягнікі | # | Цягнікі |
|---|---|---|---|
| 1 | Алма-Ата — Семей | 2 | Алма-Ата — Паўладар |
| 3 | Ташкент — Новасібірск | 4 | Кызыларда — Семей |
| 5 | Бішкек — Новасібірск | 6 | Алма-Ата — Урумчы |
| 7 | Алма-Ата — Усць-Каменагорск | 8 | Алма-Ата — Сары-Эзэк |
| 9 | Алма-Ата — Новасібірск | 10 | Алма-Ата — Дастык |
Заўвагі
- ↑ http://stat.gov.kz/api/getFile/?docId=ESTAT305821
- ↑ В. В. БартольдРаботы по исторической географии 2002
- ↑ ҚАПШАҒАЙ ҚАЛАЙ САЛЫНДЫ?. Архівавана з першакрыніцы 11 мая 2022. Праверана 6 мая 2022.
- 1 2 3 4 Капшагай // Казахстан. Национальная энциклопедия (руск.). — Алматы: Қазақ энциклопедиясы, 2005. — Т. III. — ISBN 9965-9746-4-0.
- 1 2 О переименовании города Капшагая Алматинской области в город Қонаев. akorda.kz (3 мая 2022). Архівавана з першакрыніцы 3 мая 2022. Праверана 3 мая 2022.
- ↑ Lost-Вегас: Капчагай, которого мы не увидим — Аналитический интернет-журнал Vласть (руск.). vlast.kz. Архівавана з першакрыніцы 6 жніўня 2018. Праверана 6 жніўня 2018.
- ↑ О некоторых вопросах административно-территориального устройства Республики Казахстан — Официальный сайт Президента Республики Казахстан (руск.). Akorda.kz. Архівавана з першакрыніцы 4 мая 2022. Праверана 4 мая 2022.
- ↑ Игровые регионы Казахстана как частичка Вегаса в степи. KZ Gaming Congress (26 лютага 2016). Архівавана з першакрыніцы 15 снежня 2019. Праверана 15 снежня 2019.