Кабукі (яп.: 歌舞伎 — літар. «песня, танец, майстэрства», «майстэрскія спевы і танцы») — адзін з відаў традыцыйнага тэатра Японіі. Уяўляе сабой сінтэз спеваў, музыкі, танца і драмы. Выканаўцы кабукі выкарыстоўваюць складаны грым і касцюмы з вялікай сімвалічнай нагрузкай.

Артысты кабукі паказваюць бой самураяў

Этымалогія слова "кабукі"

Слова «кабукі» паходзіць ад дзеяслова «кабукі», які літаральна азначае «адхіляцца». Пазней слова "кабукі" пачало пазначацца кітайскімі іерогліфамі, а «кабукі» паступова выйшла з ужытку.

Слова «кабукі» ў яго арыгінальным напісанні на японскай мове складаецца з трох іерогліфаў - 歌舞 伎, дзе сімвалы 歌舞 (кабу) азначаюць словазлучэнне «песня і танец», а знак 伎 (кі) - «майстэрства». У пачатку XVII стагоддзя ў якасці амонімаў для кі выкарыстоўваліся іерогліфы «кваліфікаваная жанчына» і «гульня». Такая камбінацыя знакаў дае апісанне драмы, якая ў той час уяўляла сабой прадстаўленні, якія складаліся з танцаў, песень і скетчаў з драматычным складнікам.

Гісторыя

Узнік у 16 стагоддзі на аснове народнага тэатра і народнага танца.

Першапачаткова трупы складаліся пераважна з жанчын (она-кабукі), пасля іх забароны ў 1629 годзе — з хлопчыкаў-падлеткаў (вакасю-кабукі), з 1651 года — выключна з мужчын (яра-кабукі), якія выконвалі і жаночыя ролі (анагата).

Гісторыя драматургіі кабукі звязана з развіццём гутарковай драмы (нёгэн), якой папярэднічаў народны вулічны фарс 14-15 стагоддзяў. Ігра акцёраў будавалася на аснове пераймання рэчаіснасці (манамантэ) і перадачы ўнутранага свету, стану чалавека.

Галоўныя жанры кабукі — пачуццёвая меладрама і бытавая драма.

Росквіт кабукі пачынаецца з канца 17 стагоддзя. Завершаную форму набыў у другой палове 18 стагоддзя, калі ў рэпертуар увайшлі п'есы тэатра марыянетак, пантаміма, склаліся дакладна вызначаныя тэхніка ігры акцёраў (ката), амплуа (герой, нягоднік, дзяўчына, хлопец і інш.), сістэма дэкарацый і абсталявання сцэны, акцёрскія дынастыі.

З 1870-х гадоў кабукі рэфармаваўся, часткова набыў еўрапейскія рысы.

У 1980-я гады пачалося абнаўленне тэатра і яго новы ўздым.

У сучасным кабукі захаваліся асаблівая ўмоўная манера выканання, кананічныя позы, грым, дэкарацыі і інш.

Сучаснасць

У сучаснай Японіі кабукі застаецца даволі папулярным жанрам - ён самы папулярны від тэатральнага мастацтва сярод усіх традыцыйных японскіх драматычных жанраў. Многія вядучыя акцёры кабукі часта здымаюцца ў кіно і на тэлебачанні (Банда Тамасабура V сыграў некалькі роляў (у тым ліку і жаночых) у кінафільмах).

У некаторых тэатральных трупах жаночыя ролі зноў пачалі выконваць жанчыны, а пасля Другой сусветнай вайны быў сфармаваны цалкам жаночы калектыў кабукі Іцікава Кабукі-дза.

24 лістапада 2005 года кабукі увайшоў у «Трэцюю Дэкларацыю шэдэўраў вуснай спадчыны чалавецтва» ЮНЕСКА.

Літаратура

• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.7: Застаўка — Кантата / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 1998. — Т. 7. — 608 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0130-3.
• Культуралогія: Энцыклапедычны даведнік. Менск: Беларуская Энцыклапедыя, 2003. ISBN 985-11-0277-6
• Brandon, James R. (2009). Kabuki's Forgotten War: 1931–1945. University of Hawaii Press. ISBN 0-8248-3200-0.