Горад
Залаэгерсег
Zalaegerszeg
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||
За́лаэгерсег (венг.: Zalaegerszeg) — горад на захадзе Венгрыі, адміністрацыйны цэнтр медзье Зала. Насельніцтва 59 275[1] чал. (на 1 студзеня 2014 г.)
Геаграфія і транспарт
Залаэгерсег размешчаны ў Заходне-Задунайскім краі прыкладна за 200 кіламетраў на паўднёвы захад ад Будапешта і за 35 кіламетраў на паўночны захад ад заходняга ўскрайка возера Балатан. Прыкладна за 40 кіламетраў на захад праходзіць граніца з Аўстрыяй і Славеніяй. У горадзе ёсць чыгуначная станцыя. Праз Залаэгерсег праходзіць аўтадарога Е65 Вашвар — Залаэгерсег — Надзьканіжа. Залаэгерсег стаіць на рацэ Зала (басейн Балатана).
Гісторыя
Упершыню горад згаданы ў 1247 годзе як Эгерскуг, а ў 1293 годзе як Эгерсег. У 1266 кароль Бела IV далучыў горад да Веспрэмскай дыяцэзіі, і Эгерсег стаў кіравацца веспрэмскімі біскупамі. У XIV стагоддзі Эгерсег быў найбуйнейшым горадам рэгіёна. У перыяд паміж 1368 і 1389 годам меў статус вольнага каралеўскага горада, аднак затым ізноў адышоў да веспрэмскіх біскупаў, ва ўласнасці якіх знаходзіўся да 1848 года. У 1381 годзе ў горадзе была пабудавана першая каменная царква. Насельніцтва горада хутка расло, Эгерсег стаў «дэ-факта» сталіцай камітата Зала.
Пасля паражэння ў бітве пры Мохачы ў 1526 годзе, калі войскі Асманскай імперыі пачалі заваявальныя паходы на венгерскія землі, у горадзе пачалі праводзіцца фартыфікацыйныя працы, узведзены сцены і крэпасць. Упершыню туркі напалі на горад у 1570-х гадах, аднак спробы ўзяць Эгерсег не ўвянчаліся поспехам. Паколькі буйны горад Надзьканіжа, якія ляжаў на поўдні, быў туркамі ўзяты, стратэгічнае значэнне Эгерсега значна ўзрасло. Другая турэцкая спроба заваяваць горад у 1616 годзе зноў правалілася. Эгерсег быў акупаваны туркамі толькі ў 1664, аднак у канцы XVII стагоддзя быў вызвалены ад туркаў аўстрыйскай арміяй разам з усёй Венгрыяй.
У XVIII стагоддзі сталіца камітата ўжо афіцыйна была перанесена ў Эгерсег. У 1730 годзе ў горадзе пабудавана барочная ратуша, а ў 1760 годзе вялікая царква. У XIX стагоддзі роля горада паступова пачала памяншацца, Надзьканіжа і Кестхей, якія хутка раслі сталі ствараць канкурэнцыю сталіцы камітата, на перыяд 1870—1885 гг. Эгерсег нават страціў статус горада. У XIX стагоддзі горад сталі называць Залаэгерсег, гэта значыць «Эгерсег на Зале». У 1890 годзе праз горад прайшла чыгунка. На мяжы стагоддзяў была пабудавана вялікая колькасць новых будынкаў.
У час Другой сусветнай вайны 1220 яўрэяў Залаэгерсега былі дэпартаваны і загінулі ў Асвенціме. Горад быў вызвалены савецкай арміяй 28 сакавіка 1945 года. Буйных разбурэнняў горад у вайну пазбег.
У паваенны час у горадзе быў пабудаваны шэраг прамысловых прадпрыемстваў, найбуйнейшымі з якіх сталі тэкстыльная фабрыка і нафтаперапрацоўчае прадпрыемства. Хуткі рост горада прывёў да паглынання Залаэгерсегам шматлікіх навакольных вёсак і пасёлкаў. Крызіс, выкліканы крушэннем сацыялізму, змяніўся ў канцы 90-х гадоў эканамічным ростам.
Славутасці
- Касцёл, пабудаваны ў 1760 годе ў стылі барока
- Старая ратуша, пабудаваная ў XVIII стагоддзі ў стылі барока
- Музей сельскага быту Гёчэй, заснаваны ў 1962 годзе. Экспазіцыя гэтага музея пад адкрытым небам налічвае каля 40 рэальных пабудоў, прывезеных сюды з навакольных вёсак. У 2001 годзе ў музеі адкрылася экспазіцыя фіна-ўгорскіх народнасцяў, у якой можна пабачыць жыллё хантаў, мансі і фінаў[2].
- Сінагога, размешчаная ў цэнтры горада. Пабудавана архітэктарам Ёжэфам Штэрнам у 1904 годзе і ўпрыгожана яркімі дэкаратыўнымі элементамі ў стылі сецэсіён. Цяпер у будынку знаходзяцца канцэртная і выставачная залы[2].
Спорт
У Залаэгерсегу базуецца аднайменны футбольны клуб, адзін з наймацнейшых у краіне. У 2002 годзе Залаэгерсег стаў чэмпіёнам краіны, у сезоне 2006/2007 заняў трэцяе месца ў чэмпіянаце Венгрыі.
У 2004 годзе ў горадзе праходзіў жаночы чэмпіянат Еўропы па гандболе, а ў 2005 годзе — чэмпіянат Еўропы па фехтаванні.
У 1983 годзе ў наваколлях Залаэгерсега праходзіў летні чэмпіянат свету па спартыўным арыентаванні.
Двойчы, у 1983 і 1997 гадах, горад прымаў гульні Чэмпіяната Еўропы па баскетболе сярод жанчын.
Гарады-пабрацімы
Вядомыя асобы
- Лаяш Вайда (1908—1941) — мастак-графік.
Зноскі
- ↑ Штогадовае выданне «Адміністрацыйная Венгрыя», Цэнтральнае Статыстычнае Бюро, 2014.
- 1 2 Залаэгерсег. Достопримечательность(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 9 ліпеня 2016. Праверана 10 лістапада 2015.
- ↑ https://www.klagenfurt.at/die-stadt/international/partnerstaedte/zalaegerszeg-ungarn.html
- ↑ http://admsurgut.ru/rubric/120/Partnery-Surguta
Літаратура
- Венгрия. Путеводитель. Вокруг света, 2007 г. ISBN 978-5-98652-117-6
Спасылкі
- На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Залаэгерсег
- Афіцыйны сайт горада