Дзекабрысты | |
|---|---|
 Кадр з фільма «Дзекабрысты» (1926). | |
| Жанр | нямое кіно, гістарычны фільм, біяграфічны фільм і драматычны фільм |
| Рэжысёр | |
| Сцэнарыст | |
| У галоўных ролях |
|
| Аператар | |
| Кінакампанія | Ленфільм |
| Працягласць | 99 хв. |
| Краіна | |
| Мова | руская |
| Год | 1926 і 8 лютага 1927 |
| IMDb | ID 0017797 |
.svg.png.webp){kind=small}
«Дзекабрысты» — першы ў СССР фільм пра паўстанне дзекабрыстаў, гісторыка-біяграфічная драма; створаны ў 1926 годзе, нямы.
Гісторыя стварэння
Фільм быў зняты Аляксандрам Іваноўскім да 100-гадовага юбілею паўстання дзекабрыстаў на студыі «Ленинградкино» і стаў трэцяй сумеснай працай Іваноўскага з вядомым гісторыкам Паўлам Шчогалевым.
Сюжэт
Фільм узнаўляе гісторыю руху дзекабрыстаў: успышкі сялянскіх мяцяжоў, арганізацыю дваранскіх гурткоў і ўласна паўстанне; на фоне гэтых падзей разгортваецца рамантычная гісторыя кахання дзекабрыста Івана Аненкава і французскай мадысткі Паліны Гебль.
У ролях
| Акцёр | Роля |
|---|---|
| Яўген Вараніхін | імператар Мікалай I |
| Уладзімір Максімаў | імператар Аляксандр I |
| Варвара Аненкава | Паліна Гебль-Аненкава |
| Барыс Тамарын | дзекабрыст Іван Аляксандравіч Анненкаў |
| Тамара Гадлеўская | княгіня Кацярына Іванаўна Трубецкая |
| Генадзь Мічурын | князь Сяргей Пятровіч Трубяцкой |
| Канстанцін Карэнін | дзекабрыст Павел Іванавіч Пестэль |
| П. Валконскі | дзекабрыст Пётр Рыгоравіч Кахоўскі |
| Пётр Падвальны | дзекабрыст Аляксандр Бястужаў |
| Аляксандр Ларыкаў | дзекабрыст Якубовіч |
| Сяргей Шышко | дзекабрыст Кандрат Фёдаравіч Рылееў |
| Вольга Спірава | жонка дзекабрыста Наталля Рылеева |
| Аляксандра Грыбуніна | маці Аненкава |
| Уладзімір Крыгер | кіраўнік маёнтка Аненкава |
| Сяргей Глаголін | лакей Міколка |
| Іван Худалееў | Якабі , сваяк Аненкава |
| Мікалай Лебедзеў | князь Абаленскі |
| Эдуард Іагансон | |
| Пётр Андрэеўскі | цэсарэвіч Канстанцін |
| Барыс Мядзведзеў | Стрэмаўхаў |
| Ніна Младзінская | балерына Целяшова |
Крытыка
Фільм жорстка крытыкаваўся[1]. Выказвалася меркаванне, што фільм «Дзекабрысты» — «гэта ўзор таго, як не трэба рабіць „гістарычныя карціны“»[2].
Адзін з рэцэнзентаў сцвярджаў, што «гісторыя снежаньскага паўстання расказана няправільна» як бы «убачанай з акна моднага магазіна, дзе служыла прадаўшчыцай францужанка Паліна Гебль». Ён пісаў: «„Дзекабрысты“ — звычайная „любоўная“ карціна. І зусім не выпадкова Аненкаў аказваецца некалькі неразумным. Ён занадта закаханы… Неразумны і Рылееў, неразумны і Трубяцкой — усе яны больш цікавяцца пацалункамі, чым нават размовамі пра паўстанне, не кажучы ўжо пра самае паўстанне». Пра пастаноўку было напісана: «Калі з гісторыяй у ёй не лепш, чым у іншых „гістарычных“, — у сэнсе эфектнасці яна значна вышэй многіх нядаўна паказаных „гістарычных“. Праўда, эфектнасці спецыфічнай, тэатральнай»[2].
Кінакрытык Уладзімір Недабраво ўбачыў у «Дзекабрыстах» паўтарэнне і множанне памылак аднаго з папярэдніх фільмаў А. Іваноўскага «Палац і крэпасць»: «Ранейшая опернасць. Цяжкавагавасць. Безмантажжа. Млявасць тэмпу. Літаратуршчына. Меладэкламацыя акцёраў… Невынаходлівасць у рэжысёрскай працы да такіх межаў, што цалкам паўтараюцца калісьці расхваленыя паралелі і асацыяцыі „Палаца і крэпасці“»[3].
Сцэнарыст Міхаіл Блейман у сваёй рэцэнзіі 1927 года адзначаў: «Заслугоўваюць адабрэння дакладнасць касцюмаў і такая ж дакладнасць у падборы грымаў. У карціне няма грахоў супраць абстаноўкі, за выключэннем здымкі на Сенацкай плошчы на фоне не існаваўшых тады будынкаў Сената і Сінода. Ёсць і эфектна знятыя сцэны»[4]. Пры гэтым ён рэзка крытыкаваў фільм: «Акцёры з годнасцю носяць спецыяльна пашытыя залататканыя мундзіры і спрабуюць „паказаць пачуцці“. Акуратна чаргуюцца непатрэбныя раскошныя павільёны. Каласальныя сродкі патрачаны марна з-за няўмелай рэжысуры і павярхоўнасці падыходу да вялікай гістарычнай тэмы. Гэты фільм складаецца з дэкарацыі і мундзіраў»[4]. У іншай публікацыі ён наракаў, што «А. У. Іваноўскі ператварыў карціну пра дзекабрыстаў, якая заслугоўвала трагічнага і эпічнага ўвасаблення» ў «меладраму пра тое, як жорсткі ўрад разлучыў закаханых Паліну Гебль і Аненкава»[5].
Пісьменнік і літаратуразнаўца Юрый Тынянаў згадваў фільм у негатыўным кантэксце і сцвярджаў, што сцэнар фільма «С. В. Д.» быў напісаны ў «процівагу мундзірам, безгустоўшчыне і параду, дадзеных у „Дзекабрыстах“»[6].
Кіназнаўца Роміл Собалеў адзначаў «што і трэцім сваім гістарычным творам — „Дзекабрысты“ — Іваноўскі і Шчогалеў вярнуліся да звыклай ужо схеме меладрамы, якая працякае на шырокім грамадскім фоне»[7]. Аднак, на думку крытыка «гісторыя рамантычнага кахання дзекабрыста Івана Аненскага і францужанкі Паліны Гебль… дрэнна ўвязвалася з галоўным: з мазаікай эпізодаў, якія распавядаюць пра ўспышкі сялянскіх мяцяжоў, арганізацыю дваранскіх гурткоў, паўстанне дзекабрыстаў»[7]. Пры гэтым «у цэнтры карціны рамантычная гісторыя, а дзекабрысты паказаны толькі фонам»[7], што сам рэжысёр Іваноўскі ў сваіх успамінах лічыў памылкай[8].
Заўвагі
- ↑ Как не нужно делать «исторические картины». О фильме «Декабристы». Советское кино (2 красавіка 1927). Праверана 17 снежня 2020.(недаступная спасылка)
- 1 2 Советское кино 1927.
- ↑ Недоброво 1927.
- 1 2 Блейман 1973.
- ↑ Блейман 1978.
- ↑ Тынянов 1929.
- 1 2 3 Соболев 1971.
- ↑ Ивановский 1967.
Літаратура
- «Декабристы» // Советское кино. — 1927. — № 2. — С. 31.
- Недоброво В. А.В. Ивановский // Кино (Ленинградское приложение). — 1927. — № 5. — С. 3.
- Тынянов Ю. О фэксах // Советский экран. — 1929. — № 14. — С. 10.
- Ивановский А.В. Воспоминания кинорежиссёра. — М.: Искусство, 1967. — 256 с.
- Соболев Р. Александр Ивановский // 20 режиссёрских биографий // Сборник / Сост. Р. Д. Черненко. — М.: Искусство, 1971. — С. 116—135. — 389 с. — (Мастера советского кино).
- Блейман М. «Декабристы» // О кино — свидетельские показания. — М.: Искусство, 1973. — С. 77—78. — 590 с.
- Блейман М. Павел Петров-Бытов // 20 режиссёрских биографий / Сост. Р.Д. Черненко. — М.: Искусство, 1978. — С. 198—218. — 408 с.
Спасылкі
- Аркус Л.. Декабристы. Киноведческая база «Чапаев» (руск.)(недаступная спасылка). Проект журнала «Сеанс». Архівавана з першакрыніцы 7 мая 2023. Праверана 2 мая 2020.