Джузэпэ Гарыбальдзі
італ.: Giuseppe Garibaldi
Дата нараджэння	4 ліпеня 1807(1807-07-04)[1][2][…]
Месца нараджэння	Ніца, Першая французская імперыя[d][3]
Дата смерці	2 чэрвеня 1882(1882-06-02)[1][2][…] (74 гады)
Месца смерці	Капрэра, Каралеўства Італія[3]
Месца пахавання	Капрэра
Жонка	Аніта Гарыбальдзі, Giuseppina Raimondi[d] і Francesca Armosino[d]
Дзеці	Рычыёці Гарыбальдзі[d], Роза Гарыбальдзі[d], Тэрэза Гарыбальдзі[d], Clelia Garibaldi[d], Manlio Garibaldi[d], Rosita Garibaldi[d], Anita Garibaldi[d] і Меноці Гарыбальдзі
Грамадзянства	Riograndense Republic[d]  Каралеўства Італія  Трэцяя французская рэспубліка  Першая французская імперыя[d] Сардзінскае каралеўства  Перу[4]
Прыналежнасць	Каралеўства Італія
Род войскаў	Royal Sardinian Army[d], Каралеўская італьянская армія[d], капёр і сухапутныя войскі
Званне	адмірал, генерал-маёр і генерал
Камандаваў	Нацыянальныя ваенна-марскія сілы Уругвая[d], Альпійскія паляўнічыя[d], Чырвоныя кашулі, Army of the Vosges[d], International Legion[d] і Ваенна-марскія сілы
Бітвы/войны	франка-пруская вайна Аўстра-італьянская вайна[d] Аўстра-італа-французская вайна[d] Экспедыцыя Тысячы[d] Вайна Фарапус[d] Грамадзянская вайна ва Уругваі[d] Аўстра-пруска-італьянская вайна Бітва пры Ментане[d] Battle of Aspromonte[d][5] Roman Republic[d] Battle of Calatafimi[d]
Узнагароды і званні	Вялікі афіцэр Савойскага ваеннага ордэна (1815—1947)
Аўтограф
Медыяфайлы на Вікісховішчы
Творы ў Вікікрыніцах

Джузэпэ Гарыбальдзі^[6] (італ.: Giuseppe Garibaldi; 4 ліпеня 1807, Ніца — 2 чэрвеня 1882, востраў Капрэра) — народны герой Італіі, палкаводзец, адзін з правадыроў Рысарджымента, літаратар. Разам з Каміла Кавурам, Віктарам Эмануілам II і Джузэпэ Мадзіні яго лічаць адным з «бацькоў айчыны» ў Італіі.

Гарыбальдзі быў цэнтральнай фігурай у італьянскім Рысарджымента, бо ён асабіста камандаваў і ўдзельнічаў у шматлікіх ваенных кампаніях, якія прывялі ў канчатковым выніку да фарміравання адзінай Італіі. Ён наогул імкнуўся дзейнічаць ад імя законнай улады, таму яго не прынята лічыць рэвалюцыянерам. Гэтак ён быў прызначаны генералам часовым урадам у Мілане ў 1848 годзе, а таксама генералам Рымскай рэспублікі ў 1849 годзе ваенным міністэрствам, а таксама ўзначальваў Экспедыцыю тысячы ад імя і са згоды Віктара Эмануіла II.

Джузэпэ быў празваны «героем двух міроў» за яго ўдзел у ваенных аперацыях у Паўднёвай Амерыцы і Еўропе. Гэта прынесла яму значную рэпутацыю ў Італіі і за мяжой. Многія з найвялікшых інтэлектуалаў таго часу, як Віктор Гюго, Аляксандр Дзюма і Жорж Санд, усхвалялі яго з захапленнем. Злучанае Каралеўства і Злучаныя Штаты аказвалі яму фінансавую і ваенную падтрымку ў цяжкіх умовах.

Згодна з апісаннем добраахвотнікі пад яго камандваннем насілі чырвоныя кашулі замест уніформы.

Зноскі

Літаратура

• Delvan, «G., vie et aventures 1807—1859» Парыж, 1867);
• Vecchi, «G. auf Caprera» (ням. перак., Лейпцыг, 1862);
• Elpis Melena, «Garibaldis Denkw ü rdigkeiten» (Гамбург, 1861) «
• G., Mitteilungen aus seinem Leben» (2 выд, Гановер, 1855);
• Balbiani, «Scene storiche della vita politica e militare di G. G.» (Мілан, 1872);
• Bent, «Life of G.» (Лондан, 1881);
• Guerzoni, «G. con documenti editi e inediti» (Тур., 1882);
• Mario «G.e i suoi tempi» (Мілан, 1884);
• «Epistolario di G. G.» (Мілан, 1885);
• «G. Memorie scritte da sè stesso» (Фларэнцыя, 1888).

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Джузэпэ Гарыбальдзі
• Працы Джузэпэ Гарыбальдзі. Праект Гутэнберг (англ.)
• Гарыбальдзі і Рысаджымента (англ.)
• Фонд імя Джузэпэ Гарыбальдзі (італ.)