« » | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Французскае двукоссе | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Двукоссе — парны пунктуацыйны знак, які выкарыстоўваецца для вылучэння простай мовы, цытат, назваў літаратурных твораў, газет, часопісаў, арганізацый, а таксама асобных словаў, калі яны ўключаюцца ў тэкст не са сваім звычайным сэнсам, выкарыстоўваюцца ў іранічным сэнсе, прапануюцца ўпершыню, альбо, наадварот, як састарэлыя і да т. п.
Віды двукоссяў
| Назва двукосся | Выгляд | Шасн. код Unicode | Мнемакод HTML |
|---|---|---|---|
| Ялінкі, вуглавое (або французскае) двукоссе | « » | U+00AB і U+00BB | « і » |
| Звычайнае (або нямецкае) двукоссе | „ “ | U+201E і U+201C | „ і “ |
| Асаблівае (або польскае) двукоссе | „ ” | U+201E і U+201D | „ і ” |
| Англійскае двукоссе | “ ” | U+201C і U+201D | “ і ” |
| Няпарнае двукоссе | ” ” | U+201D | ” |
| Прамое (праграмісцкае) падвойнае двукоссе[1] | " " | U+0022 | " |
Клавіятура
Набор ASCII, як і большасць раскладак клавіятуры, мае толькі прамыя адзіночныя ( ' - 0x27) і падвойныя (" — 0x22) двукоссі, якія і ўжываліся ў беларускіх тэкстах цягам доўгага часу. Але з пашырэннем Unicode рэкамендуецца ўжываць двукоссі беларускай тыпаграфікі: «вуглавыя» (U+00AB і U+00BB) і „звычайныя“ (U+201E і U+201C).
Віды двукоссяў у мовах свету
| Мова | Асноўнае | Альтэрнатыўнае | Прагал | Назва | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| асноўнае | укладзенае | асноўнае | укладзенае | |||||
| Албанская | «…» | ‹…› | “…„ | ‘…‚ | ||||
| Афрыкаанс | „…” | ‚…’ | [2] | Aanhalingstekens | ||||
| Балгарская[3] | „…“ | «…» | [4] | балг.: Кавички | ||||
| Беларуская | «…» | „…“ | бел.: Двукоссе | |||||
| Бразільская партугальская | “…” | ‘…’ | Aspas або Vírgulas dobradas | |||||
| Валійская | ‘…’ | “…” | “…” | ‘…’ | 1–2 pt | |||
| Венгерская[3] | „…” | »…« | венг.: macskaköröm (‘каціныя кіпцюры’), венг.: idézőjel (‘знак цытаты’=„ ”), венг.: hegyével befelé forduló jelpár (» «) | |||||
| Грузінская | груз. ბრჭყალები (brč’q’alebi ‘кіпцюры’) | |||||||
| Грэчаская | «…» | ‹…› | “…„ | ‘…‚ | 1 pt | грэч. εισαγωγικά, (‘уводзіны’) | ||
| Дацкая | »…« | ›…‹ | „…“ або ”…” | ‚…‘ | дацк.: citationstegn («знак цытаты»), дацк.: anførselstegn, дацк.: gåseøjne («гусіныя вочы») | |||
| Інданезійская | індан.: Tanda kutip, tanda petik | |||||||
| Інтэрлінгва | Virgulettas | |||||||
| Ірландская | “…” | ‘…’ | 1–2 pt | |||||
| Ісландская | „…“ | ‚...‘ | ісл.: Gæsalappir (‘гусіныя лапкі’) | |||||
| Іспанская[3] | «…» | “…” | “…” | ‘…’ | [5] | 0 pt | ісп.: Comillas latinas or ісп.: comillas angulares (« »), ісп.: comillas inglesas dobles (“ ”), ісп.: comillas inglesas simples (‘ ’). ‹ і › ніколі не выкарыстоўваюцца ў іспанскай мове | |
| Італьянская[3] | «…» | “…” | ‘…’ | 1–2 pt | італ.: Virgolette | |||
| Італьянская, Швейцарыя[6] | «…» | ‹…› | гл. вышэй | |||||
| Іўрыт | “…” | [2] | “…„ | merkha'ot — іўр.: מֵרְכָאוֹת (мн. лік да merkha — іўр.: מֵרְכָא) | ||||
| Карэйская | “…” | ‘…’ | 『…』 | 「…」 | кар.: 따옴표(“ttaompyo”) | |||
| Каталонская[3] | «…» | “…” | “…” | ‘…’ | 0 pt | катал.: Cometes | ||
| Латышская | «…» | „…” | лат.: Pēdiņas | |||||
| Літоўская | „…“ | ‚…‘ | «…» | ‹…› | літ.: Kabutės | |||
| Лужыцкая | „…“ | ‚…‘ | ||||||
| Нарвежская | «…» | ‘…’ | „…” | ‘…’ | [7] | нарв.: Anførselstegn, нарв.: gåseauge/нарв.: gåseøyne (‘гусіныя вочы’), нарв.: hermeteikn/нарв.: hermetegn, нарв.: sittatteikn/нарв.: sitattegn, нарв.: dobbeltfnutt | ||
| Нідэрландская | „…” | ‚…’ | “…” | ‘…’ | нідэрл.: Aanhalingstekens («знак цытаты») | |||
| Нямецкая | „…“ | ‚…‘ | »…« | ›…‹ | ням.: Anführungszeichen, ням.: Gänsefüßchen («гусіныя лапкі»), ням.: Hochkommas/ням.: Hochkommata («высокія коскі») | |||
| Нямецкая, Швейцарыя[6] | «…» | ‹…› | Гл. вышэй | |||||
| Партугальская | «…» | ‹…› | “…” | ‘…’ | Aspas або Vírgulas dobradas[8] | |||
| Партугальская (Бразілія) | “…” | ‘…’ | Aspas | |||||
| Польская[9] | „…” | ‚…’ | [4] | «…» | [10] | польск.: Cudzysłów | ||
| Руская[3] | «…» | „…“ | 0 pt | руск.: Кавычки (агульны паняцце); руск.: ёлочки (yolochki, ‘елачкі’: вуглавое двукоссе); руск.: лапки (lapki, ‘маленькія лапкі’: звычайнае двукоссе) | ||||
| Румынская[3] | „…” | «…» | рум.: Ghilimele (мн. лік), рум.: ghilimea (адзіночны лік, выкарыстоўваецца вельмі рэдка) | |||||
| Славацкая | „…“ | ‚…‘ | »…« | ›…‹ | ||||
| Славенская | „…“ | ‚…‘ | »…« | ›…‹ | ||||
| Спрошчаная кітайская | “…” | ‘…’ | ﹃...﹄ | ﹁...﹂ | [11] | Fullwidth form | GB/T 15834:1995 Архівавана 9 верасня 2006. | |
| Сербская | „…“ | ‚…‘ | »…« | ›…‹ | сербск.: Наводници, знаци навода | |||
| Традыцыйная кітайская | 「…」 | 『…』 | [12] | “…” | ‘…’ | 引號 (yǐn hào) 國語文教育叢書第三 | ||
| Турэцкая | «…» | ‹…› | “…” | ‘…’ | 0–1 pt | турэцк.: Tırnak İşareti («пазногцевы знак») | ||
| Харвацкая | „…“ | ‘…’ | »…« | ‘…’ | харв.: Navodnici „…“ і »…« (альтэрнатыўны варыянт не выкарыстоўваецца ў рукапісных тэкстах, толькі ў прэсе і друку), харв.: polunavodnici ‘…’ | |||
| Чэшская | „…“ | ‚…‘ | »…« | ›…‹ | чэшск.: Uvozovka (адзіночны лік), чэшск.: uvozovky (множны лік) (cf. чэшск.: uvozovat — «укараняць») | |||
| Эсперанта | эспер.: Citiloj | |||||||
| Эстонская | „…“ | «…» | эст.: Jutumärgid (‘story marks’) | |||||
| Фінская | ”…” | ’…’ | »…» | ’…’ | фінск.: Lainausmerkki («знак цытаты», адзіночны лік), фінск.: lainausmerkit (множны лік) | |||
| Французская[3] | « … » | « … » or “…”[13] | [4] | “ … ” | ‘ … ’ | ¼-em / non-break | фр.: Guillemets | |
| Французская, Швейцарыя[6] | «…» | ‹…› | Гл. вышэй | |||||
| Шведская | ”…” | ’…’ | »…» | ’…’ | шведск.: citationstecken, шведск.: anföringstecken, шведск.: citattecken (сучасны паняцце), шведск.: dubbelfnutt (размоўны варыянт, для падвойнага ASCII-двукосся) | |||
| Японская | 「…」 | 『…』 | [12] | (in'yōfu) | ||||
Двукоссе ў беларускай мове
Цяпер у беларускай мове, як у прыватным выкарыстанні, так і ў сродках масавай інфармацыі, не існуе адзінага агульнапрынятага варыянту двукосся, хаця традыцыйна ў беларускіх друкарнях выкарыстоўваліся 2 віды двукоссяў: «вуглавое двукоссе» (ялінкі) і звычайнае альбо „нямецкае двукоссе“.
Ужыванне двукоссяў у старых выданнях
| Праца | Год выдання | Месца выдання | Графіка | Ужываныя двукоссі |
|---|---|---|---|---|
| газета «Наша Ніва» | 1911 | Вільня, друкарня Марціна Кухты | кірыліца | « » і „ “ |
| Максім Багдановіч. Вянок | 1913 (1914) | Вільня, друкарня Марціна Кухты | кірыліца | „ “ і « » |
| Газета «Вольная Беларусь» | 1918 | Мінск | кірыліца | « » |
| Торф і яго выкарыстанне ў народнай гаспадарцы: працы сесіі Беларускай акадэміі навук, красавік 1934 г. |
1935 | выдадзена АН БССР | кірыліца | „ “ |
| «Навука» на службе нацдэмаўскай контррэвалюцыі | 1931 | выдадзена АН БССР | кірыліца | „ “ |
| гізэта «Наша Ніва», №34 | 1907 | Вільня | кірыліца | „ “ |
| Вокладка драмы «Раскіданае гняздо» Янкі Купалы | 1919 | Вільня, друкарня «Прамень» | кірыліца | „ “ |
| Рэкламная абвестка кнігі «Калоссе» | 1938 | кірыліца і лацінка | „ ” | |
| Газета «З Беларускага Палетку» | 1937 | Вільня, друкарня імя Фр. Скарыны | кірыліца і лацінка | „ “ |
| Дадатак на Нашай Нівы: апавяданне Элізы Ажэшкі «Гэдалі», вокладка | 1907 | лацінка | „ “ | |
| Рэкламная абвестка ў «Нашай Ніве» | 1912 | лацінка | „ “ | |
| Аздабленне кнігі Адама Станкевіча | не раней за 1938 | лацінка | „ “ | |
| Z historyi apolohetyki chryściajanskaj | 1928 | Вільня | лацінка | „ “ |
| Мужыцкая праўда | 1862—1863 | лацінка | „ ” | |
Зноскі
- ↑ Таксама вядомае як «сіметрычнае» двукоссе, яго выкарыстанне ў тыпаграфіцы недапушчальнае. Атрымала распаўсюджанне ад друкарскіх машынак.
- 1 2 Традыцыйна
- 1 2 3 4 5 6 7 8 У дыялогах перавага аддаецца працяжніку
- 1 2 3 Рэдка
- ↑ Канцавая частка двукосся дадаецца ў пачатак кожнага абзацу
- 1 2 3 У Швейцарыі такое двукоссе выкарыстоўваецца для ўсіх моў
- ↑ Рукапісныя
- ↑ Крыніца: Bergström, Magnus, & Neves Reis 2004. Prontuário Ortográfico e Guia da Língua Portuguesa. Editorial Notícias, Lisboa
- ↑ Надаецца перавага ў загалоўках і тэкстах вялікім шрыфтам
- ↑ Могуць замяняць як пачатак, так і канец двукосся
- ↑ Адзіныя, што выкарыстоўваюцца ў вертыкальным пісьме
- 1 2 Гэтыя віды перакуленыя для выкарыстання ў гарызантальным пісьме; спачатку выкарыстоўваліся ﹁...﹂ і ﹃...﹄ у вертыкальным пісьме
- ↑ Першая версія — у адпаведнасці з French Imprimerie nationale. Але англійскія двукоссі з'яўляюцца больш пашыранымі.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.