Генрых VI
ням.: Heinrich VI
20-ы кароль Германіі 15 жніўня 1169 — 28 верасня 1197
Каранацыя	15 жніўня 1169, Ахенскі сабор, Ахен, Германія
Сумесна з	Фрыдрых I Барбароса (15 жніўня 1169 — 10 чэрвеня 1190)
Папярэднік	Фрыдрых I Барбароса
Пераемнік	Філіп Швабскі Атон IV Браўншвайгскі
22-і імператар Свяшчэннай Рымскай імперыі 14 красавіка 1191 — 28 верасня 1197
Каранацыя	14 красавіка 1191, Сабор Святога Пятра, Рым, Італія
Папярэднік	Фрыдрых I Барбароса
Пераемнік	Атон IV Браўншвайгскі
6-ы кароль Сіцыліі 20 лістапада 1194 — 28 верасня 1197 (пад імем Генрых I)
Каранацыя	25 снежня 1194, Кафедральны сабор Палерма, Сіцылія
Сумесна з	Канстанцыя Нарманская (20 лістапада 1194 — 28 верасня 1197)
Папярэднік	Вільгельм III і Сібіла Ачэра
Пераемнік	Канстанцыя Нарманская і Фрыдрых II
Нараджэнне	1 лістапада 1165 Неймеген, правінцыя Гелдэрланд, Нідэрланды, Каралеўства Нідэрландаў
Смерць	28 верасня 1197 (31 год) Месіна, правінцыя Месіна[d], Сіцылія, Каралеўства Італія
Месца пахавання	Кафедральны сабор Палерма[d]
Род	Гогенштаўфены
Бацька	Фрыдрых I Барбароса[1]
Маці	Беатрыс I[1]
Жонка	Канстанцыя Нарманская[d][1][2]
Дзеці	Фрыдрых II, імператар Свяшчэннай Рымскай імперыі[1]
Дзейнасць	манарх, пісьменнік
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Генрых VI Гогенштаўфен (ням.: Heinrich VI, лістапад 1165, Неймеген, Нідэрланды — 28 верасня 1197, Месіна, Сіцылійскае каралеўства) — кароль Германіі (1169—1197), імператар Свяшчэннай Рымскай імперыі (1191—1197) і кароль Сіцыліі (1194—1197). Сын імператара Фрыдрыха I Барбаросы і Беатрыс I Бургундскай.

Біяграфія

Генрых VI і Канстанцыя.

Ужо 15 жніўня 1169 года быў абраны германскім каралём (спадчыннікам імператарскага прастола). Пачынаючы з пышнай урачыстасці, якая адбылася ў Майнцы на Сёмуху 1184 года, калі яго пасвяцілі ў рыцары, Генрых з'яўляўся намеснікам свайго бацькі ў Германіі.

У студзені 1186 Генрых ажаніўся з Канстанцыяй, дачкой караля Сіцыліі Ражэра II і яго спадчынніцы. Юны кароль — яму быў усяго 21 год, а яго жонцы Канстанцыі на дзесяць гадоў больш — быў у Мілане каранаваны каралеўскім вянком, як кароль Італіі, і самім імператарам узведзены ў цэсары, гэта значыць у суправіцелі, для чаго садзейнічанне Папы апынялася зусім не патрэбным.

У 1189, пасля смерці апошняга ўнука Ражэра II, Генрых атрымаў у спадчыну праз Канстанцыю сіцылійскую карону. Аднак неапалітанская і сіцылійская знаць адмовілася скарыцца перад германскім каралём і абрала ў каралі Танкрэда, графа Лечэ, пазашлюбнага сына брата Канстанцыі.

Калі ў маі 1189 Фрыдрых Барбароса адправіўся ў крыжовы паход, Генрых застаўся кіраваць замест яго. 10 чэрвеня 1190 Барбароса патануў у Кілікіі (Малая Азія), і Генрых VI стаў яго спадчыннікам.

Перш за ўсё Генрыху прыйшлося вытрымаць барацьбу з Генрыхам Львом, які самавольна вярнуўся з выгнання. Даведаўшыся, што сіцылійскія бароны абралі на свабодны пасля смерці караля Вільгельма II сіцылійскі трон графа Танкрэда Лечэ, Генрых памірыўся з Генрыхам Львом і паспяшаўся ў Італію.

У Італіі ён схіліў на свой бок ламбардцаў і рымлян, і быў каранаваны Папам Цэлестынам III, пасля чаго ўварваўся ў каралеўства Сіцылію. Супраціўленне, аказанае Неапалем, і чума, якая з'явілася ў войску, вымусілі імператара адступіць.

Вярнуўшыся ў Германію, ён атрымаў багатую спадчыну, якая засталася пасля смерці герцага Вельфа VI.

У канцы 1192 у наваколлях Вены герцагам Леапольдам Аўстрыйскім быў схоплены і пасаджаны ў замак Дзюрнштэйн вораг германскага і французскага каралёў Рычард I Львінае Сэрца (кароль Англіі ў 1189—1199), які вяртаўся з крыжовага паходу. Генрых VI, які асцерагаўся Рычарда як саюзніка Вельфаў і прыхільніка варожай партыі ў Сіцыліі, запатрабаваў палоннага да сябе, сцвярджаючы, што «недарэчна герцагу трымаць у палоне караля». У 1193 г. на рэйхстагу ў Шпаеры былі ўсталяваны ўмовы вызвалення Рычарда: выкуп у 150 тысяч марак, з якіх трэцяя частка даставалася аўстрыйскаму герцагу. Пры гэтым англійскі кароль павінен быў прызнаць сябе васалам германскага імператара. Толькі на гэтых умовах ён быў выпушчаны на свабоду напачатку 1194 г.

Аддаўшы герцагства Швабія свайму брату Конраду, Генрых распачаў новы паход у Італію з мэтай дамагчыся цеснага злучэння сіцылійскай кароны з нямецкай. Танкрэд памёр у 1194 годзе; яго непаўналетні сын Вільгельм III быў абвешчаны каралём, а каралева Сібіла прызначана рэгенткай. Гэтым разам Неапаль не аказаў супраціўлення, Салерна быў узяты прыступам, Сіцылія таксама скарылася, і ў лістападзе 1194 года імператар урачыста ўвайшоў у Палерма, дзе і каранаваўся сіцылійскай каронай. Сібіла і Вільгельм адмовіліся ад сваіх правоў пасля таго, як ім былі абяцаны графствы Лечэ і Тарэнт. Але неўзабаве Генрых на падставе нібыта выкрытай змовы загадаў схапіць і завастрыць у манастыр каралеву Сібілу і яе дачку, Вільгельма ж асляпіць і вылегчаць; нават труп Танкрэда быў зняважаны, а ўсе прыхільнікі нарманскага каралеўскага дому былі схоплены і пакараны смерцю.

Частка сіцылійскай знаці, якую — можа быць, і не без падстаў — вінавацілі ў замаху на жыццё імператара, Генрых павёз з сабой пад вартай у Германію, туды ж адправіў з Палерма і найбагацейшую грашовую казну нарманскіх каралёў.

Вярнуўшыся ў Германію, Генрых спыніў міжусобіцы, якія ўзніклі за час яго адсутнасці, і выступіў на соймах у Вюрцбургу і Майнцы ў 1196 годзе з патрабаваннем прызнання нямецкай кароны спадчыннай у яго доме. Сустрэўшы супраціўленне духоўных князёў і папы, ён мог дамагчыся толькі абвяшчэння нямецкім каралём свайго двухгадовага сына Фрыдрыха.

Саркафагі Генрыха VI і Канстанцыі Нарманскай у саборы Палерма.

Затым ён адправіўся на поўдзень і намерваўся з дапамогай нямецкага крыжовага паходу, для якога ён вербаваў шматлікіх князёў, распаўсюдзіць сваю ўладу і на Усходзе. Яму ўжо плацілі даніну маўрытанскія князі паўночнай Афрыкі і грэчаскі імператар Аляксей III, які зрынуў з прастола свайго брата Ісака. Для выплаты даніны прыйшлося ўвесці ва ўсёй дзяржаве адмысловы падатак, які зваўся «аламанскім» (Άλαμανικόν), і зняць каштоўныя ўпрыгажэнні з імператарскіх грабніц у Канстанцінопалі.

Генрых VI.

У 1196 імператару прыйшлося спешна вярнуцца ў Сіцылію, дзе сярод мясцовай знаці супраць яго склалася змова, у якой, відаць, брала ўдзел і сама імператрыца Канстанцыя. Генрыху быў ужо прызначаны пераемнік у выпадку, калі змова ўдасца і ён будзе забіты. Але задума выкрылася, і Генрых прыняў супраць змоўшчыкаў самыя суровыя меры пакарання. Свайму суперніку ён загадаў прыбіць цвікамі да галавы жалезную карону, іншых яго саўдзельнікаў загадаў паліць на вогнішчы і тапіць у вадзе: «разыграў з імі Нерона» (neronizavit) — паводле вельмі арыгінальнага выразу італьянскай хронікі.

Здушыўшы з вялікай жорсткасцю паўстанне ў Сіцыліі, Генрых жадаў рушыць услед за войскам крыжакоў. У канцы лета 1197 года ён прыбыў у Месіну, каб асабіста прысутнічаць пры адпраўленні крыжовага паходу. Быў сабраны велічэзны для таго часу флот, які магчыма ставіў сваёй мэтай не святыя месцы, а Канстанцінопаль. Але ўсе гэтыя вялікія задумы нечакана былі перарваны. Генрых, якому было ўсяго 32 гады, не адрозніваўся ні моцам, ні здароўем. Паводле паведамленняў гісторыкаў, неасцярожна выпіў халоднае пітво ў гарачы дзень, што выклікала ліхаманку, якая праз некалькі дзён, 28 верасня 1197 года, звяла яго ў магілу ў росквіце гадоў і ў поўным развіцці магутнасці.

Пахаваны ў кафедральным саборы Палерма.

Шлюб і дзеці

• Жонка: (з 27 студзеня 1186 года) — Канстанцыя Нарманская (1154—1198), пасмяротная дачка Ражэра II, караля Сіцыліі, і яго трэцяй жонкі Беатрысы Рэтэльскай.
  • Фрыдрых II (1194—1250), кароль Германіі (фармальна Рымскі кароль) (1220—1250), кароль Сіцыліі ў 1198—1212 і 1217—1250 гадах, імператар Свяшчэннай Рымскай імперыі (1220—1250)

Зноскі

Літаратура

• Егер О. Всемирная история: в 4 томах. — СПб.: Полигон; М.: АСТ, 1999. — Т. 3: Новая история. — 719 с. — 5 000 экз. — ISBN 5-17-003141-6
• Th. Toeche, «Jahrbücher des Deutschen Reichs unter Heinrich VI» (Лейпцыг, 1867).

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Генрых VI Гогенштаўфен
• Генрих VI, римско-германский император // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907.
• Bibliotheca Augustana — электронная бібліятэка Ульрыха Харша на сайце Універсітэта прыкладных навук г. Аўгсбурга (ням.)

Імператары Свяшчэннай Рымскай імперыі (да Атона I — «рымскія імператары») (800—1806)

800 814 840 843 855 875 877 881 887 891    Карл I Людовік I  —  Лотар I Людовік II Карл II  —  Карл III  —

891 894 898 899 901 905 915 924 962 973 983    Гвіда Ламберт Арнульф  —  Людовік III  —  Берэнгар I  —  Атон I Атон II

983 996 1002 1014 1024 1027 1039 1046 1056 1084 1105 1111 1125 1133 1137 1155     —  Атон III  —  Генрых II  —  Конрад II  —  Генрых III  —  Генрых IV  —  Генрых V  —  Лотар II  —

1155 1190 1197 1209 1215 1220 1250 1312 1313 1328 1347 1355 1378 1410    Фрыдрых I Генрых VI  —  Атон IV  —  Фрыдрых II  —  Генрых VII  —  Людовік IV  —  Карл IV  —

1410 1437 1452 1493 1508 1519 1530 1556 1564 1576 1612 1619 1637    Жыгімонт — Фрыдрых III — Максіміліян I — Карл V Фердынанд I Максіміліян II Рудольф II Маціяс Фердынанд II

1637 1657 1705 1711 1740 1742 1745 1765 1790 1792 1806    Фердынанд III Леапольд I Іосіф I Карл VI  —  Карл VII Франц I Іосіф II Леапольд II Франц II

Каралінгі — Саксонская дынастыя — Салічная дынастыя — Гогенштаўфены — Вітэльсбахі — Габсбургі