Гаёўкі — у беларускай міфалогіі міфічныя насельніцы лясоў і гаёў, унучкі Гаёвага дзеда.

Апісанне

Сяляне апісвалі іх як маладых гарэзлівых дзяўчат, толькі прыгажэйшых за смяротных. Але на зіму гаёўкі зарасталі снежна-белай поўсцю, чыстым заставаўся толькі твар, вясною поўсць спадала. Мелі русыя косы. Іх любіць усё жывое, па дапамогу звяртаюцца ўсе лясныя жывёлы — і паранены лось, і нямоглая птушка, і гаёўкі залечваюць ім раны. Чалавек не можа злавіць і прыручыць гаёўку. Калі гаёўкам нешта пагражае, яны могуць рабіцца нябачнымі. Гаёвы дзед не дазваляе ім пакідаць лес. Але, калі ў вёсцы адбываецца вялікае гулянне, яны бягуць туды і, схаваўшыся, назіраюць, як забаўляецца моладзь, у якіх прыгожых строях танчаць вясковыя дзяўчаты (гл. вілейскі строй). Калі нейкая дзяўчына адасобіцца, дзікія гаёўкі могуць зняць з яе сукенку, пусціць як у споднім ці зусім голую. А на Купалле гаёўкі часта выходзяць да святочнага вогнішча, забаўляюцца ў росным жыце, шукаюць зёлкі, а апоўначы вяртаюцца ў лес, каб паглядзець на папараць-кветку. Чалавек, якому такім часам трапяцца гаёўкі, можа непрыкметна пайсці за імі, і тыя прывядуць яго да чароўнай кветкі. Гаёўкі часткова маюць рысы русалак.

Гаёўкі, як і Гаёвы дзед, згадваюцца на Вілейшчыне.

Літаратура

• Васілевіч У. Гаёўкі Архівавана 11 сакавіка 2022. // Беларуская міфалогія: Энцыклапедычны слоўнік / С. Санько [і інш.]; склад. І. Клімковіч. — 2-ое выданне, дапоўненае. — Мінск: Беларусь, 2006. — 500 с.: іл
• Міфалогія беларусаў: энцыклапедычны слоўнік / склад. І. Клімковіч, В. Аўтушка; навук. рэд. Т. Валодзіна, С. Санько. — Мн.: Беларусь, 2011. — 607 с.: іл. ISBN 978-985-01-0903-3