Беларуская пяхотная дывізія на Румынскім фронце — аўтаномнае беларускае ўзброенае фарміраванне. Створана на пачатку лютага 1918 года праз нацыяналізацыю вайсковых часцей было Рускай імператарскай арміі на аснове беларусізаванага 4-га армейскага корпуса з далучэннем да яго іншых беларусізаваных часцей Румынскага фронта. Інтэрніравана на пачатку сакавіка 1918 года.

Гісторыя

Нацыяналізацыяй часцей было Рускай імператарскай арміі на Румынскім фронце займалася інтарнацыянальная Нацыянальна-тэрытарыяльная дэмакратычная арганізацыя фронту з прадстаўнікоў-камісараў УНР, Арменіі, беларусаў, Малдовы, Польшчы, ад мусульман, Літвы, Эстоніі, ад казакаў, Грузіі і сібіракоў.

Беларусаў прадстаўляў Павел Данатавіч Манцэвіч.

Загадам № 133 ад 29 студзеня 1918 года памочнік аўгусцейшага галоўнакамандуючага арміямі Румынскага фронту, генерал ад інфантэрыі Шчарбачоў, стварыў Беларускую вайсковую камісію па арганізацыі беларускіх вайсковых часцей на Румынскім фронце. Старшыня камісіі — генерал-маёр Іосіф Пажарскі. Камісія падпарадкоўвалася Цэнтральнай беларускай вайсковай радзе ў Менску.

Загадам № 1362 ад 14 студзеня 1918 года беларусізаваны 6-ы Таўрогенскі пагранічны конны полк, усе эскадроны расквартэраваны у вёсках Боўгарцы i Табакі. Полк пераназаны ў 1-ы гусарскі беларускі нацыянальны полк.

Загадам № 1399 ад 21 студзеня 1918 года беларусізаваны 4-ы армейскі корпус у складзе 30-й i 40-й пяхотных дывізый з артылерыяй, штаб корпусу, усе дапаможныя часці i ўстановы, 43-я дывізія з артылерыяй i прыдадзенымі дывізіі ўстановамі i 26-е аўтабранявое аддзяленне. Усе афіцэры-беларусы i салдаты-беларусы пераводзіліся з 4-й i 6-й армій ў 4-ы армейскі корпус, а з 8-й i 9-й армій ў 43-ю пяхотную дывізыю. Нацыянальным камісарам корпуса прызначаны паручнік Тодар Данілюк. У корпусе (у 4-м?) налічвалася каля 500 чалавек (толькі?).

Загадам № 1407 ад 23 студзеня 1918 года беларусізаваны 357-я Віцебская дружына i 401-я Мінская дружына.

Загадам № 1436 ад 2 лютага 1918 года з 4-га армейскага корпуса пачалося фарміраванне Беларускай дывізіі на тэрыторыі Малдаўскай Рэспублікі і Румыніі.

Загадам № 1475 ад 11 лютага 1918 года створаны штаб Беларускай пяхотнай дывізіі.

Планавалася перавесці Беларускую пяхотную дывізію і яе матэрыяльную частку ў лютым 1918 года ў Менск на падтрымку 1-га Менскага беларускага палка для абароны Менск ад палякаў і немцаў, але гэта не здзейснілася, бо раней Румынія заключыла сепаратны мір з Германіяй, абавязаўшыся не дазваляць пераброскі часцей з Румынскага фронта на іншыя франты. Беларуская пяхотная дывізія была інтэрніравана ў Румыніі.

Пазней Рада БНР вяла перапіску з Каралеўствам Румынія, каб вярнуць маёмасць дывізіі ў Беларусь.

Склад

Беларуская пяхотная дывізія на Румынскім фронце

• 1-ы гусарскі беларускі нацыянальны полк
• 357-я Віцебская беларуская дружына
• 401-я Менская беларуская дружына
• часці 4-га армейскага корпуса
• 43-я пяхотная дывізія

Літаратура

• Алег Латышонак. «Жаўнеры БНР». 2009 г.
• С. К. Беларускія вайсковыя фармаваньні на б. румынскім фронце // Крывіч №2. 1923. С. 41-44. // на pawet.net
• Данілюк Тодар, успаміны. Спадчына №5 - 1995 С. 11-31