Барабан
выява
Класіфікацыя  · Мембранафон ці Ідыяфон
 · Ударны музычны інструмент
Роднасныя інструменты Бубен
Музыканты Спіс барабаншчыкаў
Вытворцы Спіс вытворцаў ударных інструментаў
Звязаныя артыкулы Барабаншчык, драм-машына
Гучанне інструмента Гук  Гучанне малога барабана
Лагатып Вікісховішча Барабан на вікісховішчы

Барабан (імаверна, слова цюркскага паходжання[1][2]) — музычны інструмент з сямейства ўдарных[3].

Распаўсюджаны ў большасці народаў, выкарыстоўваецца ў складзе многіх музычных ансамбляў. выканаўца на барабане — барабаншчык.

Тыповым прадстаўніком з'яўляецца мембранны барабан, які складаецца з пустога корпуса-рэзанатара вызначанай формы або рамы, на якую нацягнута скураная або пластыкавая мембрана. Яе нацяжэннем рэгулюецца адносная вышыня гуку. Корпус барабана вырабляецца з дрэва, металу (сталі, латуні), акрылавага пластыка[4] або нават гліны.

Гук здабываюць ударам па мембране драўлянай выбівачкай з мяккім наканечнікам, палачкай, шчоткамі, рукамі, а часам і трэннем. Для выкарыстання некалькіх інструментаў адначасова барабаны збіраюцца ва ўдарную ўстаноўку.

Барабаны іншых канструкцый — стальны барабан, шчылінны барабан — не маюць мембран і адносяцца да ідыяфонаў.

Гісторыя

Барабаны розных краін

Пры раскопках у Месапатаміі былі знойдзены адны з самых старажытных ударных інструментаў, зробленыя ў выглядзе маленькіх цыліндраў, паходжанне якіх датуецца шостым тысячагоддзем да нашай эры, да гэтага ж часу адносяць і наскальныя малюнкі ў пячорах Паўднёвай Амерыкі[5]. Узрост знойдзенага ў Маравіі барабана датуецца пятым тысячагоддзем да н.э., у Старажытным Егіпце барабаны ўзніклі за 4 тыс. гадоў да н.э. Вядома аб існаванні барабанаў у старажытным Шумеры (каля 3 тыс. гадоў да н. э)[6]. Аб працяглай гісторыі развіцця інструмента сведчыць і вялікая разнастайнасць яго відаў у нашы дні[7].

З самых старажытных часоў барабан выкарыстоўваўся як сігнальны інструмент, а таксама для суправаджэння рытуальных танцаў, рэлігійных абрадаў, ваенных шэсцяў і дзеянняў, такіх, дзе была б неабходнасць выконваць рытм, напрыклад, ісці, бегчы, цягнуць, веславаць ці біць зладжана. Да прыкладу, яшчэ ў старажытных грэкаў і рымлян барабан тымпан (стар.-грэч.: τύμπανον), папярэднік сучасных літаўр, выкарыстоўваўся ў культах Кібелы і Вакха, а таксама ў войску і на вяслярным флоце. І гэтак далей, напрыклад, у XVI стагоддзі барабаны выкарыстоўваліся ў Брытанскай арміі ў пяхоце, у драгуноў і кавалерыі. У часы Генрыха VIII у кожнай роце ад 100 чалавек было двое барабаншчыкаў. У XVII стагоддзі асноўнымі сігналамі барабаншчыкаў былі «Увага», «Гатоўнасць», «Марш», «Атака», «Адступіць»[7].

У XX стагоддзі адбыліся два значных удасканаленні барабанаў. У 1920-1940-х гадах кампанія Gretsch вырабляла карпусы барабанаў па тэхналогіі шматслаёвага расслаення дрэва[8], гэты спосаб выкарыстоўваецца і сёння. Каля 1956 года Эвансам Марыанам на замену скураным мембранам былі вынайдзены пластыкавыя. Яны больш устойлівыя да вільготнасці і лепш захоўваюць настройку[9].

Тыпы барабанаў

Барабаншчык аркестра пад кіраўніцтвам Рыка Бенджаміна: гуляе на малым барабане, побач размешчаны літаўры, вялікі барабан і іншыя інструменты

У сучасны аркестр могуць уваходзіць наступныя барабаны[10]:

Вялікі барабан (турэцкі барабан) — двухбаковы, радзей аднабаковы. На ім гуляюць масіўнай выбівачкай з мяккім наканечнікам; гук яго — моцны, глухі і нізкі. Акрамя выбівачкі, часам выкарыстоўваюць палачкі і інш. Галоўнае прызначэнне вялікага барабана — адзінкавыя ўдары (ад pianissimo да падобнага грамавым разрадам fortissimo). Еўрапейскімі кампазітарамі вялікі барабан спачатку ўжываўся ў ваенным аркестры; з пачатку XVIII стагоддзя — у оперным. Папярэднік вялікага — турэцкі барабан, які прымяняўся ў «Янычарскай музыцы». Вялікі барабан часцяком выкарыстоўваецца для яе імітацыі. Бас-барабан мае памер трохі меншы, чым вялікі (канцэртны) барабан — 20-22" (50-56 см). Уваходзіць ва ўдарную ўстаноўку, на ім гуляюць нагамі з дапамогай педалі.

Малы барабан — з дзвюма мембранамі, нацягнутымі на нізкі цыліндр. Уздоўж ніжняй мембраны нацягнутыя струны (ад 10 да 34 у залежнасці ад прымянення), якія надаюць гуку сухое раз'юшанае, працяжна-бразгочае адценне. Пры адключэнні струн спецыяльным рычажком гэты характэрны трэск знікае. Гульня заснавана на рудыменты: дроб, хуткае трэмала. Гуляюць на ім дзвюма драўлянымі палачкамі з патаўшчэннямі на канцах. Прымяняюцца таксама ўдары па вобадзе (рымшот), іншыя прыёмы (напр., Бласт-біт, gravity roll, характэрныя для экстрэмальных стыляў музыкі, або кручэнне палачак у маршавых аркестрах). Выкарыстоўваюць набор малых барабанаў розных памераў, пры гульні — ставяць на падстаўкі, у маршавым аркестры — носяць на рамяні або спецыяльнай раме на ўзроўні пояса. У оперны і сімфанічны аркестр малы барабан уведзены ў XIX стагоддзі; часта выкарыстоўваецца ў ваенных сцэнах. Сёння — вядучы інструмент рытмічнай групы джаза.

Том-том (не блытаць з там-тамам (гонг)) — цыліндрычны барабан без струн. Ён паходзіць ад карэнных амерыканскіх ці азіяцкіх народаў, выкарыстоўваўся першабытнікамі для ваенных, рэлігійных мэтаў. Вырабляўся з полых ствалоў дрэў і шкуры жывёл. З пачатку XX стагоддзя тым-тым уваходзіць ва ўдарную ўстаноўку (ад 2 да 4 і больш штук).

Літаўры — сістэма (ад двух да сямі і больш) медных катлоў, на якія нацягнута мембрана. Маюць вызначаную вышыню гучання, якая рэгулюецца падчас гульні. Яны сталі вядомыя ў XV стагоддзі, у склад аркестра ўвайшлі пазней. Акрамя аркестра, папярэднікі літаўраў — накры выкарыстоўваліся ў кавалерыі, для кіравання парадкам.

Барабаны розных краін

Барабаны на рынку ў Дакары

Барабаны вядомыя ва ўсіх краінах і ва ўсе часы. Народныя барабаны простыя ў вырабе і не патрабуюць асаблівых навыкаў для гульні, таму існуюць сотні іх разнавіднасцей. Фальклорная музыка ў вышэйшай ступені меладычная і рытмічна, барабаны — неад'емная яе частка[11].

У краінах Афрыкі гульня на барабанах — важная частка большасці рэлігійных і свецкіх цырымоній. Гульня на барабанах мае даўнія культурныя традыцыі[12]. Акрамя таго, барабаны шырока выкарыстоўваюцца для перадачы паведамленняў — напрыклад, мова ёруба з'яўляецца танальнай, для перадачы простага ліста можа быць дастаткова трох розных тонаў барабана і пераходаў паміж імі[13]. Сярод барабанаў Афрыкі — ашыко, кпанлога, джэмбэ, бата і мноства іншых.

У Лацінскую Амерыку барабаны былі прывезены з Афрыкі чарнаскурымі рабамі[14], і з'явіліся атабаке, куіка, конга і іншыя. Да барабанаў, якія адбыліся ад еўрапейскіх, можна аднесці пандэйру. У Паўднёвай і Цэнтральнай Амерыцы таксама вядомыя барабаны з суцэльнага кавалка дрэва, як тэпанацтль. На Кубе былі вынайдзены тымбалес.

На востраве Балі і Інданезіі народная музыка прадстаўлена аркестрам гамелан. У ім выкарыстоўваецца барабан генданг[15], таксама выкарыстоўваюцца патэ ў Самоа, лалі ў Фіджы.

Барабаны Японіі носяць агульная назва ўпотай, яны дзеляцца на 2 вялікія групы: бë-дайка (byou-daiko), у якога мембрана жорстка замацавана цвікамі без магчымасці налады, і сіме-дайка (shime-daiko), якія можна наладзіць пры дапамозе шнуроў ці вінтоў[16]. Гэтыя барабаны выкарыстоўваюцца ў традыцыйнай музыцы гагаку з VII стагоддзя, а таксама будысцкіх і сінтаісцкіх цырымоніях[17].

У Кітаі барабаны, верагодна, пайшлі ад туркестанскіх і тыбецкіх інструментаў. Сярод іх — баньгу, пайгу і іншыя[18].

Да барабанаў, выкарыстоўваным у музыцы Індыі, адносяца табла і мрыданга[12].

У Каўказскім рэгіёне ўдарныя інструменты таксама шырока распаўсюджаныя. Пад некалькімі назвамі вядомы выгляд бубна са скуры асятроў з колцамі — даф (дэф, гавал). У народнай музыцы Арменіі і Азербайджана выкарыстоўваюць барабаны дхол і розныя разнавіднасці нагары[19][20]. У Турцыі з'явіўся і далей распаўсюдзіўся пад рознымі назвамі (думбек, тарабука, дарбук) барабан у форме кубка дарбука[21].

Класіфікацыя па форме барабана

Акрамя таго, барабаны можна класіфікаваць па форме[22][23]:

  • Рамачныя
  • У форме кубка
  • Цыліндрычныя
  • Катлападобныя
  • У форме «пясочнага гадзінніка»
  • У форме конуса
Барабаны ў рэпетыцыйнай студыі
Аудыёпрыклады
Апісанне Аудио (Ogg Vorbis) Апісанне Аудио (Ogg Vorbis)
Не заглушаны малы барабан 53 KB  Заглушаны малы барабан 37 KB 
Удар у вобад 46 KB  Заглушаны бас-барабан 54 KB 
Навесны том 8 дзюймаў 59 KB  Навесно том 12 дзюймаў 41 KB 
Напольны том-том 39 KB  Фрыкцыйны барабан Куіка 75 KB 
Рытм на джэмбэ 430 KB  Звучанее афрыканскага джун-джуна 251 KB 
Тыповы рокавы біт з хай-хэтам 95 KB  Тыповы рокавы біт з райд-талеркай 89 KB 

Выраб

Вырабам барабанаў займаюцца фірмы рознага ўзроўню. Невялікія фірмы з дзясятка чалавек прапануюць эксклюзіўныя інструменты, зробленыя ўручную. Буйныя кампаніі, вядомыя па ўсім свеце, вырабляюць не толькі ўдарныя, але і іншыя музычныя інструменты.

Для вырабу барабанаў могуць быць выкарыстаны розныя віды матэрыялаў[24]: метал (сталь, бронза), бамбук, пластык. Пераважная большасць барабанаў зроблена з дрэва: клён, бяроза, дуб, ліпа, ясень, чырвонае дрэва[4], з суцэльнага кавалка або злепленай у некалькі слаёў фанеры. Некаторыя вытворцы камбінуюць некалькі відаў дрэва для вырабу аднаго рэзанатара, што дазваляе атрымліваць лепшае суадносіны кошт/якасць. На гук барабана ў большай ступені ўплывае шчыльнасць драўніны і таўшчыня сценак абечак.

Акрамя матэрыялу кадушкі, таксама значны ўплыў мае якасць і вугал нарэзкі абзы, якая датыкаецца з мембранай інструмента[25].

Пасля падрыхтоўкі абечак на яе мацуюць фурнітуру — прыстасаванні для мацавання і нацяжэння мембраны[25]. Замкі для закруткі нітаў, мацавання і адтуліны змяняюць гучанне ў горшы бок, таму шматлікія вытворцы прапануюць розныя варыянты сістэмы мацавання (напрыклад, RIMS), якія захоўваюць цэласнасць кадушкі.

Выраб некаторых барабанаў і бубнаў для рэлігійных мэтаў можа суправаджацца рознымі рытуаламі ініцыяцыі, укладвання «душы» ў інструмент, і іншымі падобнымі дзеяннямі[26].

Налада барабанаў

Парадак зацягвання нітаў на 8-нітаым барабане (крыж-накрыж)

Налада барабана — складаны працэс, якому прысвечана шмат артыкулаў[27][28]. Барабаны могуць быць падзеленыя па гукавышынныя, на якія маюць пэўную вышыню гучання (літаўры, рататом) і інструменты з нявызначанай вышынёй гучання (малы барабан, том-том і г. д.). Налада тычыцца і тых, і іншых інструментаў.

Асноўнай мэтай налады з'яўляецца збавенне ад залішніх абертонаў. Барабан, які «ў ладзе з самім сабой», раўнамерна нацягнуты, мае выразны гук, яснае, шырокае, адкрытае гучанне.

Барабаны джэмбэ з розным мацаваннем мембраны.

Мембрана барабана можа мацавацца да абячайке (корпусу) і рэгуліравацца альбо з дапамогай сучасных металічных абручоў і нітаў, альбо сістэмай вяровак або рамянёў. Жорсткае мацаванне з дапамогай цвікоў (як у бё-тайко) пазбаўляе барабан магчымасці налады.

Сучасныя вытворцы выпускаюць мноства мадыфікацый мембран (з рознай вагой, таўшчынёй, двухслаёвыя і г. д.) Усе яны па рознаму ўплываюць на гучанне інструмента[29].

Калі мембран дзве, адна з іх можа быць танчэй і прызначацца не для ўдару, а толькі для павелічэння рэзананса. Адносная налада ўдарнай і рэзананснай мембраны ўплывае на гучанне барабана: калі рэзанансная настроена вышэй ударнай, працягласць гучання (сустейн) павялічваецца. На малым барабане вялікае значэнне таксама мае налада падструнніка (пружын, якія надаюць характэрнае гучанне інструмента)[30].

Барабаны, у якіх выкарыстоўваюцца скураныя мембраны, можна наладзіць, нагрэўшы скуру (нацяжэнне) або апырскаўшы вадой (паслабленне).

Выкарыстанне барабанаў

Калектыў бразільскіх барабаншчыц

Барабаны могуць быць выкарыстаны як у складзе рытм-групы, так і ў якасці саліруючага інструмента. Розныя барабаны ўваходзяць у склад ансамбляў, у тым ліку — складаюцца выключна са ўдарных інструментаў. Яны забяспечваюць неабходны інструментальны каларыт і дынаміку, а таксама пашыраюць кола рытмічных і ўдарных эфектаў[31].

На барабанах можна гуляць, удараючы далонню або палачкамі, вырабленымі з драўніны або сінтэтычных матэрыялаў[32].

Гульня далонямі патрабуе ўмелага чаргавання факусоўкі і рассейвання сілы ўдару рукой, для высокага і нізкага гуку неабходна напружанне, для плескачоў — расслабленне пэндзля. Выкарыстоўваецца і гульня пальцамі з выкарыстаннем перакатаў, трэння мембраны, пстрычак і т. п.[33].

Пры выкарыстанні палачак, у залежнасці ад сітуацыі і ўласных пераваг барабаншчык можа прымяняць розныя хапіла палачак, і розныя тэхнікі нанясення ўдаруref>Виды захватов палочек :: drumspeech.com</ref>.

Традыцыйны хват палачак
  • Традыцыйны (варыянты назвы traditional, conventional, orthodox, rudimental grip) — зыходзіць з традыцый ваенных барабаншчыкаў. Палачкі трымаюцца не сіметрычна — так, каб не перашкаджаў рэмень барабана.
  • Сіметрычны захоп (matched grip). Палкі трымаюцца сіметрычна, паралельна паміж сабой або пад вуглом. Гэты захоп выкарыстоўваецца найбольш часта, мае некалькі варыянтаў:
    • Французскі захоп (French grip).
    • Нямецкі захоп (German grip).
    • Амерыканскі захоп.

Сярод тэхнік удару могуць быць вылучаныя наступныя:

  • Тэхніка Мелера (англ.: Moeller method). Названая ў гонар амерыканскага барабаншчыка Sanford Augustus «Gus» Moeller. Грунтуецца на натуральнай працы цягліц, без лішніх рухаў і напружання.
  • Метад Гладстоуна[34]. Грунтуецца на знаходжанні пункту балансу палачкі і кантролі яе адскоку.

У залежнасці ад выкарыстоўваных груп цягліц падзяляюць пальцавую, кісцевую, локцевую тэхнікі[35].

Акрамя палачак, пры неабходнасці выкарыстоўваюць розныя шчоткі, выбівачкі або спецыяльныя прутковыя палачкі, руты (у англамоўнай літаратуры Rute).

Асновай навучання і гульні на барабанах служаць барабанныя рудыменты — адмысловыя прыёмы гульні, якія ўяўляюць сабой пэўную паслядоўнасць розных (напрыклад, акцэнтаваных і не акцэнтаваных) удараў. Найпросты барабанны рудымент — барабанная дроб, якая ўяўляе сабой па чарзе ўдары. Акрамя яго, да вядомых рудыментаў адносіцца Double Stroke Roll (двухударная дроб), якая ўяўляе сабой чаргаванне двух удараў адной рукой і двух удараў іншай рукой[36].

Рытмічныя партыі накладваецца на скончаную функцыянальна-гарманічную структуру, званую квадратам[37]. Урыўкі, выкананыя секцыяй ударных інструментаў маршевого аркестра, называюцца кадэнцыя (англ. Drum cadence).

Ілюстрацыі

Зноскі

  1. ↑ Барабан // Российский гуманитарный энциклопедический словарь: В 3 т. — М.: Гуманит. изд. центр ВЛАДОС: Филол. фак. С.-Петерб. гос. ун-та, 2002. — Т. 1: А—Ж. — 688 с. — ISBN 5-691-00676-2. Архівавана 14 ліпеня 2014.
  2. ↑ М. Фасмер. барабан // Этимологический словарь русского языка. В 4 томах / Пер. с нем., доп. и посл. О. Н. Трубачёва. — 4-е изд. — М.: АСТ, Астрель, 2004. — Т. 1. А—Д. — 592 с. — ISBN 5-17-016833-0.
  3. ↑ Барабан // Военная энциклопедия / под ред. В. Ф. Новицкого [и др.]. — СПб. ; [М.] : Тип. т-ва И. В. Сытина, 1911—1915.
  4. 1 2 «Анатомия» строения кадушки. drumspeech.com — Форум барабанщиков (2004—2010). — По мат. журн. Modern Drummer. Архівавана з першакрыніцы 24 студзеня 2012. Праверана 13 кастрычніка 2010.
  5. ↑ Капитан Макс.. Древнейшая профессия: барабанщик История ўдарных инструментов и их место в оркестре и жизни. История ўдарных инструментов и их место в оркестре и жизни(недаступная спасылка) (16 мая 2008). Архівавана з першакрыніцы 4 кастрычніка 2010. Праверана 6 снежня 2014.
  6. ↑ Евгений Рябой.. Гимн барабанному искусству, Часть 1(недаступная спасылка). MusicBox № 17 (11 красавіка 1999). Архівавана з першакрыніцы 11 студзеня 2012. Праверана 13 кастрычніка 2010.
  7. 1 2 Drum — артыкул Drum у Encyclopædia Britannica, Eleventh ed., 1910—1911.
  8. ↑ История компании Gretsch(недаступная спасылка). drumspeech.com — форум барабанщиков (2004—2010). — По мат. журн. Drum!. Архівавана з першакрыніцы 17 кастрычніка 2011. Праверана 13 кастрычніка 2010.
  9. ↑ Trish Johnson-Frazzetto.. Evans Drumheads Celebrates 50 years of Innovation (англ.)(недаступная спасылка). daddario.com (19 студзеня 2006). Архівавана з першакрыніцы 6 кастрычніка 2014. Праверана 13 кастрычніка 2010.
  10. ↑ Г. Риман. Оркестр // Музыкальный словарь / Пер. с нем. Б. П. Юргенсона, доп. рус. отд-нием. — М.: ДиректМедиа Паблишинг, 2008. Архівавана 14 ліпеня 2014. — CD-ROM.
  11. ↑ J. ALFRED NOVELLO. THE MUSICAL WORLD. — London, 1837. — С. 81. — 2008 с.
  12. 1 2 Thomas D. Rossing. Science of percussion instruments. — World Scientific, 2000. — С. 40-42. — 208 с. — ISBN 9789810241582.
  13. ↑ How Bata Drums Talk and What they Say (англ.)(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 24 студзеня 2012. Праверана 28 красавіка 2010.
  14. ↑ Джозеф Говард. Барабаны в Америках. — 1967. — ISBN 9780825601804.
  15. ↑ Musical instruments of Malaysia
  16. ↑ Taiko Resource: Taiko Drums(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 29 верасня 2011. Праверана 27 студзеня 2015.
  17. ↑ Taiko Resource: Taiko Overview and History Архівавана 29 верасня 2011.
  18. ↑ James Blades. Percussion instruments and their history. — Bold Strummer, 1992. — С. 89-120. — 513 с.
  19. ↑ Нагара Архівавана 26 верасня 2015. — статья в музыкальном словаре
  20. ↑ Дхол — артыкул з БСЭ (3-е выданне)
  21. ↑ The many names of the Doumbek
  22. ↑ Школа этнических барабанов ETHNOBEAT — инструменты Архівавана 16 сакавіка 2010.
  23. ↑ 534m Membranophones(недаступная спасылка). SIL. Архівавана з першакрыніцы 14 сакавіка 2012. Праверана January 4, 2007.
  24. ↑ Mike Radcliff, ред. Andy Gone. Корпус барабана(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 24 студзеня 2012. Праверана 29 красавіка 2010.
  25. 1 2 "Анатомия" строения кадушки часть 2(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 5 лістапада 2011. Праверана 29 красавіка 2010.
  26. ↑ Бата — afrocuba.ru Архівавана 29 кастрычніка 2011.
  27. ↑ Библия по настройке ўдарной установки :: drumspeech.com
  28. ↑ Настройка барабанов by Gene Okamoto Архівавана 21 лістапада 2010.
  29. ↑ БАРАБАННЫЕ МЕМБРАНЫ («ПЛАСТИКИ») by Gene Okamoto Архівавана 2 студзеня 2010.
  30. ↑ Библия по настройке ударной установки [Scott Johnson] часть 4 :: drumspeech.com
  31. ↑ Барабан — статья в онлайн — энциклопедии Кругосвет.
  32. ↑ drumlessons.ru — уроки барабанов, статьи о искусстве игры на ўдарных Архівавана 11 чэрвеня 2010.
  33. ↑ Основы игры на конгах
  34. ↑ Статьи Архівавана 21 лістапада 2010.
  35. ↑ Billy Cobham: «Мысли вслух» | MusicBox № 20 Архівавана 13 студзеня 2013.
  36. ↑ Упражнения в стиле маршевых оркестров для всех барабанщиков, часть 1
  37. ↑ Квадрат Архівавана 25 верасня 2015. — статья в Энциклопедическом словаре джаза, рок- и поп-музыки

Літаратура

  • Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.2: Аршыца — Беларусцы / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 1996. — Т. 2. — 480 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0061-7 (т. 2).
  • К. Купинский. Школа игры на ударных инструментах. — Москва: Московская Типография №6, 1981. — 206 с. — ISBN 5-7140-0918-5.
  • Макс Клоц. Школа игры на ударных инструментах. — Планета музыки, Лань, 2008. — 64 с. — ISBN 978-5-8114-0879-5.

Спасылкі

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.