Анатоль Васільевіч Багатыроў
Асноўная інфармацыя
Дата нараджэння 31 ліпеня (13 жніўня) 1913
Месца нараджэння
Дата смерці 19 верасня 2003(2003-09-19) (90 гадоў)
Месца смерці
Месца пахавання
Краіна
Альма-матар
Музычная дзейнасць
Педагог Васіль Андрэевіч Залатароў
Прафесіі кампазітар, музычны педагог, спявак
Жанры опера, сімфонія
Выхаванцы Эдуард Барысавіч Зарыцкі, Эдзі Тырманд[2] і Галіна Канстанцінаўна Гарэлава
Грамадская дзейнасць
Партыя
Член у
Прэміі
Сталінская прэмія 2-й ступені Дзяржаўная прэмія БССР
Узнагароды
Сталінская прэмія — 1941Народны артыст РСФСР— 1981
Ордэн ЛенінаОрдэн Кастрычніцкай РэвалюцыіОрдэн Дружбы народаў
Ордэн Працоўнага Чырвонага СцягаОрдэн Працоўнага Чырвонага СцягаОрдэн Працоўнага Чырвонага СцягаОрдэн «Знак Пашаны»
Заслужаны дзеяч мастацтваў БССР (1944)
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Анато́ль Васі́льевіч Багатыро́ў (13 жніўня 1913, Віцебск — 13 верасня 2003, Мінск) — беларускі савецкі кампазітар , педагог і грамадскі дзеяч[3]. Заслужаны артыст Беларусі (1940). Заслужаны дзеяч мастацтваў Беларусі(1944). Прафесар (1960). Лаўрэат Дзяржаўнай прэміі Беларусі (1969). Народны артыст РСФСР (1981). Народны артыст БССР (1968)[4]. Лаўрэат Сталінскай прэміі другой ступені (1941). Ганаровы грамадзянін Віцебска (2002).[5]

Біяграфія

Закончыў Беларускую дзяржаўную кансерваторыю па класу кампазіцыі прафесара В. А. Залатарова ў 1937[3]. З 1948 года выкладчык кампазіцыі ў Беларускай акадэміі музыкі[3], у 1948—1962 гады яе рэктар[3]. У 1938—1949 гадах старшыня праўлення СК БССР[3]. Дэпутат ВС БССР (1938—1959)[3].

А. В. Багатыроў памёр 19 верасня 2003 года. Пахаваны ў Мінску на Усходніх могілках.

Творчасць

Належаў да першага пакалення беларускіх кампазітараў, творчасць якіх фарміравалася ў рэчышчы савецкага музычнага мастацтва. Кампазітарскаму мысленню Багатырова ўласцівыя шырокі дыяпазон вобразнага мыслення, схільнасць да ўвасаблення глыбока жыццёвых канцэпцый, дэмакратычная накіраванасць[3].

Тэмы сучаснасці, гуманістычнай ідэі ўвасоблены ў музыцы Багатырова яснай, пераканаўчай музычнай мовай, заснаванай на беларускай народнай песеннасці. Нацыянальныя рысы выяўляюцца ў мэласе, рытміцы, ладавых формах. Музыкальная тканіна твораў звычайна прасякнута развітымі меладычнымі ўтварэннямі, якія фарміруюць поліфанізаваную фактуру. Для твораў характэрна працяглае дынамічнае развіццё тэматычнага матэрыялу, вытокі якога знаходзяцца ў фальклорных жанрах (балада, жніўныя песні і інш.).

Анатоль Багатыроў — адзін з заснавальнікаў нацыянальнай беларускай оперы[3]. Ён значна ўзбагаціў жанры кантаты, хору а капэла, раманса ў беларускай музыцы[3]. Багатырова лічаць заснавальнікам беларускай нацыянальнай кампазітарскай школы[6].

На словы Тараса Шаўчэнкі напісаў змяшаны хор без суправаджэння «Сонца заходзіць» (1964), цыкл рамансаў для голасу з фартэпіяна «Пастаўлю хату» (1961), «І шырокую даліну», «Агні гараць», «Ад сяла да сяла» (з паэмы «Гайдамакі»), «Вішнёвы садок каля дома» — усё на ўкраінскія тэксты (1964)[7].

Творчай манеры ўласцівая эпічнасць выказвання. Узнёслая філасофская лірыка, псіхалагічная паглыбленасць характэрныя для камерна-інструментальнай і камерна-вакальнай творчасці Багатырова. Хорам і апрацоўкам народных песень уласцівая выразная кантылена, заснаваная на народна-песенных прынцыпах развіцця[4].

Асноўныя творы

Сярод твораў А. В. Багатырова вялікая колькасць сачыненняў у розных жанрах[3]:

Оперы

Для салістаў, хору і сімфанічнага аркестра

Араторыя «Бітва за Беларусь»

кантаты:

Камерна-інструментальныя творы

  • Фартэпіянныя трыо (1943)
  • Саната для скрыпкі і фартэпіяна (1946), віяланчэлі і фартэпіяна (1951), фартэпіяна (1958)
  • 2 сімфоніі,
  • канцэрт для віяланчэлі з аркестрам,
  • канцэрт для кантрабаса з аркестрам,
  • п’есы для віяланчэлі, фартэпіяна,
  • харавыя творы,
  • вакальныя цыклы на вершы У. Шэкспіра, Я. Купалы, Г. Ахматавай, М. Лермантава, М. Багдановіча, А. Куляшова, П. Броўкі, А. Пушкіна[3],
  • музыка да драматычных спектакляў, у тым ліку да драмы М. Лермантава «Маскарад»,
  • каля 100 харавых і вакальных апрацовак беларускіх народных песень.

Вучні

А. Багатыроў — буйны педагог, які на працягу больш чым 50 гадоў вёў клас кампазіцыі ў Беларускай Акадэміі музыкі. Ён выхаваў цэлую плеяду беларускіх кампазітараў. Сярод вучняў А. Багатырова — народныя артысты СССР, народныя артысты Рэспублікі Беларусь, заслужаныя дзеячы мастацтваў Беларусі лаўрэаты Дзяржаўных прэмій, лаўрэаты ўсесаюзных і рэспубліканскіх конкурсаў — Я. Глебаў, І. Лучанок, Г. Вагнер, Ю. Семяняка, Д. Смольскі, С. Картэс, А. Мдзівані, Р. Сурус, Э. Тырманд, У. Буднік, В. Войцік, У. Солтан, Л. Захлеўны, М. Літвін, Э. Казачкоў, А. Хадоска, П. Альхімовіч, Л. Мурашка і іншыя[8].

Анатоль Багатыроў і Янка Купала

А. Багатароў пазнаёміўся з Я. Купалам у снежні 1934 года на вечарыне-канцэрце беларускай музыкі ў Доме пісьменнікаў. Купала зацікавіўся аўтарскім выкананнем на фартэпіяна «Варыяцый» на тэму беларускай народнай песні і запрасіў кампазітара дамоў. На тэксты вершаў «Восень» і «Сонцу», якія Купала падараваў пад час сустрэчы, А. Багатыроў напісаў рамансы. Наведваў дом Купалы, сустракаўся з ім у Доме пісьменнікаў і на творчых вечарынах. У дакладзе «Айчынная вайна і беларуская інтэлігенцыя» на сесіі АН БССР за некалькі месяцаў да сваёй гібелі (Казань, 12 сакавіка 1942 года) Купала гаварыў пра майстэрства Багатырова ў апрацоўцы народнай музыкі і поспех яго оперы «У пушчах Палесся». Напісаў шматлікія хоры на вершы Я. Купалы. Аўтар успамінаў пра Купалу (часопіс «Полымя», 1982, № 6)[9].

Узнагароды

Зноскі

  1. ↑ Богатырёв Анатолий Васильевич // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 28 верасня 2015.
  2. ↑ Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
  3. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Богатырёв Анатолий Васильевич // Биографический справочник. — Мн.: «Белорусская советская энциклопедия» имени Петруся Бровки, 1982. — Т. 5. — С. 62. — 737 с.
  4. 1 2 Энцыклапедыя літаратуры і мастацтва Беларусі. Т. 1. — Мн., БелСЭ, 1984. — Артыкул «Багатыроў». — C. 253.
  5. ↑ Кампазітар Анатоль Багатыроў узнагароджаны дыпломам Ганаровага грамадзяніна Віцебска(недаступная спасылка). БелаПАН. Архівавана з першакрыніцы 5 снежня 2020. Праверана 11 мая 2012 года.
  6. ↑ Портал Беларусь Сегодня | panorama — Анатолий Васильевич Богатырёв(недаступная спасылка) (руск.)
  7. ↑ Шевченківський словник: У двох томах / Інститут літератури імені Т. Г. Шевченка Академії Наук УРСР. — К.: Головна редакція УРЕ, 1978.
  8. ↑ Анатоль Васільевіч БАГАТЫРОЎ на hor.by
  9. ↑ Янка Купала: Энцыкл. даведнік. — Мн., БелСЭ, 1986. — Артыкул «Багатыроў». — C. 57.

Літаратура

  • Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.2: Аршыца — Беларусцы / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 1996.
  • Энцыклапедыя літаратуры і мастацтва Беларусі: У 5-і т., Т. 1: А капэла — Габелен / Рэдкал.: І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ, 1984.

Спасылкі

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.