Альмаш
Пазнейшая мастацкая выява Альмаша
Пазнейшая мастацкая выява Альмаша
Grand Prince of the Hungarians[d]
850 — 895
Папярэднік Lebedias[d]
Пераемнік Арпад
Нараджэнне каля 820
Смерць каля 895
Род Арпады
Бацька Ідзьек[d]
Маці Эмезэ[d]
Дзеці Арпад
Дзейнасць правадыр племені
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

А́льмаш[1] (венг.: Álmos; каля 820 — каля 895) — паўлегендарны правадыр саюза венгерскіх плямёнаў (надзьфеедэлем) у IX стагоддзі.

Біяграфія

Інфармацыя пра Альмаша маецца толькі ў «Gesta Hungarorum» («Дзеянні уграў», «Хроніка Ананіма»), знакамітага летапісу канца XII стагоддзя, у «Chronicon Pictum» XIII стагоддзя і ў некалькіх іншых манускрыптах. Альмаш быў сынам Ідзьека[2] ці Элада. Паводле легенды, маці Альмаша, Эмешэ (Emese), убачыла ў ва сне міфічную птушку Турул, якая асемяніла Эмешэ і прадказала, што ад яе пойдзе шмат вялікіх каралёў. Легенда, такім чынам, тлумачыць імя Альмаш, якое паходзіць ад венгерскага слова венг.: àlom — сон.

Паводле сярэдневяковых хронік, Альмаш быў абвешчаны правадыром сямі венгерскіх плямёнаў, якія жылі ў Прычарнамор’і (Этэлкёз, ці Атэлькуза; Etelköz) пад уладай хазараў. Часам з тэксту «Аповесці мінулых гадоў» («Ішлі ўгры міма Кіева гарою, якая празываецца зараз Угорскай, прыйшлі да Дняпра і сталі вежамі: хадзілі яны гэтак жа, як цяпер полаўцы»[3]) робіцца выснова пра тое, што Олмаш (гэта значыць Альмаш) узначальваў мадзьярскія плямёны падчас падзей пад Кіевам і нават мог быць заснавальнікам Царквы Святога Мікалая на Аскольдавай магіле[4], што малаверагодна як у сілу храналагічных нестасовак, так і ў сілу язычніцкага веравызнання Альмаша і тагачасных венграў.

Аўтар «Gesta Hungarorum» сцвярджае, што пры Альмашы пачаўся рух уграў праз Карпаты, у прыватнасці, быў пераможаны і забіты ўжгарадскі князь Лабарац. У 895 годзе венгры пад кіраўніцтвам Альмаша, уступіўшы ў саюз з візантыйскім імператарам Львом VI Мудрым, уварваліся ў Балгарыю, але былі разбіты ў бітве на Паўднёвым Бугу балгарскім царом Сімяонам I і яго саюзнікамі печанегамі, што вымусіла іх пакінуць Прычарнамор’е і міграваць у раён сучаснай Венгрыі. Гэты паход узначаліў ужо сын Альмаша, Арпад (каля 845 — каля 907), родапачынальнік дынастыі Арпадаў.

Сам Альмаш пасля паражэння ад балгараў і печанегаў быў або забіты або прынесены ў ахвяру — з-за ваенных няўдач або рытуальна, па сканчэнні 40-гадовага тэрміна кіравання. Дакладнае месца яго смерці невядома.

У кіно

  • Заваяванне / Honfoglalás (1996; Венгрыя); рэжысёр Габар Кольтаі, у ролі Альмаша — Імрэ Шынкавіч.

Зноскі

  1. ↑ Транскрыпцыі яго імя: Almus (у Канстанціна Парфірароднага), Almucs, Almoutz. Відаць, Альмаш Венгерскі быў цёзкай свайго сучасніка Алмуша ібн-Селькейнека, хана волжскіх балгараў.
  2. ↑ Транскрыпцыі яго імя: Egyek і Ügek.
  3. ↑ «Аповесць мінулых гадоў». Год 898
  4. ↑ Брайчевский М. Ю. Утверждение христианства на Руси. — К., 1989. — С. 100.

Библиография

  • Kristó, Gyula. «Korai Magyar Történeti Lexikon (9-14. század) (Encyclopedia of the Early Hungarian History — 9-14th centuries)». Budapest: Akadémiai Kiadó, 1994.
  • Dümmerth Dezső: Emese álma — Virrasztó géniusz, összegyűjtött esszék. Ifjúsági Lap- és Könyvkiadó, 1987.
  • Kristó Gyula-Makk Ferenc: Az Árpád-ház uralkodói. I.P.C. könyvek Kft., 1996.
  • Kristó, Gyula (editor): Korai Magyar Történeti Lexikon — 9-14. század (Encyclopedia of the Early Hungarian History — 9-14th centuries); Akadémiai Kiadó, Budapest, 1994.
  • Kristó, Gyula: Magyar honfoglalás — honfoglaló magyarok (The Hungarians' Occupation of their Country — The Hungarians occupying their Country); Kossuth Könyvkiadó, 1996.
  • Demény István Pál (19 септември 2006). «Emese álma». Erdélyi Múzeum (58. kötet, 1996.).
  • История Венгрии. Том 1. Издательство: Наука, 1971 г.

Спасылкі

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.