| Іван Сідаравіч Лазарэнка | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| руск.: Иван Сидорович Лазаренко | |||||||||||
 | |||||||||||
| Дата нараджэння | 26 верасня (8 кастрычніка) 1895 | ||||||||||
| Месца нараджэння | |||||||||||
| Дата смерці | 26 чэрвеня 1944 (48 гадоў) | ||||||||||
| Месца смерці | |||||||||||
| Месца пахавання | |||||||||||
| Альма-матар | |||||||||||
| Грамадзянства | |||||||||||
| Прыналежнасць |
 Расійская імперыя,  СССР |
||||||||||
| Род войскаў | пяхота | ||||||||||
| Гады службы | 1915—1944 | ||||||||||
| Званне |
 Генерал-маёр |
||||||||||
| Камандаваў | 369-я Карачаеўская стралковая дывізія | ||||||||||
| Бітвы/войны | Першая сусветная вайна, Грамадзянская вайна ў Расіі, Савецка-фінляндская вайна, 1939—1940, Грамадзянская вайна ў Іспаніі, Вялікая Айчынная вайна | ||||||||||
| Узнагароды і званні |
|
||||||||||
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |||||||||||
.svg.png.webp){kind=small}
Іван Сідаравіч Лазарэ́нка (руск.: Иван Сидорович Лазаренко; 8 кастрычніка 1895 — 25 чэрвеня 1944) — удзельнік Першай сусветнай вайны, Грамадзянскай вайны ў Расіі, Грамадзянскай вайны ў Іспаніі, савецка-фінляндскай і Вялікай Айчыннай войнаў. Генерал-маёр. Герой Савецкага Саюза (1944).
Біяграфія
І. С. Лазарэнка нарадзіўся ў станіцы Стара-Міхайлаўская (заразцяпер у Краснадарскім краі Расіі). Працаваў пастухом, потым забойшчыкам на шахце ў Данбасе.
У 1915 годзе прызваны ў армію. У час Першай сусветнай вайны вахмістр эскадрона 107-га Паўночна-Троіцкага кавалерыйскага палка узнагароджаны чатырма Георгіеўскім крыжамі. З кастрычніка 1917 г. І. С. Лазарэнка ў Чырвонай гвардыі, з 1918 г. у Чырвонай арміі. Баец 5-й Украінскай арміі К. Я. Варашылава, камандзір ўзвода, эскадрона Першай Коннай арміі, камандзір палка 2-й Данской дывізіі. У 1925 годзе скончыў Стралкова-тактычныя курсы ўдасканалення камсаставу РСЧА «Выстрал», Ваенную акадэмію імя Фрунзэ. З 1925 года камандаваў ротай, батальёнам. З 1935 года І. С. Лазарэнка на пасадзе камандзіра разведвальнага батальёна 49-й стралковай дывізіі. У 1936 годзе ўдзельнік грамадзянскай вайны ў Іспаніі на пасадзе ваеннага саветніка 5-га корпуса рэспубліканскай арміі. З сакавіка 1938 года — памочнік камандзіра 38-й стралковай дывізіі, з кастрычніка 1939 года камандзір Карэльскага ўмацаванага раёна. З 31 студзеня 1940 года І. С. Лазарэнка камандзір створанай 49-й стралковай дывізіі, дзейнічаўшай у час савецка-фінскай вайны на Карэльскім перашыйку і ўзбярэжжы Фінскага заліва.
У пачатку 1941 года дывізія была перакінутая ў Заходнюю Асобую ваенную пад Брэст, дзе прыняла ўдзел у баявых дзеяннях раніцай 22 чэрвеня. У ліпені 1941 года генерал Лазарэнка быў арыштаваны разам з іншымі камандзірамі Заходняга фронту і 17 верасня 1941 г. прыгавораны да расстрэлу, які 10 верасня быў заменены на 10 гадоў выпраўленчых работ у лагерах на тэрыторыі КоміАССР. 21 кастрычніка 1942 года І. С. Лазарэнка вызвалены і накіраваны на фронт на пасадзе намесніка камандзіра 146-й стралковай дывізіі ў званні палкоўніка. Са студзеня 1943 года — намеснікам камандзіра 413-й стралковай дывізіяй. З 16 лістапада 1943 года — камандзір 369-й стралковай дывізіі. У 1944 годзе І. С. Лазарэнка адноўлены з званні генерал-маёра.
Дывізія пад камандаваннем І. С. Лазарэнкі вызначылася у час Магілёўскай аперацыі. У ходзе баёў 23—25 чэрвеня 1944 года дывізія фарсіравала рэкі Проня і Бася, нанеслі значныя страты праціўніку, вызвалілі некалькі населеных пунктаў.
Загінуў С. І. Лазарэнка ў баі ў раёне вёсак Драчкава і Хаўмы (Чавускі раён Магілёўскай вобласці).
Указам Прэзідыума Вярхоўнага Савета СССР ад 21 ліпеня 1944 года за ўмелае камандаванне дывізіяй, узорнае выкананне баявых заданняў камандавання на фронце барацьбы з нямецка-фашысцкімі захопнікамі і праяўленыя пры гэтым мужнасць і гераічнасць генерал-маёру Івану Сідаравічу Лазарэнку пасмяротна прысвоена званне Героя Савецкага Саюза.
Быў пахаваны ў Крычаве, 28 чэрвеня 1944 г. перапахаваны ў скверы па вуліцы Першамайскай у Магілёве.
Рэабілітацыя
У красавіку 2010 года па ўяўленні Галоўнай ваеннай пракуратуры Расійскай Федэрацыі Ваенная Калегія Вярхоўнага суда Расіі адмяніла прысуд ад 17 верасня 1941 года як «не адпаведны фактычным акалічнасцям справы». У рашэнні суда было паказана: «Дзеянні камандзіра дывізіі генерал-маёра Лазарэнкі І. С. не ўваходзілі ў супярэчнасць з патрабаваннямі дзеючых у той момант кіруючых дакументаў, адпавядалі становішчу і атрыманым ад штаба корпуса загадам»[1].
Узнагароды
Узнагароды Расійскай імперыі
- Георгіеўскі крыж I ступені;
- Георгіеўскі крыж II ступені;
- Георгіеўскі крыж III ступені;
- Георгіеўскі крыж IV ступені.
Узнагароды СССР
- Медаль «Залатая Зорка» Героя Савецкага Саюза (21 ліпеня 1944, пасмяротна);
- Ордэн Леніна (21 ліпеня 1944, пасмяротна);
- 2 ордэны Чырвонага Сцяга (20.02.1928[2], 15.01.1940);
- Ордэн Айчыннай вайны 1-й ступені
- медалі.
Памяць
- У 1965 годзе на магіле ў скверы імя Лазарэнкі ў Магілёве пастаўлены абеліск, на якім бронзавы барэльеф героя[3]. Паводле некаторых звестак, абеліск быў перанесены з магілы марскога афіцэра на Успенскіх могілках[4].
- У гонар С. І. Лазарэнкі названы сквер і адна з вуліц Магілёва, на фасадзе дома № 2 — мемарыяльная дошка.
Зноскі
- ↑ Іван Сідаравіч Лазарэнка на сайце «Героі краіны»
- ↑ Приказ Революционного Военного Совета Союза Советских социалистических Ремпублик по личному составу армии № 101. 23 февраля 1928 года. Москва. — М: Центральная Типография НКВМ, 1928. — С. 17. — 36 с. — 430 экз.
- ↑ 33. Магіла Лазарэнкі Івана Сідаравіча // Збор помнікаў гісторыі і культуры Беларусі / АН БССР. Ін-т мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору; Рэд. кал.: С. В. Марцэлеў (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ, 1986. — Магілёўская вобласць. — 408 с., іл.
- ↑ Чтобы предки не обижались (Успенское кладбище)
Літаратура
- Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 9: Кулібін — Малаіта / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1999. — Т. 9. — 560 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0155-9 (т. 9). — С. 99.
Спасылкі
- Іван Сідаравіч Лазарэнка на сайце «Героі краіны»
- Герои Советского Союза — уроженцы Могилёва // Сайт СШ № 34 г. Магілёва Архівавана 4 сакавіка 2016. (руск.)