Baybayin

An iskriturang Baybayin (Sayod sa Tagalog: [baeˈbaejɪn]; bago-an-kudlit: ᜊᜊᜌᜒ, pakatapos-kan-kudlit: ᜊᜌ᜔ᜊᜌᜒᜈ᜔) (nakatalaan sa Unicode na alpabetong Tagalog; hilngon sa ibaba), bantog sa Bisaya bilang badlit (ᜊᜇ᜔ᜎᜒᜆ᜔), ini sarong suanoy na pagsurat sa Filipinas na ginuno sa mga iskriturang Brahmiko kan Indiya asin kaenot-enoteng naikurit kan kag-anom na siglo.[3] Ini padagos pang pinaggagamit sa panahon kan panahon kan mga Espanyol sa Filipinas sundong ikakagtapos kan kagsiyam na siglo. An alpabeto bantog na marhay huli ta ini maingat na naidokumento kan mga klerong Katoliko sa Pilipinas sa panahon kan Palawano

Baybayin
ᜊᜌ᜔ᜊᜌᜒᜈ᜔
ᜊᜇ᜔ᜎᜒᜆ᜔
Tipo
Abugida
Mga tataramonTagalog, Hanunóo, Alpabetong Buhid
Panahon
c. Ika-13 siglo – ika-18 siglo[1][2]
Mga Sistema nin Magurang
Iskriturang Proto-Sinaitiko
Mga tugang na Sistema
Pigtugdas asin pigdokumentar na barayti kan Baybayin (natural, direktang ebolusyon gikan sa orihinal na Baybayin):


Tagalog
Hanunó'o
Buhid
Tagbanwa (Apurahuano)
Sinaenot na Baybayin Kapampangan (dae na piggagamit)
Badlit
Basahan

ika-20/ika-21 siglong mga naimbento:

Kulitan
Kudlitan
Kur-itan/Kurditan
DireksyonLeft-to-right
ISO 15924Tglg, 370
Unicode alias
Tagalog
Unicode range
U+1700–U+171F
Kurit na may surat baybayin

An tataramon na baybay minaboot sabihon "isurat" o "ibaybay" sa Tagalog. An Baybayin maigot na dokumentado kan mga Espanyol.[4] An iba salang ipinag-atribuir an ngaran na Alibata digdi,[4][5] alagad an termino pinaggios ni Paul Rodríguez Verzosa[3] pakatapos na pagtaralayon an mga letra kan alpabetong Arabiko (alif, ba, ta (alibata), "f" tuyong hinale para sa ayos na kapandangog).[6]

Siring, an ibang Brahmic scripts piggagamit pa man kan mangiriba-ibang grupong etniko sa Filipinas arog kan Buhid, Hanunó'o, Kulitan asin Tagbanwa.

Karakter

vowels

᜔
a ᜀ
i

e

 ᜁ
u

o

 ᜂ

b

b ᜊ᜔
ba ᜊ
bi

be

 ᜊᜒ
bu

bo

 ᜊᜓ

k

k ᜃ᜔
ka ᜃ
ki

ke

 ᜃᜒ
ku

ko

 ᜃᜓᜓ

d/r

d/r ᜇ᜔
da/ra ᜇ
di/ri

de/re

 ᜇᜒ
du/ru

do/ro

 ᜇᜓ

g

g ᜄ᜔
ga ᜄ
gi

ge

 ᜄᜒ
gu

go

 ᜄᜓ

h

h ᜑ᜔
ha ᜑ
hi

he

 ᜑᜒ
hu

ho

 ᜑᜓ

l

l ᜎ᜔
la ᜎ
li

le

 ᜎᜒ
lu

lo

 ᜎᜓ

m

m ᜋ᜔
ma ᜋ
mi

me

 ᜋᜒ
mu

mo

 ᜋᜓ

n

n ᜈ᜔
na ᜈ
ni

ne

 ᜈᜒ
nu

no

 ᜈᜓ

ng

ng ᜅ᜔
nga ᜅ
ngi

nge

 ᜅᜒ
ngu

ngo

 ᜅᜓ

p

p ᜉ᜔
pa ᜉ
pi

pe

 ᜉᜒ
pu

po

 ᜉᜓ

s

s ᜐ᜔
sa ᜐ
si

se

 ᜐᜒ
su

so

 ᜐᜓ

t

t ᜆ᜔
ta ᜆ
ti

te

 ᜆᜒ
tu

to

 ᜆᜓ

w

w ᜏ᜔
wa ᜏ
wi

we

 ᜏᜒ
wu

wo

 ᜏᜓ

y

y ᜌ᜔
ya ᜌ
yi

ye

 ᜌᜒ
yu

yo

 ᜌᜓ

Halimbawang mga Usip

"ᜌᜋᜅ᜔ ᜇᜒ ᜈᜄ᜔ᜃᜃᜂᜈᜏᜀᜈ᜔᜵ ᜀᜌ᜔ ᜋᜄ᜔ ᜉᜃᜑᜒᜈᜑᜓᜈ᜔᜶"

Yamáng 'di nagkaka-unawaan, ay mag paká-hinahon.

(Malang dai nagkasisinarabotan, magtinuroninong.)

"ᜋᜄ᜔ᜆᜈᜒᜋ᜔ ᜀᜌ᜔ ᜇᜒ ᜊᜒᜍᜓ"

Magtanim ay 'di birò.

(Magtanom bakong suba.)

"ᜋᜋᜑᜎᜒᜈ᜔ ᜃᜒᜆ ᜑᜅ᜔ᜄᜅ᜔ ᜐ ᜉᜓᜋᜓᜆᜒ ᜀᜅ᜔ ᜊᜓᜑᜓᜃ᜔ ᜃᜓ"

Mámahalin kita hanggang sa pumutí ang buhok ko.

(Kamumu'tan taka sagkod magputi an sakong buhok.)

Toltolan
  1. "Tagalog (Baybayin)". SIL International. Retrieved October 10, 2014.
  2. "Tagalog". Retrieved October 10, 2014.
  3. Morrow, Paul. "Baybayin, the Ancient Philippine script". MTS. Retrieved September 4, 2008.
  4. Halili, Mc (2004).
  5. Duka, C (2008).
  6. Baybayin History Archived 2010-06-11 at the Wayback Machine., Baybayin, retrieved May 23, 2010 External link in |publisher= (help).
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.