Ишем (Ишембай районы)
Ишем (рус. Ишимово) — Башҡортостандың Ишембай районындағы ауыл. 2010 йылдың 14 октябренә ҡарата халыҡ һаны 89 кеше[1]. Петровск ауыл Советы составына инә.
Почта индексы — 453230, ОКАТО коды — 80231855004.
| Ауыл | |
| Ишем | |
| Ил | |
|---|---|
| Федерация субъекты |
[[Башҡортостан]] |
| Муниципаль район |
[[Ишембай районы]] |
| Координаталар |
53°40′38″ с. ш. 56°25′16″ в. д. |
| Һанлы танытмалар | |
| ОКАТО коды | |
| ОКТМО коды | |
|
| |
.svg.png.webp)
Исеменәң килеп сығыуы
Башҡорт антропонимы Ишемдән килеп сыҡҡан[2]
Тарихы
1778 йылғы керҙәшлек килешеүе буйынса Нуғай даруғаһы Юрматы улусы башҡорттарының аҫаба ерҙәрендә типтәрҙәр тарафынан нигеҙ һалынған.
Шул уҡ шарттарҙа типтәрҙәр 1803 йылда ҡабаттан индерелә һәм типтәрҙәрҙең яңы төркөмө килеп урынлаша.
1783 йылдағы IV рәүиз мәғлүмәттәре буйынса, унда 1011 типтәр булған. Һуңынан уларҙың һаны ҡырҡа кәмей һәм 1859 йылда 60 ихатала 399 кеше ҡала. 1920 йылғы халыҡ иҫәбен алыуҙа 52 йортта 231 типтәр күрһәтелгән[3].
1906 йылда мәсет эшләгән.
Халыҡ һаны
Бөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше)
| Иҫәп алыу йылы һәм көнө | Бөтә халыҡ | Ир-егеттәр | Ҡатын-ҡыҙҙар | Ир-егеттәр өлөшө (%) | Ҡатын-ҡыҙҙар өлөшө (%) |
| 1897 йыл 9 февраль (26 ғинуар) | |||||
| 1920 йыл 26 август | 231 | ||||
| 1926 йыл 17 декабрь | |||||
| 1939 йыл 17 ғинуар | 351 | ||||
| 1959 йыл 15 ғинуар | 295 | ||||
| 1970 йыл 15 ғинуар | |||||
| 1979 йыл 17 ғинуар | |||||
| 1989 йыл 12 ғинуар | 157 | ||||
| 2002 йыл 9 октябрь | 106 | ||||
| 2010 йыл 14 октябрь | 89 | 37 | 52 | 41,6 | 58,4 |
Халыҡ һаны буйынса аңлатма төрлө йылдарҙа иҫәп алыу тәртибенең айырмалығы булыу сәбәпле халыҡ һанының үҙенсәлегенә иғтибар итегеҙ.
- 1939 йыл — бар булған халыҡ һаны.
- 1989, 2002, 2010 йылдарҙа — даими йәшәгән урыны булып иҫәпләнгән халыҡ һаны
Ауылдағы халыҡ һаны буйынса мәғлүмәтте халыҡ иҫәбе буйынса алыу урынлы. Бөтә ил күләмендә үткән 1897, 1920, 1939, 1959, 1970, 1979, 1989, 2002, 2010 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса мәғлүмәттәр бар һәм асыҡ ҡулланыуҙа табырға була. Ҡайһы бер китаптарҙы электрон төрҙә асып ҡарап була. 1926 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса һәр ауыл тураһында мәғлүмәт осрағаны юҡ әле. Унан башҡа Өфө виләйәтендә 1865, 1879, 1886 йылдарҙа урындағы халыҡ иҫәбе алынған. Тағы ла ревиз яҙмалары аша мәғлүмәт бар.
- 1859 һәм 1865 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.I. Уфимская губерния, 1877. — Уфа:Китап, 2002. — 432 с. ISBN 5-295-03188-8 (ч. I). ISBN 5-295-03133-0.
- Өфө виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1859 һәм 1865 йылдарға ҡарата бар.
- 1866 йыл — Список населенных мест. Ч. II. Оренбургская губерния, 1866. — Уфа: Китап, 2006. — 260 с. ISBN 5-295-03815-7 (ч. II). ISBN 5-295-03133-0.
- Ырымбур виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1866 йылға ҡарата бар.
- 1897 йыл — Перепись населения. т.45 кн.01 Уфимская губерния. Н.А.Тройницкий (ред.)(С.-Петербург, 1901)
- Был китапта Өфө виләйәте ауылдары буйынса мәғлүмәт бар. 500 кешенән күберек булған ауылдар исемлеге.
- 1920 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.III. Башреспублика, 1926. — Уфа. Китап, 2002. — 400 с. ISBN 5-295-03091-1 (ч. III). ISBN 5-295-03133-0.
- Был китап 1926 йылға ҡарата төҙөлгән, әммә халыҡ иҫәбе 1920 йылға ҡарата бирелгән.
- 1939 йыл — БАССР. Административно-территориальное деление на 1 июня 1940 года – Уфа:Государственное издательство, 1941. – 387 с.
- Был китапта 1939 йылғы иҫәп алыу буйынса һәр ауыл буйынса мәғлүмәт бар.
- 1989 һәм 2002 йылдар — Башҡортостан Республикаһы ауылдарында 1989 һәм 2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны.
- 2010 йыл — Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник. (рус.)
- Население Башкортостана: XIX-XXI века: статистический сборник / Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республики Башкортостан. — Уфа:Китап, 2008. — 448 с.: ил. ISBN 978-5-295-04439-7
- 1897 йылғы халыҡ иҫәбенән башлап ҡалалар, ҡала төрөндәге ҡасабалар, райондар, район үҙәктәре буйынса халыҡ һаны бар.
Милли составы: Элек типтәрҙәр йәшәгәндәр. 1834 йылда бобылдәр теркәлгән. Бөтә Рәсәй халыҡ иҫәбен алыу (2002) мәғлүмәте буйынса халыҡтың күпселеге башҡорттар (92 %)[4].
Географик урыны
Егән йылғаһы буйында урынлашҡан.
Алыҫлығы:[5]
- Район үҙәгенә тиклем (Ишембай): 46 км
- Ауыл советы үҙәгенә тиклем (Петровский): 11 км
- Яҡындағы тимер юл станцияһы (Стәрлетамаҡ): 42 км.
Билдәле кешеләре
- Әхмәтйәнов Риф Фәтҡулла улы (1946), хеҙмәт ветераны һәм производство алдынғыһы. 1968—2006 йылдарҙа «Салауатнефтеоргсинтез» һәм «Газпром Нефтехим Салауат» берекмәһе аппаратсыһы. Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған химигы (1995). Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Ишембай районы Ишем ауылынан.
Әҙәбиәт
- Ишимбайская энциклопедия. — Уфа: Башкирская энциклопедия, 2015. — С. 276. — 656 с. — 3000 экз. — ISBN 978-5-88185-205-4.
- Словарь топонимов Башкирской АССР. Уфа: Башк. кн. изд-во, 1980. С. 66.
Һылтанмалар
- Совет муниципальных образований Республики Башкортостан
- Ишимово на портале «Генеалогия и Архивы»
- на Викимапии
- вконтакте сайтында Ишимовский СК
- «Налог Белешмәһе» системаһында Ишем (Ишембай районы) ауылы
- Асфандияров А. З. История сёл и деревень Башкортостана и сопредельных территорий. — Өфө: Китап, 2009. — С. 131. — ISBN 978-5-295-04683-4.
Иҫкәрмәләр
- Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник. (рус.)
- Словарь топонимов Башкирской АССР. Уфа: Башк. кн. изд-во, 1980. С. 66
- Асфандияров А. З. История сёл и деревень Башкортостана и сопредельных территорий. — Өфө: Китап, 2009. — С. 131. — ISBN 978-5-295-04683-4.
- Единый электронный справочник муниципальных районов Республики Башкортостан — Excel форматында ҡушымта(недоступная ссылка) (рус.)
- Административно-территориальное устройство Республики Башкортостан: Справочник / Сост. Р. Ф. Хабиров. — Уфа: Белая Река, 2007. — 416 с. — 10 000 экз. — ISBN 978-5-87691-038-7.
- «Налог Белешмәһе» системаһында Ишем (Ишембай районы) ауылы
.png.webp){kind=spacer}
.png.webp){kind=spacer}