Ерекле һыуһаҡлағысы

Ерекле һыуһаҡлағысы (рус. Ирикли́нское водохрани́лище) — Рәсәй Федерацияһы Ырымбур өлкәһендәге һыуһаҡлағыс.

Ерекле һыуһаҡлағысы
Рәсем
Дәүләт  Рәсәй
 Рәсәй империяһы
 СССР
Административ-территориаль берәмек Ырымбур өлкәһе
Күлгә ҡойоусы йылғалар Яйыҡ, Таналыҡ һәм Суундук
Күлдән аҡҡан йылғалар Яйыҡ
Вертикаль тәрәнлеге 34 метр
 Ерекле һыуһаҡлағысы Викимилектә

Этимологияһы

Һыуһаҡлағыстың атамаһы Яйыҡ йылғаһы ҡушылдығы Ерекле йылғаһы исеменән алынған[1].

Тасуирламаһы

Ерекле һыуһаҡлағысы 1957—1958 йылдарҙа гидроузел быуаһы ярҙамында барлыҡҡа килә. Һыуһаҡлағыста — гидроэлектростанция, һуңғараҡ Ерекле ГРЭС-ы төҙөлә[2]. Һыуһаҡлағыс элекке Ерекле тарлауығында төҙөлә; урта һәм түбән өлөштәрендә тәрән һыулы тау күленән ғибәрәт, күл ярҙары ҡаялы, ҡултыҡтары бик күп. Ҡултыҡтарҙың иң эреләре — Таналыҡ һәм Һөйөндөк, улар ошо уҡ исемле Урал ҡушылдыҡтары (Таналыҡ, Һөйөндөк) тамаҡтарында барлыҡҡа килгән[2].

Рәсәйҙәге күп кенә һыуһаҡлағыстарынан айырмалы рәүештә Ерекле һыуһаҡлағысы ике экологик үҙенсәлеге менән айырылып тора. Беренсенән, уртаса һыу кимәленең тирбәлеүе яҡынса 3 метр тәшкил итә һәм барыһы майҙан үҙәге 19 %-ҡа ғына кибә (сағыштырыу өсөн: Кама һыуһаҡлағысында йыл һайын — 66 %). Икенсенән, Ерекле һыуһаҡлағысында суднолар һәм һал ағыҙыу өсөн шлюздар юҡ. Былар барыһы ла һыу ятҡылығының экосистемаһына зарар килтермәүгә булышлыҡ итә[2]. Шулай уҡ Ерекле һыуһаҡлағысы үҙенең һыу таҙалығы менән айырыла: йәй көндәрендә — 6 метрға, ҡышҡыһын — 9,5 метрға тиклем.

Ихтиофаунаһы балыҡтың 36 төрөн һәм төрсәһен тәшкил итә. Балыҡ тотоу промыслаһы менән «Волна» балыҡ хужалығы шөғөлләнә. Балыҡ үрсетеү менән Ерекле ыуылдырыҡ үрсетеү хужалығы һәм балыҡ питомниктары булыша. 1950-се йылдарҙа гидроузел эргәһендә Ерекле ҡасабаһы төҙөлә ә ГРЭс эргәһендә — ҡала тибандағы Энергетик ҡасабаһы[2].

Ерекле һыуһаҡлағысы Яйыҡ йылғаһының Ырымбур өлкәһендә аҡҡан өлөшөндә төҙөлгән. Уны төҙөр өсөн Ерекле үҙәненән 22 тораҡ пункт күсереп ултыртылған.

  • Оҙонлоғо 70 км
  • Киңлеге 8 км
  • Майҙаны 260 км²
  • Күләме3,257 км³
  • Иң тәрән урыны 34 метр
  • Уртаса тәрәнлеге 12,7 м
  • Уға ҡойған йылғалар Һөйөндөк, Таналыҡ, Сосновка һәм башҡалар
  • Ағып сыға — Яйыҡ йылғаһы[3]

Һыуһаҡлағыс Яйыҡ йылғаһының ағымын көйләү һәм сәнәғәт предприятиеларын, тораҡ пункттарын һыу менән ышаныслы тәьмин итеү маҡсатында төҙөлә.

Ерекле һыуһаҡлағысы Көньяҡ Уралдағы иң ҙур шундай ҡоролма булып тора[4].

Ерекле һыуһаҡлағысының гидроҡоролмалары комплексы

Иҫкәрмәләр
  1. С. М. Стрельников. Географические названия Оренбургской области. — Изд. 2-е, доп. и испр. — Кувандык: Издательство С. М. Стрельникова, 2002.
  2. Природа Оренбургской олбласти. Ириклинское водохранилище 2020 йыл 10 ноябрь архивланған.
  3. Ириклинское водохранилище
  4. Ириклинская ГРЭС — флагман энергетики Южного Урала. Интернет-портал сообщества ТЭК.

Сығанаҡтар

Ириклинское водохранилище

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.