Вәрәш
Вәрәш (рус. Варяш) — Башҡортостандың Яңауыл районындағы ауыл. 2010 йылдың 14 октябренә ҡарата халыҡ һаны 170 кеше[1]. Почта индексы — 452826, ОКАТО коды — 80259860003. Яңы Уртауыл ауыл Советына ҡарай.
| Ауыл | |
| Вәрәш Вәрәш | |
| Ил | |
|---|---|
| Федерация субъекты | |
| Муниципаль район | |
| Координаталар |
56° с. ш. 55° в. д. |
| Сәғәт бүлкәте | |
| Һанлы танытмалар | |
| Автомобиль коды |
02, 102 |
| ОКАТО коды | |
| ОКТМО коды | |
|
| |
.svg.png.webp)
Халыҡ һаны
Бөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше)
| Халыҡ иҫәбе | ||
|---|---|---|
| 2002[2] | 2009[2] | 2010[3] |
| 169 | ↗187 | ↘170 |
Халыҡ һаны буйынса аңлатма төрлө йылдарҙа иҫәп алыу тәртибенең айырмалығы булыу сәбәпле халыҡ һанының үҙенсәлегенә иғтибар итегеҙ.
- 1939 йыл — бар булған халыҡ һаны.
- 1989, 2002, 2010 йылдарҙа — даими йәшәгән урыны булып иҫәпләнгән халыҡ һаны
Ауылдағы халыҡ һаны буйынса мәғлүмәтте халыҡ иҫәбе буйынса алыу урынлы. Бөтә ил күләмендә үткән 1897, 1920, 1939, 1959, 1970, 1979, 1989, 2002, 2010 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса мәғлүмәттәр бар һәм асыҡ ҡулланыуҙа табырға була. Ҡайһы бер китаптарҙы электрон төрҙә асып ҡарап була. 1926 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса һәр ауыл тураһында мәғлүмәт осрағаны юҡ әле. Унан башҡа Өфө виләйәтендә 1865, 1879, 1886 йылдарҙа урындағы халыҡ иҫәбе алынған. Тағы ла ревиз яҙмалары аша мәғлүмәт бар.
- 1859 һәм 1865 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.I. Уфимская губерния, 1877. — Уфа:Китап, 2002. — 432 с. ISBN 5-295-03188-8 (ч. I). ISBN 5-295-03133-0.
- Өфө виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1859 һәм 1865 йылдарға ҡарата бар.
- 1866 йыл — Список населенных мест. Ч. II. Оренбургская губерния, 1866. — Уфа: Китап, 2006. — 260 с. ISBN 5-295-03815-7 (ч. II). ISBN 5-295-03133-0.
- Ырымбур виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1866 йылға ҡарата бар.
- 1897 йыл — Перепись населения. т.45 кн.01 Уфимская губерния. Н.А.Тройницкий (ред.)(С.-Петербург, 1901)
- Был китапта Өфө виләйәте ауылдары буйынса мәғлүмәт бар. 500 кешенән күберек булған ауылдар исемлеге.
- 1920 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.III. Башреспублика, 1926. — Уфа. Китап, 2002. — 400 с. ISBN 5-295-03091-1 (ч. III). ISBN 5-295-03133-0.
- Был китап 1926 йылға ҡарата төҙөлгән, әммә халыҡ иҫәбе 1920 йылға ҡарата бирелгән.
- 1939 йыл — БАССР. Административно-территориальное деление на 1 июня 1940 года – Уфа:Государственное издательство, 1941. – 387 с.
- Был китапта 1939 йылғы иҫәп алыу буйынса һәр ауыл буйынса мәғлүмәт бар.
- 1989 һәм 2002 йылдар — Башҡортостан Республикаһы ауылдарында 1989 һәм 2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны.
- 2010 йыл — Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник. (рус.)
- Население Башкортостана: XIX-XXI века: статистический сборник / Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республики Башкортостан. — Уфа:Китап, 2008. — 448 с.: ил. ISBN 978-5-295-04439-7
- 1897 йылғы халыҡ иҫәбенән башлап ҡалалар, ҡала төрөндәге ҡасабалар, райондар, район үҙәктәре буйынса халыҡ һаны бар.
Географик урыны
Ауыл аша Вәрәш йылғаһы аға[4].
- Район үҙәгенә тиклем аралыҡ (Яңауыл): 16 км
- Ауыл советы үҙәгенә тиклем (Яңы Артауыл): 5 км
- Яҡындағы тимер юл станцияһы (Яңауыл): 16 км[5]
Тарихы
Ауылға 1850 йылда Уртаулдан 18 ғаилә, Яңауылдән күсеп килгән 2 ғаилә нигеҙ һалған, 20 ихатала 162 башҡорт йәшәгән. 1859 йылда 41 йорт хужалығы һәм 227 кеше теркәлгән.[6]
1904 йылда Пермь губернаһы Уса өйәҙенең Яңы Артауыл улусына ҡараған Вәрәш ауылында — 90 крәҫтиән хужалығы һәм 1 төрлө чинлы ихата теркәлгән, бөтәһе 484 кеше (214 ир-ат, 270 ҡатын-ҡыҙ), барыһы ла аҫаба башҡорттар[7].
1920 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса Вараш ауылында 112 йорт хужалығы һәм 649 кеше йәшәй (297 ир-ат, 352 ҡатын-ҡыҙ).[8]
1926 йылға ауыл Урал өлкәһенән Башҡорт АССР-ының Бөрө кантоны Яңауыл улусына күсерелә.[8]
1939 йылда — 575 кеше, 1959 йылда — 373 кеше йәшәй[9].
1982 йылда халыҡ һаны яҡынса 270 кеше тәшкил итә.[4]
1989 йылда 202 кеше (80 ир-ат, 122 ҡатын-ҡыҙ.[10]
2002 йылда — 169 кеше (79 ир-ат, 90 ҡатын-ҡыҙ), күпселек башҡорттар (70 %)[2].
2010 йылда 170 кеше (76 ир-ат, 94 ҡатын-ҡыҙ) йәшәй.[3]
Ауылда башланғыс мәктәп, фельдшер-акушерлыҡ станцияһы, клуб, китапхана эшләй.[9]
Һылтанмалар
- Административно-территориальное устройство Республики Башкортостан: Справочник. — Уфа: ГУП РБ Издательство «Белая Река», 2007. — 416 с.— ISBN 978-5-87691-038-7. (рус.)
- Асфандияров А. З. История сёл и деревень Башкортостана и сопредельных территорий. — Өфө: Китап, 2009. — ISBN 978-5-295-04683-4.
Иҫкәрмәләр
- Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник. (рус.)
- Единый электронный справочник муниципальных районов Республики Башкортостан ВПН-2002 и 2009
- Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения по населённым пунктам Республики Башкортостан. Дата обращения: 20 август 2014. Архивировано 20 август 2014 года.
- Лист карты O-40-122. Масштаб: 1 : 100 000. Состояние местности на 1982 год. Издание 1983 г.
- Административно-территориальное устройство Республики Башкортостан: Справочник / Сост. Р. Ф. Хабиров. — Уфа: Белая Река, 2007. — 416 с. — 10 000 экз. — ISBN 978-5-87691-038-7.
- Асфандияров
- Список населённых мест Пермской губернии / И. Бобин. — Пермь, 1905. — С. 144. — 526 с.
- Населённые пункты Башкортостана. Часть III, Башреспублика, 1926 / А. А. Хисматуллин. — Уфа: Китап, 2002. — С. 271. — 400 с. — ISBN 5-295-03091-1.
- Варяш в Башкирской Энциклопедии. Дата обращения: 27 июль 2018. Архивировано из оригинала 24 декабрь 2019 года. 2019 йыл 24 декабрь архивланған.
- Населённые пункты Республики Башкортостан (по данным переписи 2002 года). Статистический сборник. — Уфа: Башкортостанстат, 2005. — С. 136. — 138 с.
.png.webp)
)/O40-122%20%20%2082-83.jpg){kind=link}