Бәб (шиғыйлыҡ)
Бәб (ғәр. باب — «ҡапҡа»; фарсыларға фарс. باب һәм төркиҙәргә инеп киткән; рус. Баб) — шиғыйҙарҙа рухи дәрәжә, ғәҙәттән тыш белем эйәһе титулы, «Белем ҡалаһы» хәҙисенә ҡайтып ҡала[1] :
 |
Мин [Мөхәммәт пәйғәмбәр] — белем ҡалаһы, ә Али [имам] — уның ҡапҡаһы |  |
| Иман шарттары |
| Исламдың биш нигеҙе |
| Шәхестәр |
Мәғәнәһе
Төрлө ваҡытта һәм шиғыйлыҡтың төрлө тармаҡтарында термин яҡын, әммә айырылып торған мәғәнәләргә эйә булған:
- Исмәғилилектә бәб иерархияның дүртенсе кимәлендә тора (Пәйғәмбәрҙән, әсәстән һәм имамдан һуң);
- Фатимиҙар ваҡытында имамдың төп тыңлаусыһы, имам күрһәтмәләре буйынса дини сәйәсәт алып барған, вәғәзселәр башлығы («хужа») булған. Йыш ҡына вәзир вазифаһын алып барған;
- нүсәйриҙәрҙә бәб — мәндән, исмдән һуң иерархияның өсөнсө кимәлендә;
- друздарҙа термин Ғаҡыл терминына ҡарата ҡулланыла, ул иерархияла илаһтан һуң беренсе булған. Хәмзә ибн Али ул үҙен «бәб» тип атаған;
- ун ике имамсы шиғыйҙарҙа — күп варианттарҙа Бәб термины имамға ҡарата ҡулланыла, имам аша белем, бәрәкәт алыу һәм доға ҡылыу өсөн Аллаһҡа үтә алыу мөмкинлеген аңлата;
- имамиҙарҙа термин имам вәкилдәрен билдәләү өсөн ҡулланыла[2];
- XIX быуатта шәйхиҙәрҙең бер өлөшө Әхмәт әл-Әхсәи һәм Ҡәзим Рәштиҙе имамға ҡапҡа рәүешендә ҡарай башлаған, шул рәүешле бәбселек барлыҡҡа килгән.
Иҫкәрмәләр
- Bab. // Cyril Glassé, Huston Smith. The New Encyclopedia of Islam. Rowman Altamira, 2003. С. 73.
- Михаил Сергеевич Иванов. Антифеодальные восстания в Иране в середине XIX в. Наука, 1982. С. 88.
Әҙәбиәт
- BĀB (1) Архивная копия 2016 йылдың 12 февралендә өфөлә Wayback Machine. // Ираника Энциклопедияһы. (инг.)
Был тамамланмаған мәҡәлә. Һеҙ мәҡәләне төҙәтеп һәм тулыландырып Википедия проектына ярҙам итә алаһығыҙ.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.