خانا
پیرانشهر و یا خانا[1] _ غربی آذربایجان اوستانی‌نین شهرلریندن بیری‌دیر. بۇ شهر پیرانشهر بؤلگه‌سینین مرکزی‌دیر و ۱۳۹۵-جی هیجری گونشلی ایلین نوفوس سایی‌سی اساسیندا بۇ شهرین ۹۱،۵۱۵ نفر جمعیتی واردیر. پیرانشهرین قدیم آدی خانا دیر.
پیرانشهر | |
|---|---|
شهر | |
 | |
  پیرانشهر | |
| موختصاتلار: 36°41′40″N 45°08′30″E | |
| اؤلکه |  ایران |
| اوْستان | غربی آذربایجان |
| بؤلگه | پیرانشهر |
| بؤلوم | مرکزی |
| جمعیت (۲۰۱۶) | |
| • جمع | ۹۵٬۷۱۶ |
| ساعات قورشاغی | یوتی‌سی ۳:۳۰+ (ایران) |
| • یای (DST) | یوتی‌سی ۴:۳۰+ (ایران) |
| تیلفون کودلاری | +984444 |
| وئب سایت | http://www.pirancity.net |
تاریخ
"خانا" شهری کند اوْلان زامان، پیران دهیستانی (پیران قصبه‌سی) و مهاباد بؤلگه‌سینه تابع‌ایمیش. بۇ شهر ۱۳۳۸-جی هیجری گونشلی ایلینده سولدوز بؤلگه‌سینه مولحق اولور[2] و ۱۳۴۹-جی هیجری گونشلی ایلینده خانا بخشی شهریستانا (بؤلگه‌یه) چئوریلیر و آدی پیران ائلی‌نین بوردا یاشادیغی بهانه‌ایله "پیرانشهر" آدینا چئویریلیر.[3] ایراندا پهلوی دؤوروندن باشلاناراق، پان فارسیسم دوشونجه‌لری اساسیندا یئر آدلاری دَییشمک و تۆرکجه آدلاری آرادان آپارماق سیستماتیک صورتده ایجرا اوْلونوبدور.[4] بۇ ایشلر عوموماً محمود افشار یازیلاری اساسیندا باش وئریر کی دِئمیشدی: جوغرافیایی آدلار کی اؤزگه دیل‌لرینده‌دیر و چنگیز و تئیمورون تاخت و تازینین یادیگاری‌دیر گرک فارسجایا چئوریلسین.[5][6]
اهالی و دیل
پیرانشهر یا دا خانا شهری‌نین خالقی چوخونلوغو کورد دورلار، کوردلردن سوْنرا آز سایی‌دا تورکلرده بو شهرده یاشاییرلار. پیرانشهر اهالی‌سی کوردجه و تورکجه دیل‌لرینده دانیشیرلار، دین و مذهبلری ده چوخونلوغو موسلمان سونّی و آزینلیغی موسلمان شیعه‌دیر.[7] ۱۳۵۷-جی هیجری گونشلی ایلینده بۇ شهرین سَکنَه‌سی تورکلر و کوردلردن عیبارت‌ایمیش، و کوردلر و تورکلر بیربیرلری‌ایله برابر بو شهرده یاشاییردیلار، بۇ ایللرده بۇ شهر "حزب دمکرات کوردوستان" طرفیندن ایشغال اوْلونور، و ایشغال اوْلان‌دان سوْنرا، ائتنیک تمیزلمه‌سی آپاریلاراق، یئرلی تورکلر بؤلگه‌دن قوولموش‌لار.
قایناقلار
- ایران شهرلری:خانا. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2021-03-02. یوْخلانیلیب2013-02-23.
- فرهنگ جغرافیایی ایران، 4/187؛ توکلی مقدم،
- دائره‌المعارف بزرگ اسلامی، جلد: 14، شماره مقاله:5597. (فارسجا) پیرانشهر. مركز پژوهشهای ایرانی و اسلامی. یوخلانیلیب ۲۰۱۳-۰۱-۱۵.
- کتاب: بررسی تحلیلی پان فارسیسم با عنوان جعلی پان ایرانیسم، نویسنده: سایت تریبون (علیرضا اردبیلی) قابل دانلود در4shared
- ایران بین دو انقلاب از مشروطه تا انقلاب اسلامی، یرواند آبراهامیان، مترجمان کاظم فیروزمند، حسن شمس‌آوری، دکتر محسن مدیر شانه‌چی، نشر مرکز چاپ دوم 1378 ص 111
- م. افشار، نخستین آرزوی ما: وحدت ملی ایرانیان، آینده، 1 (خرداد 1304) 6-5 ....... اسامی جغرافیایی را که به زبان‌های خارجی و یادگا تخت و تاز چنگیز و تیمور است باید به اسامی فارسی تبدیل کرد
- فرهنگ جغرافیایی آبادیهای استان آذربایجان غربی - شهرستان پیرانشهر - سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح - انتشارات سازمان - 1389 صفحه 33