مرند
مرند(Mərənd) - ایرانین بؤیوک شهرلرین‌دن بیری‌دیر. تبریزین باتی_قوزئی سینده یئرلشیر.
مرند | |
|---|---|
شهر | |
 | |
  مرند | |
| موختصاتلار: 38°25′58″N 45°46′30″E | |
| اؤلکه |  ایران |
| اوستان | شرقی آذربایجان |
| بؤلگه | مرند |
| بؤلوم | مرکزی |
| جمعیت (۲۰۱۶) | |
| • شهر | ۱۳۰٬۸۲۵ [1] |
| ساعات قورشاغی | یوتی‌سی ۳:۳۰+ (ایرانین رسمی ساعاتی) |
| • یای (DST) | یوتی‌سی ۴:۳۰+ (ایرانین رسمی ساعاتی) |
مرند آذربایجانین ایری شهرلرین‌دن بیری‌دیر. شهر گونئی آذربایجانین قوزئی حیسه‌سین‌ده یئرلشیر. باغلی-باغات‌لی، صاف سویو و هاواسی، محصول‌دار تورپاغی اوْلان یئردیر. بۇ شهر گونئی‌دان تبریزله، قوزئی‌دان زونوز، علمدار و جولفا واسیطه‌سی‌له آرازلا، باتی‌دن خوی و ماکو ایله، شرق‌دن ایسه اهر شهری (قاراداغ محلی) ایله هم‌سرحددیر. طبیعی ایقلیم شرایطینه گؤره مرندین اراضی‌سینین ۲/۳ حیسه‌سی غئیری-هاماردیر. مرند دنیز سوییه‌سین‌دن ۱۳۰۰–۱۴۰۰ متر یوکسک‌لیک‌ده‌دیر. بریزله مرند آراسین‌داکی مسافه ۷۱ کم، جولفا (نمر) ایله ایسه ۶۰ کم-دیر. مرند ترانزیت یولو اوزرین‌ده یئرلشیر. تبریز-جولفا دمیر یولو و تبریزدن آوروپایا گئدن یول‌لار مرنددن کئچیر.
مرندی هر طرف‌دن بؤیوک‌لو کیچیک‌لی داغ سیل‌سیله‌لری ایحاطه ائدیر. مرندین داغ‌لاری ایچری‌سین‌ده میشوو داغی اؤز جوغرافی مؤوقئیی، زنگین‌لیگی و طبیعتینین رنگارنگ‌لیگی ایله فرق‌لنیر. مرندله اورمو گؤلو و شبیستر آراسین‌دا یئر‌لشن بۇ داغ مرنده گلن‌لری باشین‌دان هئچ واخت قاری اسکیک اولمایان زیروه‌سی ایله سالاملاییر. تبریزدن جولفایا و آوروپایا گئدن یول‌لار میشوو داغین اتیین‌دن کئچیر. میشوو داغینین اتیین‌ده یئر‌لشن یام یایلاغی صاف سویو و هاواسی ایله اوزسیز موالیجه اوجاغی‌دیر.
مرندین اراضی‌سی‌نی ایحاطه ائدن باش‌لیجا چای‌لار سئل‌لی سو، زیلبیر، زنوز چای، سینیخ چای، قره چای و المدار چایدیر. مرند موالیجوی بولاق‌لارلا دا زنگین‌دیر. منبیینی میشوو داغیندان آلان بیسویو مینئرال مادده‌لرینه و موالیجوی اهمیتینه گؤره داها قیمت‌لی‌دیر. مرندده هاوانین هرارتی یای‌دا ۳۸ درجه‌دن (داغ اتیین‌ده ۱۰ درجه‌دن) یوخاری قالخمیر.
۱۹۸۶-جی ایله ااهلینین سیاهییا آلینماسینا گؤره مرندین اطرافلا بیرلیک‌ده اهالی‌سینین سایی ۲۶۰٫۵۹۲ نفر (شهر اهالی‌سی ۷۱٫۳۷۳ نفر)، اراضی‌سی ایسه ۴۶۴۰ مربع کیلومتر اوْلدوغو گؤستریلیر. مرندین ۱۵۷ کندی وار. ان بؤیوک کندلری یئکان دیزه‌سی، یام‌چی، هرزند، یام، کؤشکسارای و سوْنرادیر. زنوز مرند اطرافین‌دا ان بؤیوک قصبه‌دیر.
تاریخی
مرند هم ده آذربایجانین ان قدیم شهرلرین‌دن بیری‌دیر. اونون آدی ائرامیزدان اوولکی دؤورلره عایید تاریخی منبع‌لرده «ماندقارنا» کیمی چکیلیر کی، بۇ دا قدیم آذربایجان-تورک دؤولتی ماننانین آدی ایله علاقه‌لندیریلیر. مرند سؤزو قدیم تورک دیلینده باسدیریلمیش، اؤرتولموش، دفینه کیمی شرح ائدیلیر. بۇ آدلا باغلی اهالی آراسین‌دا بئله بیر افسانه ده واردیر کی، سانکی نوح پیغمبر و آناسی مرندده دفن ائدیلمیش‌دیر. لاکین علمه معلوم‌دور کی، نوح پیغمبر توربه‌سی ناخچیوان شهرین‌ده یئرلشیر.
همیشه گؤزو باشقالارینین تورپاغین‌دا اوْلان ائرمنی‌لر مرند شهرینی ده اؤزونونکولش‌دیرمه‌یه چالیشیر، بورانین قدیم ائرمنی دیاری اوْلدوغونو ایدیعا ائدیرلر. ائرمنی تاریخ کیتاب‌لارین‌دا گؤستریلیر کی، گویا مرند شهری «ماریا» آدلی بیر ائرمنی-خریستیان قیزین سیفاریشی ایله سالیندیغین‌دان اونو آدینی داشیمیش، داها سوْنرالار ایسه سؤز مرند شکلین‌ده ایشلدیلمه‌یه باشلامیش‌دیر. حال‌بوکی شهرین هله میدییا دؤولتی زامانین‌دان مؤوجودلوغو تاریخی منبع‌لرده قئید ائدیلیر. ائرمنی مۆلّیف‌لری حیاسیزجاسینا ادعا ائدیرلر کی، گویا شهرین مرکزین‌ده یئر‌لشن مرند جومعه مسجیدی قدیم ائرمنی معبدی‌دیر.
مرندین آدی یونان منبع‌لرین‌ده ائرامیزدان اول ایکی عصرده چکیلیر و بورادا یاشاییش منطقه‌سی اوْلدوغو قئید ائدیلیر. تاریخی منبع‌لرین وئردیی معلوماتا گؤره مرند شهری مادای‌لارین حاکمیتی دؤورون‌ده بیر مودت اؤنملی اینضیباطی مرکز کیمی ایستیفاده ائدیلمیش‌دیر.
مرند آذربایجانین میلّی قهرمانی بابکین باش‌چی‌لیغی آلتین‌دا یادئل‌لی ظولمونه قارشی حرکات‌دا دا اؤنملی مؤقع توتموش، موباریزنین اؤنملی اوجاق‌لارین‌دان بیری اوْلموشدور. مرندین او زامانکی شهر حاکیمی محمد روادی بابکین یاخین سیلاحداش‌لارین‌دان بیری اوْلموشدور. رووادی‌لر دؤولتینین سوقوطون‌دان سوْنرا مرند چوخ‌لو یادئل‌لی هوجوم‌لارینا و تالان‌لارا معروض قالیر. اؤز اووه‌لیک شؤهرتینی ایتیردیین‌دن منبع‌لرده شهرین آدی چوخ گئج-گئج چکیلیر.
صفوی‌لرین حاکمیتی دؤورون‌ده شهره خصوصی فیکیر وئریلمیش، آبادلاشدیریلماسینا و بؤیومه‌سینه دقت یئتیریلمیش‌دیر.
مشروطه حرکاتیندا (۱۹۰۵-۱۹۱۱) ستارخانین (سرداری میلّی) باش‌چی‌لیق ائتدیی موجاهید دسته‌لرینه قوشولان و اونا یاردیم گؤسترن مرندلی‌لره مورتجع شوجاع‌نیظام خان مانعه اولوردو. تبریزدن گلن سووقات باغلاماسین‌دا یئرله‌شدیریلن بومبانین پارتلایاراق شوجاع‌نیظامی محو ائتمه‌سین‌دن سوْنرا مرند مشروطه‌چی‌لرین اساس دایاق‌لارین‌دان بیرینه چئوریلمیش‌دی. ۱۹۲۰-جی ایلده شئیخ محمد خیابانی عۆصیانین‌دا، ۱۹۴۶-جی ایل ۲۱ آذر حرکاتیندا، ۱۹۷۸-جی ایل تبریز عۆصیانی و ۱۹۷۸–۷۹-جو ایللر اینقلابین‌دا مرند اهالی‌سی اؤز چئویک‌لیک و فداکارلیغی ایله آد قازانمیش‌دیر.
گورملی و تاریخی یئرلر
- جامع مسجیدی (مرند)
- بازار مسجیدی
قایناقلار
| مرکز | |||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| بؤلوملر |
| ||||||||||||||||||||||||||||||
| مرکز |  | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| بؤلگهلر و شهرلر |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| گؤرمهلی و توریست یئرلری |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| یئرلر | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||