اوسکو

گئچه‌جک‌ده اوش‌کایا آدلی تاریخی شهر، سهند داغ‌لاری و اورمو گؤلونون آراسین‌دا یئرلش‌میش‌دی کی گویا ایندی‌کی اوسکونون یئرین‌ده‌ایمیش. بۇ شهرین آدی بیرینجی ارگیشتی و ایکینجی سارگنون کتیبه‌لرین‌ده گلیب‌دیر. ایکینجی سارگن (آشورون شاهی) اوز کتیبه‌سینده -کی بیر قرن میلاددان قاباغا مربوط اولور- آشوری ساواش‌چی‌لاری‌نین اورارتو یوردونا هجوم ائدیب و اوشکایا شهری و اونون کنارین‌داکی کندلرین اودا چکمه‌لرین‌دن خبر وئریر.[4]

حمداله مستوفی نزهةالقلوب کتابین‌دا اوسکودن باویل‌چای منطقه‌سی‌نین بویوک کندلرین‌دن بیری‌سی عنوانین‌دا آد آپاریر کی باویل، خسروشاه، فسقندیس و میلان کندلریله قونشویموش. نادری عالم‌آرا کتابین‌دا بۇ کندی آذربایجانین ان آباد کندلرین‌دن سایا گتیریر. مشورطه قیامی‌نین جریانین‌دا اوسکو خالقی تبریز خالقی‌نین کنارین‌دا شوروی‌نین قزاق‌لاری و دولتی نیرولارین علیهینه تظاهرات ائتدی‌لر.[4]

امیر ابوالقاسم اوسکویی، نجم‌الدین محمد اوسکویی، محمدباقر بن محمدسلیم قراجه‌داغی اوسکویی و موسی بن محمدباقر حایری اوسکویی بۇ شهرین ان آدلیم مشاهیرلرین‌دن‌دیرلر.[4]

• – کندوان : اوشقایانین جنوب طرفینده ۱۸ کیلومتر فاصله ایله سلطان داغینین اتگینده و تبریزین ۵۰ کیلومتر لیگینده یئرلشیر. کندوان ارشد داغی نین قوزئیینده دره نین قوزئی قیسمتینده دیر. بۇ کندین اهالی سایی 1996 ایلینده ۱٤۰ ائو و ۷۵۰ نفریدی. اهالیسی اکینچیلیک و مالدارلیقلا مشغولدورلار.

کندوانین گورملی یئرلریندن هرم شکلینده داشدان یونولموش ائولر ، انبارلار و تووله لردیر، بۇنلارین سایی ۱۱۷ تیکینتیه یاخین ضنن ائدیلیر. بۇ هرم شکلینده داشلار وولکان دان تورنمیش عاییق خاصیت لری وار یعنی ائو ایچی حرارتی یای فصلینده سرین و قیشدا ملایم ساخلایر.

کندوانین کوچه لری سو و یاغیش آخینتی نتیجه سینده یارانان زولاقلار دیر. داشلارین جنسی لارها (Larha) و اینمبریست (Inembridt) دن دیرلر کی وولکان ماتریاللاری و پالچیقین قاریشیقیندان توره نیبلر. بۇ بالاجا تپه لر و هرم لرین اوجالیقی گاهن آتمیش متره کیمی چاتیر. هر هرم ایچنده ایکی ده‌ن دؤرد مرتبه یه جن تیکمک اولار. بۇ مرتبه لر کیران یا گیران آدلانیر لار.

• – سولطان داغی سهندین زیروسینه یاخین بیر داغ دیر. سولطان داغی سهند و قوچ گؤلؤ داغلاریندان سوْنرا 3476 متیرلیکده سهند داغلارینین اوجا داغلارینداندی.
• – اوشقایا ایمامزاده سی : اوشقایانین جنوب طرفینده، شهره باخان تای دا اوْلان تپه نین اوستوده یئرلشیب. گنبزی کرپیچ دن دیر، و دورد طرفینده بالاجا دئشیگلری وار. قاپوسو بیر بالاجا دهلیزه آچیلیر و قبیرلرین باشینا بوردان گئتمک اولار.

قبیرلرین کاناریندا بیر داش یئره سانجیلیب و اون یرلیلر "سانجی داشی" دئیرلر. بوداشین شفا موعجیزه لرینه یئرلیلرین بعضی لری اینانیرلار.

• – پیر حئیدر: بیر مومن قوجانین مزاریدیر کی اوْغلو بابا شوکرواللاه ون دا مزاری کناریندا. سوسیان محله سینده واقع اوْلوب. پیر حئیدرین وفاتی صفرآینین اون ایکی سینده 856 قمری ایلینده اوْلوب. . تپه نین آشاغاسینداصفالی باغلار وار و خلیل اوف باغی دا اوردادیر. خلیل اوف کی آدی حاج سئییدریضا اسکویی وقارداشی سئیید حسن ایدی هر حاج خلیل ین اوشاقلاریدیلار. حاج خلیل اوشقایانون "برادران اوشقایایی" دبیرستانینین بانی سی اوْلوب.
• -الله بنده سی مزاری: اوشقایا شهرینین گونئی دوغوسوندا بیر تپه اوسته یئرلشن مزاردیر. اسکی ده گنبدی واریمیش اما ایندی اوچوب.
• –پایتخت مسجدی : اوشقایانین یوخاری و آشاغا محلله لرین آراسیندا تیکیلیب. کیچیک و آباد دیرکسیز مسجیددیر. دیوارلاری اننی و طاقی محکم چی کرپیج دندیر. مسجدین جنوب طرفیندکی دیواریندا مرمر داشیندان بیر قازما یازی وار. یازینین متنی عربجه دیر: " قال الله تبارک و تعالی ان المساجد الله و لا تدعوا مع الله احداً وفق اله سبحانه و تعالی عبدالملتجی بوفور الطاعه راغمی حاجی عوض بن احمد. بتجدید هذالعماره شریفه المبارکه بعد تخریبها. بحمدالله و سبحان و تمت به اهتمامه و جرز ذالک فی شهور سنته احد و سنین بعد الالف من الهجره النبویه" ساغ طرفده «لااله الا الله» «محمد رسول الله» «علی والی الله» سوزلری یازیلیب. بۇ مسجدی حاجی عوض بن احمد 1061 هجری قمری ایلینده مرمت و تعمیر ادیب.
• - اوشقایا جامیع مسجدی: بۇ مسجد اوشقایانین اصلی خیابانیندا و بویوک مئیدان دادیر. 2 متیر خیابان یوخاری اوْلان مسجد آلتی داش دیرکی و 12 بالاجا کرپیج گنبذی وار. بۇ مسجد صفوی شاهلارین دوره سینده قالمیش معمارلیق نوعونون یاخشی نونه لریندندیر.